m exan izm larn in g bu zilishi lim fokin lar sekretsiyasining izdan ch iqishiga yoki
an tiidiopatik antitelolar paydo bo'lishiga bog‘liq bo'lishi m um kin. Lim fokinlar
yo'q m ah allard a m ak rofaglar jon lan m ayd i, T-xelperlar esa interleykin-1 v a 2
larn i ekspresslash layoqatini yo'qotib qo'yadi, m o d om ik i shunday ekan, T va B-
lim fotsitlarn ing sen sibillan ish h o d isalari bo'lm aydi.
A utoim m un kasalliklarin in g kelib chiqishida irsiy om illarnin g katta a h a
m iyati b o r deb h isoblan adi. Y uqorida aytib o'tilganidek, H L A kom pleksinin g
В qism id a im m u n jav o b n i belgilab beradigan genlar (Ir genlar) joylashgandir.
M a’lu m lr genlar organ izm n in g o'z antigenlariga qarshi im m u n javob yuzaga
kelib ch iqishiga olib keladi deb taxm in qilinadi. Shu m u nosabat bilan lggen larga
ega bo'lgan kish ilar autoim m un kasalliklarga m oyil bo'lishadi. Irsiy o'zgarishlar
b orligi tufayli autoantitelolar ishlab chiqaruvchi im m unitetga q o d ir hujayralar
n in g ta’qiqlan gan deb atalm ish klonlari ishga tushadi deb ham kuzatiladi. Irsiy
o'zgarishlar aham iyati borligini tasd iq lab beradigan m isollar tariqasid a oilaviy
revm atizm , sistem a qizil yuchirigi, autoim m un gem olitik anem iya va au toim
m u n tireoidit h o d isalari ko'rsatib o'tiladi. Bunda autoim m un kasalliklarga irsiy
yo'l bilan yuzaga kelgan m oyillik atrofdagi m uhitning kasallikka olib b o ra olad i
gan h ar xil om illari tasiri ostid a kasallik paydo bo'lishiga olib keladi. M an a shu
om illar o rasid a v iru slar alohida o'rinda turadi.
A utoim m un reaktsiyalarnin g paydo bo'lishida viru slar aham iyati borligi bir
qan ch a kuzatuvlar bilan tasdiqlan adi. Birinichidan, buyrak zararlangan m a
hallarda buyrak to'qim alarida to'planib boradigan im m un kom plekslarda v i
ru s antigenlari topiladi. Ikkinichidan, viruslar autoantigenlarni tashuvchilarni
o'zgartirib qo'yishi va shu yo'l bilan T hujayralarni ishtirok ettirm asligi m um kin.
B ir tom o n d an , p ayd o bo'ladigan tolerantm as T-xelperlar B-hujayralarni faol-
lashtiradi. Ikkinchi tom on d an , v iru slar T-supressorlarga tasir ko'rsatib, ularni
inaktiv holatga keltirishi m u m kin. U chinichidan, ba’zi viru slarn in g genom i xo'ja
hu jayralarining D N K si tuzilishiga qo'shilib olib, lim fotsitlarning so m atik mu-
tatsiyasiga sabab bo'ladi. N atijada organizm nin g o'z to'qim alari bilan bo'ladigan
im m u n o lo gik reaktsiyalarda ishtirok eta oladigan lim foid hujayralar kloni yuza
g a keladi.
A utoim m un k asallik lar patogen ezining ba’zi jihatlarin i ko'zdan kechirib
chiqdik, endi shu kasallik lar gu ru h in in g patologik anatom iyasi, im m unologik
va klin ik tom onlarini oVganishga o'tamiz.
S IS T E M A Q IZ IL Y U G IR IG I (V O L C H A N K A SI)
Dostları ilə paylaş: