Өзбекстан Республикасы жоқары ҳәм орта арнаўлы билимлендириў министирлиги

9. Maqtımqulı dóretiwshiliginiń izertleniwi. Maqtımqulınıń poeziyası 
óziniń tereń gumanistlik mazmunı, ájayıp kórkemliligi menen úlken dúnyaǵa 
málim bolǵan. Usıǵan ılayıq onıń poeziyası tuwralı kútá kóp izertlew jumısları 
jazılǵan. Belgili rus tyurkolog alımlarınan A.N.Samoylovich, N. P.Ostroumov, 
I.A.Belyaev, V.V.Bartold, E.E.Bertels h. b. Maqtımqulı miyrasları tuwralı XX 
ásirdiń baslarınan-aq izertlewler alıp barǵan. Túrkmen ádebiyatshıları Maqtımqulı 
dóretiwshiligi boyınsha kútá kóp izertlewler alıp barıp, onı «Maqtımqulıtanıw» dep 
atalatuǵın ilimiy taraw dárejesine jetkizgen. Ózbek hám qaraqalpaq ádebiyatshıları 
«Maqtımqulı hám ózbek ádebiyatı», «Maqtımqulı hám qaraqalpaq ádebiyatı» dep 
atalatuǵın salıstırıp izertlew baǵdarı boyınsha ádewir jumıslar isledi. Qaraqalpaq 
ádebiyatshılarınıń jumıslarında Maqtımqulı hám qaraqalpaq shayırları mısalında 
qaraqalpaq hám túrkmen ádebiyatı baylanısları, Maqtımqulı hám qaraqalpaq 
shayırları qosıqlarınıń tematikalıq, ideyalıq, kórkemlik tamanlardan jaqınlıǵı, 
uqsaslıǵı, Maqtımqulınıń qaraqalpaq poeziyasındaǵı ornı h. b. máseleler úyrenildi. 
Bul máseleler I.Yusupovtıń «Qaraqalpaqstan – Maqtımqulınıń ekinshi shayırlıq 
watanı», «Shayırlar danıshpanı Maqtımqulı», Q.Maqsetovtıń «Qaraqalpaq 
ádebiyatınıń tuwısqan xalıqlar ádebiyatıları menen baylanısları» (Nókis, 1987), 

---

142 
Q.Bayniyazovtıń «Qosıqtıń kúshi» (Nókis, 1977), A.Kárimovtıń «Ádebiyatımızdıń 
geypara máseleleri» (Nókis, 1988), H.Hamidiydiń «Shıǵıs tillerindegi jazba 
dárekler hám XIX ásir qaraqalpaq shayırları» (Nókis, 1991), K.Mámbetovtıń 
«Ájiniyaz» ( Nókis, 1994), K.Qurambaevtıń «Maqtmquli – ilham chashmasi» 
(Tashkent, 2012), Q.Járimbetovtıń «Berdaqtıń násiyatları – biziń ruwxıy 
ǵáziynemiz» (Nókis, 1998), P.Allambergenovanıń «Qaraqalpaq ádebyatında 
Maqtımqulı dástúrleri» kandidatlıq dissertaciyası (Nókis, 1999) degen 
miynetlerinde tiyisli dárejede sóz etiledi. 
10. Juwmaq. Maqtımqulı qosıqları adamlardı jaqsılıqqa, hadalıqqa, miyrim-
shápáátke, ádep-ikramlılıqqa, iyman-insapqa, azamatlıqqa, mártlikke shaqıratuǵın, 
adamlardıń sanasında usınday qásiyetlerdi tárbiyalaytuǵın tásirli kúshke iye. Olardı 
oqıǵanda yamasa tıńlaǵanda kewilge estetikalıq zawıq beredi, adamnıń ruwxın 
kóteredi, kewil dúnyasın bayıtadı. Maqtımqulı qosıqlarınıń kórkemliligi hár dáwir 
shayırları sabaq alatuǵın sheberlik mektebi bolıp kelmekte. Sonıń ushın da, 
Maqtımqulı qosıqları ásirler dawamında tozbaytuǵın altın miyras bolıp qala beredi.