2-mavzu : Gul tuzilishi va xillari,To’pgullar va ularning tuzilishi. Reja

itgunafshada 2 ta, tolda 2 ta. Changchilarning soni shu o’simlik uchun, shu turkum 
uchun doimiydir. Chang iplarining uzunligi va holati bitta gulda turlicha bo’lishi 
mumkin. Masalan, karamguldoshlarda to’rttasi uzun, ikkitasi kalta; labguldoshlarda 
ikkita uzun, ikkita kalta; kapalakguldoshlarda to’qqiztasi asosi bilan qo’shilgan, 
bittasi ayrim.

---

Changchilar – changchi ipidan va changdondan tashkil topgan. Changdon 
ikkiga bo’lingan bo’lib, bir-bir bilan bog’lovchi orqali ajratib turadi. Bog’lag’ich 
changchi ipining davomi bo’lib hisoblanadi. Har bir bo’lak (teka) ikkita chang 
uyasidan tashkil topib, ichida mikrosporalar yetiladi. Chang ipi juda uzun bo’lishi 
yoki juda kalta bo’lishi ham mumkin. 
Ginetsey
 
 
7–rasm. Urug’chining tuzilishi. 
Ginetsey deb megasporofillarni hosil qiladigan mevabarglarga aytiladi. 
Gulda ularning soni bitta yoki bir nechta bo’lishi mumkin. Guldagi urug’chilar 
to’plami ginetsey deyiladi. Ginetseyda urug’chining tumshuqchasi, ustunchasi va 
tugunchasi mavjud (7–rasm). 
1. Urug’chining tumshuqchasi bir, ikki, uch va undan ortiq bo’laklarga 
bo’linishi mumkin. Bu bo’laklar urug’chining nechta mevabarglardan hosil 

---

bo’lganligini bildiradi. Urug’chining tumshuqchasi chang hujayralarini qabul qilib 
oladi, ya’ni urug’chining tumshuqchasida changlanish jarayoni sodir bo’ladi.  
2. Urug’chining ustunchasi tuguncha bilan tumshuqchani biriktirib turadi. 
Ba’zi bir urug’chilarda ustuncha bo’lmaydi (ko’knor), ayrimlarida esa ustuncha juda 
uzun bo’lishi ham mumkin (masalan, makkajo’xori so’talaridagi urg’ochi gullar). 
3. Urug’chining tugunchasi. Tuguncha urug’chining asosiy, muhim 
qismlaridan biri bo’lib, uning gulda o’rnashishiga qarab ustki, ostki va o’rta 
tugunchalarga ajratiladi. 
Gul o’rniga erkin joylashgan tuguncha ustki (g’o’za, lola), ko’zachaga 
o’xshagan botiq gul o’rniga tuguncha erkin joylashgan bo’lsa o’rta (na’matak,