Agar jism birnecha oddiy figuralarning birikmasidan iborat bo`lsa, u holda
bir qismining og`irlik markazlarini koordinatalarini va ularning hajmlari yoki
yuzalarini hisoblab chiqiladi, va yuqoridagi formulalardan birortasi orqali jismning
1shakl
Masalan (shakl 1) shaklda berilgan figura, aslida murakkab yuzani tashkil
etadi, lekin uni uchta oddiy yuzaga ajratish mumkin, yani uchburchak, to`g`ri
to`rtburchak va yarim doiralarga ajratib yuboramiz.
Koordinata o`qlarini tanlab olib, har bir oddiy figuraning og`irlik
markazlarini koordinatalarini va ularning yuzalarini aniqlaymiz, so`ngra bularni
yuqoridagi 7 formulaga qo`yib, jismning umumiy og`irlik markazini hisoblab
chiqaramiz.
Lekin shunday xollar bo`lishi mumkinki, qattiq jism oddiy figuralarga
ajralmasligi mumkin. Bunday masalalarni echish uchun integrallash usulidan
foydalanamiz.
Faraz qilaylik bizga biror qattiq jism berilgan bo`lib, u oddiy figuralarga
ajralmasin, u holda bu qattiq jismni elementar hajmchalarga, yuzachalarga yoki
uzunliklarga bo`lib yuboramiz. YAni V - ni o`rniga dv, S - ni o`rniga ds, L - ni
o`rniga dL qo`yamiz.
Summani o`rniga integrall belgisi qo`yiladi, chunki elementar hajm, yuza va
uzunliklarni faqat integrall yordamida qo`shiladi. SHunga ko`ra quyidagi uchta
tenglamalar sistemasini hosil qilamiz. hajm uchun
x
V
x dv
V
y dv
V
z dv
C
V
C
V
C
V
1
1
1
(
)
(
)
(
)
y
z
Dostları ilə paylaş: