Texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi toshkent axborot texnologiyalari

6.4.
 
Qo’shimcha xizmat ko’rsatish turlari (QXT)
 
Bazaviy xizmatlarni taqdim etish, qo’shimcha xizmat ko’rsatish turlari 
bilan 
sodir 
bo’ladi. 
Bu 
ulanish 
haqidagi 
axborotlarni 
olish 
foydalanuvchining tonal xabar berish shuningdek ulanish konfiguratsiyasini 
o’zgartirish imkoniyatlarini kengaytiradi. 
K AT 
ning 
tarmoq 
fragmentida 
foydalanuvchilarga 
quyidagi 
qo’shimcha xizmat ko’rsatishlar amalga oshadi: chaqirilayotgan liniya 
identifikatsiyasi (CLIP); chaqirilayotgan liniya identifikatsiyasi man qilingan 
(CLIR); ulangan liniya identifikatsiyasini taqdim etish (COLP); javob mavjud 
bo’lmaganda chaqiriq manzilini o’zgartirish (Call Forwarding No Reply); 
band bo’lganda chaqiriq manzilini o’zgartirish (Call Forwarding Busy); 
shubxasiz chaqiriq manzilini o’zgartirish (Call Forwarding Unconditional); 
badniyatli chaqiriq identifikatsiyasi (MOD);kutilayotgan chaqiriq/xabar 
identifikatsiyasi 
(Call/Message 
Waiting); 
chaqiriq 
tugashi 
(Call 

---

177 
Completion); chaqiriqni to’xtatish va tutib olish (Call Park/Pick-up); 
chaqiriqni ushlab qolish (Call Hold); foydalanuvchilarning berk guruxi 
(CUG); kengaytirishga ega bo’lgan konferens-aloqa (CONF) va boshqalar 
[4]. 
Shuniyam aytish joizki, qo’llaniladigan 
ulanish va terminal 
uskunaturiga, shuningdek Softswitch ro’yxati imkoniyatlarigabog’liq holda 
taqdim etiladigan xizmatlar algoritmlari farqlanishi mumkin. Hozirgi kunda 
ISDN tarmoqlari foydalanuvchilari uchun ancha spetsifikatsiya qilingani 
qo’shimcha xizmat ko’rsatish turlari hisoblanadi. H .323 va SIP-protokollari 
asosidagi 
foydalanuvchi 
tarmoqlari 
uchun 
qo’shimcha 
xizmat 
ko’rsatishning bir qator spetsifikatsiyalari xalqaro tashkilotlarda ishlab 
chiqarilmoqda. Shuni aytish joizki, K AT fragmenti u orqali o’tadigan 
chaqiriqlar uchun, boshqa tarmoqlar uchun kerak bo’lgan qo’shimcha xizmat 
ko’rsatishni qo’llab-quvvatlashni ta’minlashi kerak. 
Kirish 
xizmati. 
K AT 
tarmoq 
fragmenti 
tomonidan 
qo’llab 
quvvatlanuvchi kirish xizmatlari quyidagilar hisoblanadi: NGN fragmenti 
tomonidan 
kirish 
nuqtasi 
va 
avtorizatsiya 
protsedurasini 
qo’llab-
quvvatlashga ega bo’lgan kommutatsiyalanadigan ulanish bo’yicha IP 
tarmog’iga kirish xizmati (u, WWW, E-mail, FTP- ilovalarini qo’llab-
quvvatlash uchun qo’llanilgani kabi IR-telefoniya tarmoqlariga kirish uchun 
ham qo’llaniladi); NGN tarmoq fragmentida SSP funksiyasini qo’llashga ega 
bo’lgan axborotli aloqa tizimi (AAT) resurslariga 
kirish 
xizmati. 
Qo’llaniladigan SSP minimum quyidagi xizmatlarini qo’llab-quvvatlashni 
ta’minlashi kerak: tekin chaqiriq, teleovozga qo’yish, qo’shimcha haq 
to’lash bilan chaqiriq, oldindan to’langan karta bo’yicha chaqiriq, YAAT 
fragmenti tomonidan kirish nuqtasi va kirish avtorizatsiyasini qo’llab-

---

178 
quvvatlashga ega bo’lgan (tashqi resurslarga kirishda Service Node 
funksiyasi) axborot-ma’lumot resurslariga kirish xizmati. 
Axborot-ma’lumot xizmatlari. 
Axborot-ma’lumotga, K AT fragmenti 
element 
tomonidan 
axborotlarni 
taqdim 
etish 
xizmatlari 
kiradi. 
Xizmatlardan,axborot-ma’lumot 
resurslariga 
kirishning 
farqi, 
mazkur 
holatda taqdim etish K AT fragmenti tarkibiga xizmatlar serverini ulash va 
Softswitch hamda ilovalar serveri orasida API- interfeyslarini qo’llashga 
mo’ljallangan.
VPN xizmatlari. 
K AT fragmenti, virtual xususiy tarmoqlarning 
quyidagi turdagi xizmatlarini taqdim etishni qo’llab-quvvatlashi mumkin: 
Softswitch tomonidan VPNning muhitli manzilini qo’llab-quvvatlashga ega 
bo’lgan, kommutatsiyalanadigan ulanish asosidagi VPN virtual xususiy 
tarmoq. Bunday holda Softswitch ning vazifasi, VPN siyosatiga mos holda 
o’rnatiladigan ulanish imkoniyatlari haqida echimni qabul qilishga ega 
bo’lgan kirish/chiqish abonentlari raqamini taxlil qilish hisoblanadi. Ulanish 
o’rnatilganligi haqidagi ijobiy echim qabul qilingandan keyin, K AT 
fragmentida oddiy chaqiriq kabi qayta ishlanadi; Softswitch tomonidan 
manzilli axborotlarni qayta ishlashga ega bo’lgan NGN fragmenti ichidagi 
doimiy ulanish asosidagi virtual xususiy tarmoq. Bunday holda virtual 
xususiy 
tarmoq 
uchun 
dastlab NGN fragmentida transport resursi 
zaxiralanadi. 
VPN chaqiriqlariga xizmat ko’rsatish, VPN transport resursi uchun 
ajratilgan doirada moslashuvchan kommutatorlarda amalga oshadi; virtual 
xususiy tarmoq, doimiy ulanish asosida Softswitch chaqiriqlarining signal 
ma’lumotlariniqayta ishlashsiz amalga oshiradi. Bunday holda VPN, 
transport resursi kabi NGN fragmentini qo’llaydi. Chaqiriqqa tegishli 

---

179 
bo’lgan signal ma’lumotlarini qayta ishlash bilan, fragmentga tashqi bo’lgan 
uskuna shug’ullanadi.