Hayol va uning turlari

XAYOL TURLARI
Xayol o`zining faolligi va aktivligi bilan xarakterlanadi. Shu bilan birga xayol kishini faollikka undovchi 
kuch, turtki sifatida ham ishlaydi. Lekin ayrim hollarda xayol faoliyatning o`rnida, ya`ni soxta faoliyat 
sifatida harakat qilishi mumkin. Odam og`ir ahvolga tushganda, 
biror masalani echa olmaganda
, o`z 
xatolaridan qochishga harakat qilgan kabi hollarda u foydasiz orzularga, real hayotdan uzoq fantastika 
olamiga kirib ketishi mumkin. Bunday hollarda kishi amalga oshirib bo`lmaydigan ish-harakat 
rejalarini tuzadi. Xayolning bunday turi PASSIV XAYOL deb ataladi. PASSIV XAYOL IXTIYORIY YOKI 
IXTIYORSIZ yuzaga kelishi mumkin. Ixtiyoriy ravishda yuzaga keltirilgan, 
lekin hayot bilan
, real 
hayotdagi faollikka olib kelmaydigan passiv xayol turi ShIRIN XAYOL deb ataladi. Qandaydir 
quvonchli, yoqimli narsalar haqida shirin xayollarga berilish hammaga xos. Ammo inson hayotida 
shirin xayol kechirish hollari ko`proq bo`lsa, bu shaxsning passivligidan dalolat beradi. Passiv xayol 
ixtiyorsiz ravishda ham yuzaga kelishi mumkin. Xayolning bu turi asosan ong faoliyatining, ikkinchi 
signallar 
tizimining susayishida
, odamning vaqtinchalik harakatsizlik holatida, uyqisirash 
holatida, 
affekt holatida
, uyqida (tush ko`rish), ongning kasallikka uchrab buzilishida 
(gallyutsinatsiyada) va shu kabilarda sodir bo`ladi.
Passiv xayolning aksi bo`lgan AKTIV XAYOL ijodiy va qayta tiklovchi xayol turlariga bo`linadi.
Ma`lum bir asosga, yozuvlarga, chizmalarga asoslanib ularga muvofiq keladigan obrazlar tizimini 
yaratuvchi xayol QAYTA TIKLOVChI XAYOL deyiladi.
IJODIY XAYOL qayta tiklovchi 
xayoldan farq qilgan holda
, orginal va qimmatli moddiy mahsulotlarda 
amalga oshiriladigan yangi obrazlarni yaratish. Ijodiy xayol barcha turdagi texnik, badiiy va boshqa 
ijodiyotning ajralmas qismini tashkil qiladi.

---

Inson borligi ikki xil tekislikda, haqiqat (bu o'zini jismoniy moddiy 
hodisalarda bevosita ishtirok etish orqali namoyon bo'ladi) va 
sub'ektivlikda (har bir inson o'z ichki dunyosini yashash tarzidan kelib 
chiqadi) ikki marotaba tebranadi. Ya'ni, idrok va tasavvur o'rtasida. 
Garchi ikkalasi o'rtasida aniq chegara mavjud bo'lsa-da, biz ba'zi aloqa 
nuqtalari mavjudligini inkor eta olmaymiz: tasavvur qilgan narsalar 
o'tmishda sodir bo'lgan voqealardan kelib chiqadi, bunda cheksiz 
haqiqatlar birinchi navbatda notinch ongda o'ylab topilgan. 
Aqliy stsenariylarni yaratish qobiliyati bizning turlarimizning o'ziga xos 
xususiyati bo'lib, ba'zida bu sayyora uchun zararli bo'lganiga qaramay, 
unga foyda keltiradigan strategiyalarni kashf qilish uchun tabiat 
tomonidan qo'yilgan cheklovlarni engib o'tishga imkon beradi. 

---

Xayol bilim darajasida ularni ifoda etayotgan odamning idrok sohasida mavjud bo'lmagan