Psikologji

PSİKOLOJİ Fen ve Sosyal Bilimler Liseleri
GİRİŞ
Bir bilim dalı olarak Psikoloji günümüzde insanlar arasında ve öze­llikle orta okul öğrencileri arasında büyük bir ilgi görmektedir. Yeni ayak basmış olduğumuz yüzyılın başlangıcında, en çok rağbet gören meslek­lerin başında Psikoloji gelmektedir. Böyle bir gerçeğin beklenmedik bir şey olmadığından hareket ederek, bugün dünyada var olan kaynakların korunmasında insanlara yardım eden Psikoloji, aile içinde güçlü bağların kurulması ve yaşam standardının yükseltilmesine ve teknolojik planda yapılan hızlı değişikliklere ayağın uydurulmasına da katkıda bulunmak­tadır. Psikoloji’yi öğrenme fırsatını yakalayan orta okul öğrencileri, yaşadıkları ortamlarda öğrenme imkanı bulamadıkları bir alan olarak insan davranışlarının mevcut tüm boyutları arasındaki benzer­lik ve farkları öğrenme fırsatına da ulaşmaktadırlar.

Orta okul 11. sınıf öğrencileri için Psikoloji Dersi plan programının hazırlanış biçimi, öğrencilerin Psikoloji bilimi hakkında tatmin edici bilgileri alabilecekleri şekilde hazırlanmıştır. Dahası; bu müfredat ile öngörülen eğitim içerikleri öğrencinin birey ve toplum üzerine bilgi ufuklarını açarak öğrencilerin gelişimini sağlamaktadır. Aynı zamanda bu plan program sayesiyle öğrencilerin ders sürecine aktif bir şekilde katılmaları sağlanarak, onların bu alanda yüksek bir dereceye ulaşmaları hedeflenmektedir. Bu nedenlerden ötürü bu plan program iki bölümlük olarak hazırlanmıştır: (1) Psikoloji’de kullanılan temel kavram ve taslakların takdimi ve (2) işlenilen konuların öğrenciye yansıması ve onlar hakkında öğrencinin bireysel deneyimlerinin ele alınması.

Bu plan program sayesiyle Psikoloji dersi ile ilgili yapılacak dersler esnasında yerine getirilmesi gereken hedef ve amaçlar ayan bir şekilde belirtilmektedir. O, ilk sırada, düşünme süreçlerinin ayrıntılarını ele alarak onlara aydınlık getirmesi yanı sıra insanların bireysel davranışları konusunu da ele almaktadır. Aynı zamanda sadece Psikoloji’nin temel veri ve kuralları hakkında bilgilerin verilmesiyle sınırlanmayan bu plan program, dersin tamamlanmasından sonra öğrencilerin kazanmış olmaları gereken belli becerilere de odaklanmaktadır. Bu açıdan bakıldığı zaman, ders esnasında öğrencilerin yaratıcılık ve çeşitliliğini (diversite) körük­leyen aktif ve karşılıklı etkileşim esasınca bir eğitim sürecinde bu fikirlerin uygulanması kilitsel önem taşımaktadır.

UZAK HEDFLER
Orta okulların 11. sınıflarında okutulan Psikoloji dersi temel amaçları arasında şunlara yer verilmelidir:

1. 
   Psikolojinin geleneksel alanları ve yöntemlerinin öğrenciler tarafıdan öğrenilmesi;
   
2. 
   Öğrencilerin kendileri ve etrafını saran toplum hakkında edindikleri bilgi ve anlayışları uygulamaları.
   

Hedefler
Orta okul 11. sınıf öğrencilerine verilen Psikoloji dersinin temel hedefleri şöyle sıralanabilir:

1. 
   Psikoloji bilimi hakkında memnun edici bir düzeyde bilgi sergilemesi
   

• 
  Psikolojideki temel yönleri belirlemesi
  
• 
  Psikolojiye yanaşım açısından onu irdeleyen temel yön ve dallar arasında farkları yapabilmesi
  
• 
  Psikolojide araştırma metodları hakkında bilgi edinmesi
  

2. 
   Birey ve toplumda Psikolojik yöntem içeriğine aydınlık getirilmesi
   

• 
  İnsanlığın gelişmesini bir süreç olarak betimlemesi
  
• 
  İnsanlığın gelişmesi hakkında birkaç kuramı tanıması
  
• 
  Öğrenme sürecini bilmesi ve onu tanımlaması
  
• 
  Hatırlama olgusu (fenomenin) ve onun özel yönleri hakkında bilgisi olması
  
• 
  Düşünme ve konuşma süreci ve onların karşılıklı etkileşimini tanıması
  
• 
  Bilincin esas yönleri hakkında bilgi sahibi olması ve onları açıklaması
  

3. 
   Toplum birey ilişkilerine ilişkin öğrenilen temel olguları açıklaması
   

• 
  İnsanlar arasında bireysel farkları tanıması ve onları izah etmesi
  
• 
  Kişiliği (şahsiyeti) ve onun değerlendirme yöntemlerini betimlemesi
  
• 
  Psikolojik dengesizlikler hakkında konuşurken somut örnekler belirlemesi
  
• 
  Davranışlar üzerinde sosyal ve kültürel boyutların etkilerini tanımlaması
  

4. 
   Bireysel esas düşünme süreçleri ve onların belli durumlardaki etkilerini bilmesi
   

• 
  Davranışların biyolojik esaslarını tanıması
  
• 
  Sansasyon ve algılamayı ve onların özel yönlerini bilip açıklaması
  
• 
  Bireysel Psikoloji çerçevesinde motivasyon (güdülenme) ve his’i betimlemesi
  
• 
  İnsanda cinsiyetin fonksiyon etmesini bilmesi ve cinsiyet rollerinin nasıl oluştuğunu açıklama kabiliyetinde olması
  
• 
  Stres fenomenini açıklaması ve edinilen bilgiler sayesiyle bireysel psikolojik hayat üzerinde onun uygulanmasını betimlemesi
  

5. 
   Belli Psikolojik terminleri tanıması ve onların pratikte uygulaması hakkında bilgi sahibi olması
   

PROGRAM İÇERİĞİ
KATEGORİ	ALT KATEGORİ	Ders sayısı	%
Psikolojide araştırma yöntemleri ve Tarih	Bilim olarak Psikolojinin gelişimi	12	16.2
	Psikolojide temel kuramlar
	Psikolojik araştırma metodları
Biyopsikoloji	Davranışların biyolojik esasları	21	28.4
	Sansasyon ve algılama
	Motivasyon ve duygu (his)
	Seksüelite ve cinsiyet
	Stres, onun aşılması ve sağlık
Hayatın gelişmesi	Hayat boyunca insanın gelişmesi	4	5.4
Biliş (Kognitivite)	Öğrenme	16	21.6
	Hafıza
	Düşünme ve dil
	Bilinç durumu
Sosyokültür	Bireysel farklar	21	28.4
	Kişilik ve değerlendirme
	Psikolojik dengesizlikler
	Psikolojik dengesizliklerin tretmanı
	Davranışların sosyal kültürel boyutları

KATEGORİLERE GÖRE DERSİN İÇERİĞİ İLE KAZANIMLAR

Psikoloji tarihçesi ve araştırma metodları (12 ders)
Programın içeriği: Psikoloji nedir ve gelişmesi süresince uğradığı değişiklikler nelerdir Psikolojide temel disiplin ve alt disiplinler Değişik kollar yardımıyla Psikolojinin irdelenmesi Doğanın gözlenmesi ve deneysel araştırmalar Nitel ve nicel araştırmalar	Kazanımlar: Biyolojik, davranış, biliş ve sosyokültür görüşlerin betimlenmesi ve karşılaştırılması Bir deney unsurlarının anlatılması Psikolojik araştırmalarda mostralık (örnek) kullanmanın önemi Nitel ve nicel araştırma stratejilerinin kıyaslanması Bazı kilitsel istatistik yöntemlerinin içerdiği hedeflerinin açıklanması Korelasyon yöntemi ve onun Psikolojide kullanılmasının açıklanması Psikolojik araştırmalarda ahlaki (törel) meselelerin belirtilmesi Deneysel (ampirik) bir bilim olarak Psikolojinin gelişmesi hakkında tartışma Psikolojideki bazı alt disiplin ve temel kuramlar ve aralarındaki farkların belirtilmesi
Biyopsikoloji (21 ders)
Programın içeriği: Davranışların biyolojik esasları Nöronun strüktürü ve görevi Sinir sisteminin örgütlenmesi Beynin hiyerarşik örgütleme strüktürü ve onun fonksiyon etmesi Beyin yarımkürelerinin özel fonksiyonları Kalıtsal altdavranışın davranış çevresine etkisi Hormonların davranışlara etkisi Psikolojik mekanizmaların üzerine evrimin etkisi Sansasyon ve algılama Sansasyon süreci yetenek ve sınırlarını belirleyen esas görüşler Algılamanın belirtilmesinde birey ve çevrenin karşılıklı etkileşimi Dikkatin (özenin) içeriği Motivasyon ve duyarlık (heyecan) Motivasyon kavramları Motivasyon ve gücün tabanını artıran biyoloji ve çevre stimülansı Motivasyonun temel kuramları Motiflerin arttırılmasında biyolojik ve kültürel faktörlerin karşılıklı etkileşimi Motiv gücü ve tercihinin yapılmasında değer ve beklentilerin rolü Duyarlılığın fizyolojik, duygulu (içli) ve biliş (kavrama) yönleri ve onların karşılıklı etkileri Motivasyon ve duyarlılığın (heyecanın), algılama, biliş ve davranışlar üzerindeki etkileri Seksüalite ve cinsellik Cinsiyet farklarının gelişimi Cinsel reaksiyon ve seksüel davranış çemberi Cinsel davranış ve görüşler Stres, onun aşılması ve sağlık Stres kaynakları Strese karşı fizyolojik reaksiyon Strese karşı psikolojik reaksiyon Stresin aşılması ve sağlığın tanıtımı yönünde davranış ve biliş (farkına varma) stratejileri	Kazanımlar: Neural iletişimin esası olarak nöronun belirtilmesi Sinir sisteminde enformasyonun iletimi ve entegrasyonunun betimlenmesi Neurotransmisyon sürecinin kalıtsal ve çevre etkisiyle değişime uğramasının analizi Sinir sisteminin en önemli ayrım ve alt ayrımlarının sınıflandırılması Sinir sistemi çerçevesindeki çeşitli alt dağılım fonksiyonları arasında farklar Beyindeki temel fonksiyon bölgeleri ve strüktürünün belirlenmesi Özel fonksiyonların beyindeki cerebral korteks çerçevesinde bulunan özel lob’lar vasıtasıyla gerçekleştiğinin öğrenilmesi Beyinin fonksiyon etmesinde sağ ve sol yarıkürelerin kıyaslanması Endokrin düğümlerin sinir sitemi ile nasıl birleştiklerinin anlatılması Kalıtsallık ve çevrenin davranışlara etkisinin değerlendirilmesi Değişime uğrayan davranışların mevcut çevre ve kültür ortamı ile karşılıklı etkileşimi sonucu davranışların belirlenmesine etkisi Eşik, uyum ve süreklilik kavramlarının açıklanması Sansasyon sistemlerin işlemesinin betimlenmesi Sansasyonu algılamak için duyargalarımızın varoluş ve olmayış durumları Sansasyonla ilgili çevre, motivasyon, geçmişten kalan tecrübe, kültür ve beklentilerimizin etkisinin özetlenmesi Özen (itina) kavramının anlamı Hafiften ağır ödevlere giderken özenin nasıl değiştiğinin özetlenmesi İnsan ve hayvanlarda motivasyon kavramlarının uygulanması Çevre ve iç dürtülerin (uyarıların) motivasyonun belirlenmesinde karşılıklı etkileri Korku ve asabiyeti arttıran ani dürtülerin betimlenmesi İlgi ve kâbusu arttıran bireysel özellikler ve anlık dürtüler Motivasyonu artıran bir veya daha fazla kuramın anlatılması, örneğin, Maslov’a göre gereksinimlerin hiyerarşisi, biliş (kavrama) çeşitliliği v.b. Ortak motiflerin meydana geliş açıklaması Kendinin ve diğerlerinin davranışlarının açıklanmasında değer ve beklenti teorisinin kullanılması James-Lange ile Cannon-Bard duygu teorileri ve diğer biliş kuramları Değişik motiflere sahip bireylerin algılamaları arasındaki farkların anlatılması Öğrenme nasıl gerçekleşmeli, hafıza, sorunların çözümü ve karar verme sürecinin motivasyon ve duyarlılık (heyecan) ile nasıl etkilendiklerinin açıklanması. Cinsel motivasyonun biyolojik esasının anlatımı Kültür ve sosyal faktörlerin cinsiyete etkileri Bazı cinsel bozuklukların sıralaması Stres kaynaklarının saptanması ve açıklanması Strese karşı olası fizyolojik reaksiyonların sıralaması ve onların açıklanması Strese karşı olası psikolojik reaksiyonların sıralanması ve onların açıklanması Stresin aşılması ve sağlığın tanıtımı yönünde biliş stratejilerinin saptanması ve açıklanması Stresin aşılması ve sağlığın tanıtımı yönünde davranış stratejilerinin saptanması ve açıklanması
Hayatın gelişimi (4 ders)
Programın içeriği: Hayat boyunca insanın gelişimi Yaşama süreci olarak gelişim Gelişme süreci verilerinin toplanmasında araştırma tekniği Gelişme safhalarının teorileri Gelişme süreci ile bağlantılı olan meseleler (doğa/beslenme; süreklilik/süreksizlik; istikrarlık/istikrarsızlık; kritik dönemler) Hayatın gelişme yönlerine teknolojinin etkisi	Kazanımlar: Doğuştan önce ve tüm hayat boyunca fiziksel, biliş, ve sosyal farkların özetlenmesi Yaşam boyunca değişiklik doğasının kavranması Küçük bebek ve çocukların gelişmesinde bulunan bileşik biliş stüktürlerinin saptanması Bireysel deneyim ilkelerinin yaşam sürecinde uygulanması Piazhey, Erikson, Kohlberg, Gilligan, Cross, Helms, v.b. kuram sahiplerinin gelişme teorilerinin aşamalarının saptanması. Cinsiyetin oluşması ve erkek ve dişi cinsiyeti ve deneyimlerinin oluşmasında biyolojik ve çevre faktörünün toplumsal anlayışlarla olan bağları. Ulusal kimliğin gelişmesinin sınanması Gelişmedeki kritik dönemler rolünün betimlenmesi Teknolojinin yaşam kalitesine etkisi Yaşam çemberinin uzamasında teknolojik gelişmenin rolü
Biliş (Kavrama, Farkına Varma) (16 ders)
Program içeriği: 1.Öğrenme Öğrenmenin özellikleri Klasik şartlandırma ilkeleri Biliş öğrenme komponenti Öğrenmenin saptanmasında biyoloji ve kültürün rolü Hafıza (bellek) Hafızada verinin korunması Kısa ve uzun vadeli hafıza sistemleri Hafızadan verilerin çıkarılması ve dökümü Hafızanın biyolojik kökleri Düşünce ve dil Düşüncenin temel unsurları Sorunların çözüme kavuşturulması için kararların alınması veya onu engelleyen stratejiler Dilin yapısal şekli Dilin gelişmesi ve benimsenmesi safhalarına ilişkin kuram Düşünme ve konuşma arasındaki bağ Bilinç durumları Uykunun ve neden uyuduğumuzu açıklayan teorilerin özellikleri Rüyaları açıklayan ve tabir eden teoriler Hipnoz fenomeni ve onun kullanılması Psikoaktif uyuşturucu kategorileri ve onların etkileri	Kazanımlar: Psikoloji açıdan öğrenme hakkında tartışma Deneyimlerin uygulamasının takdim aracı olarak öğrenmenin tanımlanması Klasik şartlandırma kipinin (örneğinin) anlatımı Etkili şartlandırma kipinin (örneğinin) anlatımı Gözlemleme sayesiyle öğrenmenin anlatımı Öğrenmede bilişin (kavramanın) ifadesi Öğrenme süresince katkısı geçen biyolojik etkenlerin belirlenmesi Hangi tür davranışların öğrenileceğine dair kültürün rolü hakkında tartışma Öğrenmeyi geliştirme veya engelleme yönünde Biyolojik ve kültürel faktörlerin karşılıklı etkilerinin belirtilmesi Öğrenmenin birkaç şekli ile kültür arasında işbirliğin ifade edilmesi Yüzeysel ve derin davranış örnekleri arasında farklar ve onların belirtilmesi Veri (enformasyon) kodlamasını etkileyen diğer faktörlerin saptanması Kısa vadeli hafıza etkisinin izahı Uzun vadeli hafıza etkisinin izahı Dökümün önemi ve hafızada izlerin önemi Veri dökümü açısından birbirinin içine girmenin oynadığı role açıklığın getirilmesi Belleğin rekonstrüksiyon sürecinde karşılaştığı güçlükler Hafıza açısından beyinde önemli strüktürler hakkında bilginin edinmesi Belekle birbirini tamamlayan faktörlerin saptanması Hafıza hakkında bilgilerimizin genişlemesi sayesiyle bellek stratejilerin gelişimi Verilerin anlaşılması ve onunla gereken işlemlerin yerine getirilmesinde bir düşünce süreci olarak düşünmenin sınırlandırılması Benzer unsur veya kavramları içermesi açısından verilerin kategorizasyonun yapılması tanımı Yaratıcı ve güdümlü düşünme sayesiyle sorunların belirlenmesi ve onların çözüme kavuşturulmasının belirtilmesi Sorunların çözüme kavuşturulması açısından yapıcı düşüncenin anlatımı Sorunların çözülmesi ve kararların alınmasını önleyen engellerin analizi Ses ve ton sembollerini içeren ve anlaşmayı ve iletişimi sağlayan bir araç olarak dilin (konuşmanın ) sınırlandırılması Dilin hiyerarşik bir strüktüre sahip olduğu gerçeğinin öğrenilmesi Dilin benimsenmesinde gelişme başarıları hakkında tartışma Dilin benimsenmesi teorilerinin değerlendirilmesi Hayvanların dili anlayıp anlamadıklarının tahmini Düşünme ve davranış açısından dilin etkisi Uykunun iki devresinin anlatımı Neden uyuduğumuza dair teorilerin karşılaştırılması Uyku bozuklukları ve onların çeşitlerinin belirlenmesi Rüya içerikleri hakkında bireysel farklara varmanın sergilenmesi Rüya anlamları ve onların yararlarına dair kuramların karşılaştırılması Bazı hipnoz fenomenlerinin izah edilmesi Psikolojide hipnozun kullanılması gerekçesi Temel psikoaktif uyuşturucu kategorileri ve onların etkileri arasındaki farklar Narkotik, depresyon, uyarıcı ve sanrı uyandıran uyuşturucuların etkilerinin değerlendirilmesi
Sosyokültür (21 ders)
Programın içeriği: Bireysel farklar Bireysel farkları ölçmeye yarayan yöntemler Bireysel farklara kalıtsal ve çevrenin karşılıklı etkisi Zekâ içeriği Zekâ ölçme (test) Kişilik (şahsiyet) ve onun değerlendirmesi Kişilik ve kişilik oluşumunun anlamı Kişilik teori ve ifadeleri Kişiliğin değerlendirilmesinde kullanılan ölçme değerleri Psikolojik dengesizlikler Normal olmayan davranışların özü ve nitelikleri Normal olmayan davranışların açıklanmasında kullanılan yöntemler Temel normal dışı davranış kategorileri Zihinsel dengesizliklerin etkisi Psikolojik dengesizliklere yanaşım Zihinsel dengezislikleri olan insanlara yanaşım alanında kullanılan bilinen yöntemler Zihinsel bozuklukları olan insanlarla ilişkileri olan personel Zihinsel bozuklukları olan insanlara yanaşımda törel (ahlaki) ve yasal meseleler Davranışların sosyal ve kültürel boyutu Davranış ve sosyal önermeler Sosyal ve kültür kategorileri Grup süreçleri Sosyal etki	Kazanımlar: Zekâ, yaratıcılık ve kişilik üzerine testlerin içeriği, anlamı ve sınırlandırmaları Testlerde uygulanan temel istatistik yöntemlerin içerikleri Zekâ’ya kalıtsal ve çevre etkisi Biliş strateji ve becerilerinin kullanılması ile zekâ arasında ilişki Zaman içerisinde zekânın değişime uğraması Zekâ teorilerinin izah edilmesi Zekâ testleri sayesiyle insanlar arasında farkların belirtilmesi hakkında fikir değiş tokuşu Zekâ testleri sayesiyle insanların varabileceği hedeflerin belirtileceğinin tasdıklanması Zekâ belirlemelerinde konvansiyonel testleri sınırlı kılan özellikler Hisetme, düşünme ve davranmayı yekvücutlu bir şekilde gerçekleştiren kişiliğin (şahsiyetin) sınırlandırılması Davranış fenomenlerinin örgütlenme çerçevesinde kişiliğin yapıcı rolünün izahı Psikoanalitik, biliş – bihevioral, insancıl ve biçimsel yanaşımlarda görülen özelliklerin anlatımı Kişiliği anlamamıza yarayan önemli katkıların saptanması Kişiliğin değerlendirilmesinde objektif ve gözlemleme teknikleri arasındaki farklar Kişilik değerlendirmesinde kullanılan testler Normal olmayan davranış özelliklerinin belirtilmesi Normal dışı davranış örnekelerinin aktarılması Normal olmayan davranış fikirlerinin bu tür davranışların meydana geldiği durumla bağlantısı Normal olmayan davranışların temel kökenleriyle ilgili açıklamaların izahı Normal olmayan davranışların araştırılmasında çeşit metodların uygulanmasının amacı Normal olmayan davranışların araştırılmasında kullanılan çeşit metodların öncelikleri ve onları sınırlı kılan imkanlar Temel normal dışı kategorilerin izahı Normal olmayan davranışları izleyen eleştiri hakkında tartışma Normal olmayan davranışları daha iyi anlayabilmek için olanakların sağlanmasının görüşülmesi Psikolojik dengesizlikleri olan insanlara yanaşımda elverişli ve uygun olmayan yöntemlerin izahı Psikolojik dengesizliklerin başarılı bir şekilde önlenmesinde kullanılan uygulamalar Eğitim düzeylerine göre terapi uygulanan hasta kategorilerin belirlenmesi Dengesizlik türüne göre terapilerin belirlenmesi stratejilerinin uygulanması Düşünsel sağlık ile yasalar arasında bağların izahı Psikoterapinin uygulanması üzerine yasanın etkisinin çözümü Kişi algılaması hakkında bilginin edinmesi Davranışlar hakkında verdiğimiz nitelendirmelerin süreci etkilemesi Tutumların oluşturulması kaynaklarının belirtilmesi Tutumların değişmesi için kullanılan bazı yöntemlerin değerlendirilmesi Sosyal ve kültüren kategorilerin saptanması Sosyal ve kültürel kategorilerin davranış sürecine etkisi Diğerlerin de mevcut olduğu durumlarda bireysel davranışlarda görülen etkilerin izahı Sosyal strüktürün gruplar arasındaki ilişkilere etkisi Ayrımcılığın (diskriminasyonun ) tektaraflı oluşu Bir fikir veya davranışa sözde kanma veya uyma olasıllıklarının ortaya çıktığı durumların izahı Toplumda altruizm (iyilik yapma) özelliği Saldırganlığın anlamı hakkında tartışma

DERSLER ARASI İLİŞKİ

Orta okullarda okutulan Psikoloji Dersi değişik bilim alanları ve dallarından çok sayıda unsuru ihtiva etmektedir. Dersler arası en önemli ilişkiler genel olarak şöyle özetlenebilir:

Psikolojideki araştırma metodları ve tarihçe kategorisi istatistik alanıyla sıkı bir ilişki içindedir.

Biyopsikoloji kategorisine ait ders malzemeleri biyoloji, anatomi, fizyoloji, kültüroloji ve zihin sağlığı alanlarıyla sıkı bir şekilde bağlıdır.

Sağlığın gelişmesi kategorisi alanındaki ders birimlerinin biyoloji ve teknoloji alanlarıyla sıkı bağlantıları mevcuttur.

Biliş (kavrama) kategorisi ile ilgili malzemelerin biyoloji ve dilbilgisi alanlarıyla sıkı bir irtibatı mevcuttur.

Sosyokültür kategorisine düşen ders birimlerinin, ilk sırada, kültüroloji, sosyoloji ve zihin sağlığı alanlarıyla sıkı bir dersler arası ilişkisi vardır.

METODOLOJİK YÖNERGELER

Öğretmenlerin (ve de özellikle Psikoloji dersini ilk kez vermeye başlayanların) derslerin verilmesi sırasında yukarıda belirtilen standar­tları yerine getirmelerinin epey zor olacağı izlenimi edinilmektedir. Öğret­menin bu alanda dayanacağı önemli desteklerden biri olarak, öner­me şeklinde verilen Kazanımlar gösterilebilir. Bunlar sınıfta etkinliklerin sürdürülmesi için bir iyi bir esası oluşturmaları yanı sıra, öğretmenlerin sıkça karşılaştıkları sorunlardan biri olan zamanın (sürenin) planlaş­tırılması için de iyi bir tabanı oluşturmaktadır. Aynı zamanda bu alanda Kazanımlar öğrencilerin bilgilerinin daha objektif bir şekilde değer­lendi­rilmesi için de bir esası oluşturmaktadır. Diğer yandan bu yönde elde edilen başarılar, bir bilim dalı olarak Psikolojiyi öğrencilerin daha iyi kavramalarına da yardımcı olacaktır; bu sayede kendilerini ve etrar­fındakileri daha iyi tanımaları yönünde çok önemli bir faktör olan kendi kimliklerini tamamlama fırsatını da yakalamış olacaklardır. Demek ki, Kazanımlar, her ders biriminin öğrenilmesine ilişkin ders plan ve progra­mının entagral bir bölümü olarak kullanılabilir; dahası, dersin gerçek­leşmesi için gereken malzemelerin burada kapsanması yanı sıra, onun uzama süreci v.b. de kapsanabilir.

Sunulan plan programın yerine getirilmesi sırasında audio vizüel – görsel araçların kullanılması ısrarlı bir şekilde tavsiye edilirken, bu saye­de işlenilen konu ve malzemlerin öğrenciler tarafından daha kolay öğre­nil­mesi sağlanmış olacaktır. Psikoloji dersine ait eğitim malzeme yeter­sizliğinin Kosova’da mevcut olmasına rağmen, bu alandaki durumun günden güne değişime uğradığını da belirtmemiz gerekir. Bu kapsamda, Psikoloji dersini verdikleri sırada audio vüzüel – görsel araçların kullanılması açısından öğretmenlerin son derece açık olmaları gerekir.

Kaliteli ve cesaretli bir plan programın uygulanması sadece eğitim süre­cinde teknoloji elemanlarını içeren ve belli konularda yapılan araştır­malar hakkında ayrıntılı bilgilere sahip ve interaktif eğitimi benimseyen öğretmen personeli ile mümkündür. Diğer yandan öğretmen, ders esnası sırasında değişik ve farklı fikirlerin ileri sürülmesini teşvik ederek bire­ysel ve kültür açısından görüşlerin daha net ve anlaşılır olmasına katkı sun­malıdır. Psikoloji dersini veren öğretmen personeli ise kendi araların­da enformasyon değiş tokuşu yapmaları yanı sıra, teknolojik araç ve gereçlerin kullanılması açısından değişik eğitimlerden geçmiş olmalı ve özellikle psikoloji ile ilişkisi olan konferans, seminer gibi diğer bile­şim ve toplantılara katılarak bu yönde gereken eğitime sahip olarak ken­di­sinin profesyonel açıdan yetenekleşmesi imkanlarından yararlanma­lıdır.

Böylelikle, yukarıda belirtilen felsefi görüşlerden hareket ederek ders verme sırasında bu dersle ilgili beklenen standardlara ulaşılması ereğiyle baş vurulacak yöntemler arasında şunlar yer almaktadır:

Bireysel çalışma – sınıfta ve ders esnasında geçilenlerle ilgili öğrenciden bireysel olarak bazı beklentilerin ortada olduğu her durumda öğretmenin böyle bir yönteme başvurması olumlu sonuçlar getirmiş olurdu. Bu yöntem çerçevesinde çiftler halinde çalışmanın sürdürülmesi de uygulanabilir.

Çiftler halinde çalışma – bu yönteme başvurmadan önce bireysel çalışmanın geçilmiş olması gerekir. Kullanılan bu yöntem sayesiyle öğrencilerin bilgilerinin sınanması yerine geliştirilmesi yanı sıra onlara tartışabilecekleri bir ortamın sağlanması hedeflendiğinde de bu metoda başvurulmaktadır.

Küçük gruplar halinde çalışma – uygulanan bu yöntem sayesiyle, öğretmenlerin denetimleri altında olan öğrencilerin kendi fikir ve ide’lerini gruplar içinde tartışabilmeleri için kendilerine fırsat sağlanmaktadır; bu şekilde onların ekip halinde fikir üretmeleri ve düşündüklerini sınıf önünde takdim etmelerine fırsat verilmektedir.

Sınıfın iki gruba ayrılması – bu yöntem belli konu ve tutumlar hakkında öğrencilerin tartışmalarının teşvik edilmesi istendiği durumlarda ideal bir tercih olurdu.

Müeliflere sorular – öğrencilere sunulan malzemleri kendisinin eleştirisel bir gözle incelemesi açısında bu yöntem son derece önemlidir.

Değerlendirme

Öğrencilerin ders esnasında sınıfta aldıkları bilgilerin objektif bir şekilde değerlendirmesini yapmak ve onların şahsi fikirlerinin sağlıklı olmalarını temin etmek açısından, yazılı olarak tutulacak değerlendirme yöntemleri arasında şunlar yer almaktadır:

Uyarı – Öğrencilerin sınıftaki etkinliklerini değerlendirilmesi isten­diği durumda bu yönteme baş vurulacaktır. Tuttuğu güncesinde öğretmen bu tür uyarıları kaydederek etkinliklerin sistematik olarak izlenmesini sağlaması yanı sıra, her öğrenci hakkında detayların unutulması olasıllığı da bu yöntemle ortadan kalkmış olacaktır.

Yazılı test – her ders kategorisinin sonunda ve dersin sona ermesinde de bu yöntemin uygulanmış olması belki isabetli olurdu.

Deneme – bu yöntem sayesiyle öğrencilerin aldıkları bilgileri ne denli kullanıp uygulanabileceği yapılacak yazı sayesiyle kontrol edile­cek­tir. Öte yandan, deneme türünün uygulanması sayesiyle, derslerde işlenilen konular hakkında öğrencilerin tutumlarını öğrenmek de müm­kündür. Diğer yandan, eğer öğrenci üniversite düzeyinde eğitimini de­vam etmek isterse bu yöntem, öğrencinin hazırlanması açısından da de­ğer­lidir. Elbete ki denemenin yapılması ödevi dersin tamamlanmasından sonra verilmiş olacaktır. Ancak, öğretmen uygun gördüğü durumlarda, kısa denemelerin yazılması yöntemlerine de başvurulabilir.

Sözlü Test – bu yöntem sayesiyle öğrencinin sınıfta edindiği bil­gilerin denetlenmesi sağlanır. Bu yöntemle öğrencilerin, öğrendikleri tabir ve deyimleri konuşma sayesiyle daha iyi ve akıntılı bir şekilde öğ­ren­me ve ezberleme fırsatını yakalamaktadırlar.

KAYNAKÇA
Bu plan programa dayanarak 2004 yılı Eylül ayında çıkacak olan kitap da bu ders için önemli bir kaynağı oluşturacaktır.