•
masalar muhimliligi (asosiy iqtisodiyot ko’rsatkichlar tahlil qilinadigan
masalalar tanlab olinadi );
•
boshqaruv darajasida ( korxona faoliyatining iqtisodiy ko’rsatkichlari – yillik,
chorak, oylik hisobotlari, buxgalteriya, statistic, operativ hisoboti ma’lumotlari,
dastlabki hujjatlar va hokazo ).
Analitik masalala yechish uchun ularning matematik yozuvi algoritmlashtirishi
kerak, bu o’z navbatida to’rtinchi bosqichni o’z ichiga oladi.
Kompleks iqtisodiy
tahlil masalalarni yechish uchun hujjatlardagi ma’lumotlar yetarli bo’lmaydi. Shuning
uchun savol-javob ma’lumotlari, visual kuzatish, hujjatlarning yangi shakllarini
kiritishga murojaat qilishga to’g’ri keladi. Shuning bilan,
beshinchi bosqichda
kompleks iqtisodiy yahlil uchun yangi axborot tizimi yaratiladi.
Oltinchi bosqichda EHM da analitik misollarni yechish uchun dasturlar ishlab
chiqiladi. Dasturlar mashina kodi tilida , hohlagan algoritmlash tilida
tuzilishi
mumkin. Bu esa ABT texnik bazasiga bog’liq.
Oxirigi bosqich – EHM yordamida kompleks iqtisodiy tizim metodokikasini
kirg’izish. Shuni aytib o’tish joyixki, EHMda tahlil
masalalarini yechimini
belgilangan dasturlar o’zi -o’zidan doimiy kompleks iqtisodiy tahll o’tkazilishini
ta’minlaydi. Kompleks iqtisodiy tahlil bo’g’inini adminisstrativ-huquqiy jihatdan
ta’minlasi kerak, ya’ni korxona bo’limi va ma’lum odamlar, funksional tizimga javob
berishini aniqlaydi ( axborot hisoblash markaziga javob beradilar ). Bunday bo’limga
axborot hisoblash markazi kiradi.
Qiyin tashkiliy savollarning biri ABT sharoitida kompleks iqtisodiy tahlilning
axborot bilan ta’minlanishini. Shuning axborot hisoblash mazkazida KABTdagi
bo’g’in yagona ma’lumotlar bazasini yaratishi kerak. Shunga o’xshash masalalarni
yechish uchun ma’lumotlarni qolda ishlab chiqarish
maqsadga muvofiq emas, bu
holda unig qiyinligidan EHM natijasiyaxshi bo’lmaydi. Barcha muhim axborot
EHMning tashqi horirasida saqlanishi kerak, chunki umumiy hisoblash mashinasi
magnit lentalarida, diskda, barabanda katta tashqi hotiraga ega. Bu paytda doimiy
147
axborot, ya’ni har hil normoivlar, narxlar, tariflar va rejali ma’lumotlar, yil davomida
o’zgarmaydigan, almashuvi va EMMning tashqi hotirasida saqlanishi kerak.
Keyinchalik doimiy axborotga o’zgartirishlar kiritilishini ko’rib
chiqish kerak,
iqtisodiy axborotning kodlamoq tizimimni ishlab chiqishi kerak. Har hil shakldagi
hujjatlarning qattiq unifikasiyalash va standartlashtirish kerak. EHM da axborotni
avtomatlashtirishni ishlab chiqish asosiy bank ma’lumotlarini yaratib berolmaydi.
ABTgi kompleks kompleka iqtisodiy tizim axborot bilan ta’minlashini , chiqish
hujjatlarning shakllarini ishlab chiqishini ifodalaydi, standartlar o’lchami, tuzilishi
bo’yicha oson, EHMda avtomatik to’ldirish ishlab chiqilishi kerak. ABTdagi
kompleks iqtisodiy tahlilga qarashli tizimni matematik ta’minlanishi quyidagi savollar
yechimini tug’diradi:
1)Matematik usullarni tanlash, shunga o’xshash masalalarga qarashli tizimni
ko’zda tutmoq.
2) Tizimga qarashli dasturlarni EHMda masalalarni yechish.
3) Standart jadvallar, klssik shaklga ega analitik hisoblar o’tkazish.
Barcha dastlabkima’lumotkar,
oxirigi natijalar, hisoblash usullari jadvallarga
kirg’iziladi. Iqtisodiy xo’jalik faoliyati ishining rasmiylashtirish usuli hisobini, qo’lda
yoki mexanizatsiyalashning kichik darajasida tashkil topgan. Tahlilda EHMdan
qo’llanish usullari, hisoblar jadvali usullaridan foydalanishdan va kechish kerak.
Keyin esa formulalar yordamida EHMda misollarni amalgam oshirish uchun
ularni
yechish algoritmini tuzish kerak. EHM faqat formulalar tilini tushunadi. Shuning
uchun ham analitik masalalarni yechishning matematik usulu formulalar yordamida
yozilishi kerak. Keyin esa formulalar yordamida EHMda masalalarni amalgam
oshirish uchun, ularni yechish, algoritmni tuzish kerak.
Dostları ilə paylaş: