PeşİN Ödenen giderler

II) BANKALARIN BANKA OLARAK ÖDEMEKLE YÜKÜMLÜ OLDUKLARI VERGİLER

1. GİDER VERGİLERİ KANUNU (BANKA VE SİGORTA MUAMELELERİ VERGİSİ VE KAMBİYO GİDER VERGİSİ)

E)Giriş

Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi (BSMV) 23.07.1956 tarih 9362 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan, 6802 sayılı Gider Vergileri Kanunu içinde düzenlenmiş bir işlem vergisidir.

1985 yılında yürürlüğe giren Katma Değer Vergisi Kanunu ile Gider Vergileri Kanunu’nda düzenlenen diğer harcama vergileri (istihsal vergisi, maliyet vergisi gibi) yürürlükten kaldırılırken banka ve sigortacılık hizmetlerini vergilenen BSMV’nin uygulanmasına devam edilmiştir.
Bankacılık ve sigortacılık hizmetleri Katma Değer Vergisi’nin kapsamında olmasına rağmen, mükerrer vergilemeyi önlemek için BSMV kapsamına giren işlemler Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 17/4’ncü maddesiyle katma değer vergisinden istisna edilmiştir.

F)Verginin Konusu

BSMV’nin konusuna giren işlemler Gider Vergileri Kanunu’nun 28. maddesinde düzenlenmiştir. Verginin konusunu;

1. 
   Banka ve sigorta şirketlerinin her ne şekilde olursa olsun yapmış oldukları bütün işlemler dolayısıyla kendi lehlerine her ne nam ile olursa olsun nakden veya hesaben aldıkları paralar (Finansal Kiralama Kanunu’na göre yaptıkları işlemler hariç)
   

2. 
   Bankerlerin yapmış oldukları banka muamele ve hizmetleri dolayısıyla kendi lehlerine her ne nam ile olursa olsun nakden veya hesaben aldıkları paralar,
   

3. 
   Kendileri veya başkaları hesabına menkul kıymet alıp satmayı, alım-satıma aracılık etmeyi veya alıp sattıkları menkul kıymet karşılığı borçları ödemeyi taahhüt etmeyi meslek haline getirenlerin bu faaliyetleri dolayısıyla lehlerine kalan paralar ile mevduat faizi vermek veya sair adlarla faiz ve benzeri menfaatler sağlamak üzere devamlı olarak para toplama işiyle uğraşanların topladıkları paralara sağladıkları gelir ve menfaatler üzerinden komisyon, ücret, hizmet karşılığı gibi adlarla aldıkları paralar,
   

4. 
   2279 sayılı Kanun’a göre ikrazat (ödünç para verme) işleriyle uğraşanların bu faaliyetleri nedeniyle lehlerine kalan paralar,
   

oluşturmaktadır.

Yukarıda yerverilen madde hükmü gereğince banka ve sigorta şirketlerinin bütün işlemleri BSMV’ye tabidir.

G)Verginin Mükellefi

Gider Vergileri Kanunu’nun 30. maddesinde banka ve sigorta muameleleri vergisini banka ve bankerlerle sigorta şirketlerinin ödeyeceği hüküm altına alınmıştır.

H)İstisnalar

BSMV’den istisna olan işlemler Gider Vergileri Kanunu’nun 29. maddesinde belirtilmiştir. Bu maddeye göre, bankalar tarafından aşağıda yazılı muameleler dolayısıyla alınan paralar banka ve sigorta muameleleri vergisinden müstesnadır:

1. 
   Merkezleri Türkiye'de bulunan bankaların kendi şube ve ajansları ile veya bu şube ve ajansların birbirleriyle yaptıkları muameleler dolayısıyla tahakkuk eden paralar,
   
2. 
   Merkezleri Türkiye dışında bulunan bankaların Türkiye'de mevcut şube ve ajanslarının birbirleriyle yaptıkları muameleler dolayısıyla tahakkuk eden paralar,
   
3. 
   Hususi kanunlarla her türlü vergiden istisna edilmiş olan esham ve tahvillerin, faiz, temettü ve ikramiyeleri,
   
4. 
   Bankaların müşterileri nam ve hesabına başka şahıs ve müesseselere yaptırdıkları hizmetler mukabili olarak aldıkları ve aynen mezkur şahıs veya müesseselere ödedikleri paralar,
   
5. 
   Bankaların, bankerlerin ve sigorta şirketlerinin sermayelerinin tamamı kendilerine ait veya iştirakleri bulunan sınaî işletmelerden sağladıkları kârlar,
   
6. 
   Bankaların, bankerlerin ve sigorta şirketlerinin sermayelerine iştirak ettikleri banka, banker ve sigorta şirketlerinin bu kanuna göre banka ve sigorta muameleleri vergisine tabi muamelelerden mütevellit karları,
   
7. 
   Mevduat toplamayan bankaların açmış oldukları yatırım kredileri dolayısıyla kendi lehlerine aldıkları paralar,
   
8. 
   Bankaların, yetkili müesseselerin, özel finans kuruluşlarının ve PTT'nin Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkındaki Kararlar ve bu kararlara dayanılarak çıkarılan tebliğlere göre Merkez Bankasına yapacakları zorunlu, döviz ve efektif devirleri,
   
9. 
   Arbitraj muameleleri ve bu muameleler sonucu lehe alınan paralar,
   
10. 
    Kooperatifler aracılığı ile Başbakanlık Toplu Konut İdaresi ve bankalar tarafından açılan konut kredileri dolayısıyla lehe alınan paralar,
    
11. 
    Kurumlar Vergisi Kanunu’na göre yapılan birleşme, devir, bölünme ve hisse değişimi işlemlerinden doğan kazançlar,
    
12. 
    Banka ve sigorta şirketleri ile emeklilik şirketlerinin kuruluşlarında veya sermayelerini artırdıkları sırada çıkardıkları hisse senetlerinin itibarî değerlerinin üzerinde elden çıkarılması sonucu kendi lehlerine kalan paralar,
    
13. 
    KVK Geçici 29. madde (gayrimenkul ve iştirak hisselerinin satışından elde edilen ve sermayeye ilave edilen kazançların kurumlar vergisinden istisna edilmesini düzenleyen madde) kapsamında lehe alınan paralar.
    

I)Verginin Matrahı

Gider Vergileri Kanunu’nun 31. maddesinde BSMV matrahının 28. maddede yazılı paraların tutarı olduğu belirtilmiştir.

Buna göre, BSMV’nin matrahı, yapılan işlemler nedeniyle lehe nakden veya hesaben alınan paralardır.
Vergi matrahından gider ve vergi adı altında indirim yapılamaz. Ayrıca 31’nci maddeye göre, bu kanunla alınan banka ve sigorta muameleleri vergisi matraha dahil edilmez. Örneğin; bir bankanın komisyon adı altında tahsil ettiği tutarın tamamı BSMV için matrah olarak dikkate alınır, hesaplanan BSMV matrahtan indirilemez.
Yabancı para işlemlerinde matrah, işlem tarihindeki TCMB döviz satış kuru esas alınarak tespit edilir.
Kambiyo alım ve satım muamelelerinde matrah BSMV’ye tabi diğer işlemlere göre farklı bir şekilde tanımlanmıştır.
Kambiyo alım satım muamelelerinde kambiyo satışlarının tutarı vergiye matrah olur.

J)Verginin Nispeti

Gider Vergileri Kanunu’nun 33. maddesinde BSMV’nin nispeti açıklanmıştır.

Anılan maddeye göre, BSMV’nin nispeti %15’tir. Kambiyo muamelelerinde nispet matrahın binde biridir. Bakanlar Kurulu, bu maddede belirtilen vergi oranını bankalar arası mevduat muameleleri, bankalar ile 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’na göre kurulan aracı kurumlar arasındaki borsa para piyasası muameleleri ve diğer banka ve sigorta muameleleri için ayrı ayrı veya birlikte % 1'e kadar indirmeye ve yukarıdaki oranı aşmayacak şekilde yeniden tespit etmeye yetkilidir.
Bakanlar Kurulu bu yetkisini en son 28.08.1998 tarih ve 98/11591 sayılı ve 15.10.1998 tarih ve 98/11795 sayılı Kararı ile kullanmıştır. Bu kararlar ile banka ve sigorta muameleleri vergisinin nispeti;

1. 
   Bankalararası mevduat muameleleri sonucu lehe alınan paralar üzerinden % 1,
   

2. 
   Bankalar ile 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanununa göre kurulan aracı kurumlar arasındaki borsa para piyasası muameleleri sonucu lehe alınan paralar üzerinden % 1,
   

3. 
   Devlet tahvili ve Hazine bonoları ile Toplu Konut İdaresi, Kamu Ortaklığı İdaresi ve Özelleştirme İdaresince çıkarılan menkul kıymetlerin geri alım ve satım taahhüdü ile iktisap veya elden çıkarılması karşılığında lehe alınan paralar üzerinden %1,
   

4. 
   Devlet tahvili ve Hazine bonoları ile Toplu Konut İdaresi, Kamu Ortaklığı İdaresi ve Özelleştirme İdaresince çıkarılan menkul kıymetlerin vadesi beklenilmeksizin satışı nedeniyle lehe alınan paralar üzerinden % 1,
   

5. 
   Kambiyo muamelelerinde satış tutarı üzerinden binde 1,
   

6. 
   Diğer banka ve sigorta muamelelerinde lehe alınan paralar üzerinden % 5,
   

olarak uygulanır.

K)Diğer Vergilere Etkisi

Bankalar tarafından ödenen BSMV kurum kazancının tespitinde gider olarak dikkate alınır.