-masala. Ikki sonning yig`indisi k ga teng. Agar bu sonlardan birini m
ga, ikkinchisini n ga ko`paytirib, natijalarni qo`shsak, q hosil bo`ladi. Shu
sonlarni toping.
Masalaning yechilishi. Birinchi sonni x deb belgilaymiz, u holda ikkinchi
son
bo`ladi.
– birinchi sonning m ga ko`paytmasi,
–
ikkinchi sonning n ga ko`paytmasi. Bu ko`paytmalarning yigìndisi, masala
shartiga ko`ra, q
ga teng, ya`ni
Bu masala mazmuniga mos tenglamadir, bu yerda k, m, n, q harflari (parametrlar)
biror sonlarga teng bo`lishi mumkin.
Tenglamani yechaylik:
23
bundan
Agar masala mazmuniga ko`ra , x – musbat son bo`lsa, u holda m > n, q > nk
yoki
m < n, q < nk bo`lishi kerak, shu bilan birga m ≠ n.
Endi,
dagi masalani 2-usulda, ya`ni arifmetik usulda bajaramiz.
Bu usulda masalani yechish unda aytilgan oxirgi amalga teskari amaldan
boshlanadi. Masalada beshinchi – oxirgi bajariladigan amal qo`shish (+) amali,
buning natijasida mos ifodaga 3 ni qo`shib, 11 hosil qilinishi aytilgan. Qo`shish (+)
amaliga teskari amal ayirish
bo`lgani uchun, biz 11 dan 3 ni ayiramiz va bu
masalani hal etishdagi 1- “ish” bo`ladi.
1-ish. 11-3=8.
2-ish. 4-ish ga ko`paytirish edi. Biz 8 ni ga bo`lamiz:
3-ish. 3-ish 10 ga bo`lish edi. Biz 10 ga ko`paytiramiz:
4-ish. 1-ish 3 ga ko`paytirish edi. Biz 3 ga bo`lamiz.
Demak, o`ylangan son 30 ekan. 2 usulda ham masalamizning javobi aynan
bir xil son chiqdi.
Javob: O`ylangan 30 ga teng.
XULOSA
24
Ushbu bobda matnli masalalarni yechish haqida, ularning usullari haqida
bayon etilgan. Algebraik va arifmetik usullar orqali bir qancha masalalar bajarildi.
O`z navbatida algebraic va arifmetik usullarning farqli ko`rsatildi. O`quvchilarga
har bir masalani kerakli usul orqali, ularga tushunarli bo`lib, masala mohiyatini
anglab,kerakli usuldan o`z o`rnida qo`llash kerakligiga urg`u berib o`tilgan.
|