B. A. Nazarbayeva

Kondensator.
Sig‘imni hisoblash uchun plastinkalar o‘rtasidagi 
V
potensiallar farqini va kondensatorning 
q
zaryadini bilish zarur bo‘ladi: 
C =
(4.19)
 
Yassi kondensatorning sig‘imini topish uchun yana bitta formula mavjud: 
C = 

(4.20)
 
Sig‘im datchiklarini loyihalashda aynan ana shu bog‘lanishdan ko‘proq 
foydalaniladi. U plastinkalarning maydoni bilan ularning orasidagi masofa 
o‘rtasidagi o‘zaro bog‘lanishni o‘rnatadi. Bu parametrlardan biri o‘zgarganda 
sig‘imning qiymati o‘zgaradi, buni mos keluvchi sxemalar yordamida etarlicha 
aniq o‘lchash mumkin. Shuni qayd qilish lozimki, (4.19) va (4.20) tenglamalar 
faqatgina 
parallel 
plastinkali 
kondensatorlar 
uchun 
adolatli 
bo‘ladi. 
Plastinkalarning 
geometriyasining 
o‘zgarishi 
bu 
formulalarning 
modifikatsiyalanishiga olib keladi. 
A/d
nisbat parallel plastinkali kondensatorning 
geometrik omili deb ataladi.
4.5A-rasmda silindrik kondensator ko‘rsatilgan. U ikkita koaksial 
silindrlardan tashkil topgan, ularning radiuslari 
a
va 
b
ga, uzunligi esa – 
l
ga teng. 
Agar 
a 

b
bo‘lsa, chekkadagi effektlarni hisobga olmaslik mumkin, sig‘imni 
hisoblash uchun esa quyidagi formuladan foydalanish mumkin: 
C = 

(4.21) 
Bunda 
l
– ikkita silindrning qoplanish zonasi (4.5B- rasm),

---

149 
koeffitsiyent esa koaksial 
kondensatorning geometrik omili
deb 
ataladi. Agar ichkissilindr tashqissilindrning ichiga siljiy olsa va undan tashqariga 
qarab siljiy olsa, bunday konstruksiya asosida sig‘im bilan ko‘chishlar o‘rtasida 
chiziqli bog‘lanishga ega bo‘ladigan ko‘chishlar datchigini ishlash mumkin.