Oziq ovqat mahsulotlari texnologiyasi

2-ISH. QUM,MEXANIK QO’SHIMCHALAR VA METALLARNI 

---

ANIQLASH USULI 
Kerakli asboblar: 
Mufel pechi. Analitik torozi. Quritish shkafi. 2 dona predmet oynasi. SHisha 
tayoqcha. Magnit parchasi. Bir bo’lak paxta. Farfor ezgich. Kimyoviy stakan 100 
ml. Mahsulot namunasi (tomat pyuresi). 
Ishning bajarilishi: 
Mahsulotda qum borligini organoleptik kuzatishlar yordamida aniqlash 
mumkin. Mahsulot og’izda chaynalganda xarakterli g’ichirlash seziladi. 
Atalasimon mahsulotda qum borligini bilish uchun bir ikki tomchi mahsulot 
ikkita predmet oynasi orasiga solinib, ular bir-biriga nisbatan siljitiladi. Ishqalanish 
natijasida g’ichirlash eshitiladi. Tomat pyuresida tomatning urug’ yoki 
po’stining qismlari borligini hamyuqoridagi usulda aniqlasa bo’ladi. Pyuresimon 
mahsulotlardagi qumni miqdorini aniqlashda yuvish usuli qo’llaniladi. Buning 
uchun hajmi 0,5l bo’lgan kimyoviy stakanda 50-100 g pyuresimon mahsulot 
shisha tayoqcha bilan yaxshilab aralashtiriladi va stakan yuqorisigacha suv bilan 
to’ldiriladi. Keyin aralashtirish to’xtatilib qumning cho’kishiga vaqt beriladi. 
Keyin loyqa suyuqlik dekantatsiya yo’li qumdan sekinlik bilan ajraladi. Bu 
jarayonni kaytarib qumni to’liq ajratib olish mumkin. Qattiq mineral 
modda foiz miqdori olingan tortimga nisbatan quyidagi formula bilan 
ifodalanadi: 
;
100
⋅
=
а
в
А
% 
a- tekshirish uchun olingan pyuresimon mahsulotning og’irligi, g; 
v - olingan qum miqdori, g 
Oziq-ovqat mahsulotlarida metall qo’shimchalarining juda oz 
miqdorda bo’lishiga standart asosida ruxsat beriladi. Metall 
qo’shimchalar deganda har xil metallarning kichik zarrachalari tushuniladi. 
Metall qo’shimchalarni aniqlash uchun 500 g og’irlikdagi mahsulot oyna 
ustiga yoki glyants qog’oz ustiga 2-3 sm qalinlikda yopiladi va shu vaqt 
mahsulotning ustidan 3-5 marta namunani aralashtirgan holda kuchli magnit 
o’tkaziladi. Magnitga tortilgan metall zarrachalari oq glyants qog’oz ustida 
to’kiladi. Elektromagnit qullanilganda zarracha magnitga ulangan elektr toki 
o’chirilganda oson olinadi. Hamma yig’ilgan metall qo’shimchalari soat 
oynasida analitik torozida tortiladi. 

---

1 kg mahsulot tekshirilayotganda metall qo’shimchalar miqdori quyidagi 
formula yordamida aniqlanadi. 
;
100
в
а
Х
⋅
=
g 
a- metall qo’shimchalari og’irligi; g 
v- tekshirilayotgan namuna og’irligi, g.