Qarshi davlat universiteti pedagogika fakulteti

19-Mavzu. O ’qituvchi pedagogik faoliyatida kasbiy refleksiyaning o ’rni.  
Reja: 
1.O’qituvchining o’z-o’zini boshqarishida, o’z-o’zini takomillashtirishida refleksiyaning roli. 
  2.  Kasbiy  pedagogik  refleksiya  o’qituvchiga  o’z-o  ’zini  kasbiy  jihatdan  takomillashtirish 
manbalari  asosida  o’z  bilimi  va  imkoniyatlaridan  izlab  topishda  ko’maklashishi  hamda  uning 
rivojianishini ta’minlashi.  
3.O’qituvchining kasbiy refleksiyasi rivojlangani sari uzluksiz pedagogik kasbiy mahorati va o’z 
- o’zini takomillashtirish imkoniyati vositalari.  
4.  O’qituvchining  o’z-o’zini  boshqarishida,  o’z-o’zini  takomillashtirishida  refleksiyaning 
roli.Pedagogik diagnostika funktsiyalari.  
5.O’qituvchi  o’z  kasbiy  pedagogik  faoliyatini  tahlil  va  o’z-o’zini  tahlil  qilish  bosqichlari. 
O’qituvchi 
faoliyatini  pedagogik  tashxislash  kontseptsiyasi  ta’lim  va  tarbiya  jarayonini  boshqarish 
imkoniyatini  ta’minlashi,  pedagogik  tashxis  o’qituvchining  pedagogik  faoliyatida  erishayotgan 
yutuqlarini  belgilovchi  xarakter  kasb  etishi  va  u  bevosita  o’qituvchining  kasbiy  refleksiyasiga 
tayanishi. 
         O’qituvchining o’z-o’zini boshqarishida, o’z-o’zini takomillashtirishida refleksiyaning roli. 
Refleksiya  tushunchasining  pedagogik-psixoiogik,  falsafiy  talqini.  Hozirgi  kunda  falsafiy 
kategoriya  sifatida  o’rganilayotgan  refleksiya  psixologiya,  sotsiologiya, 
sinergetika
,  mantiq, 
andrologika,  evkistika,  kibemetika  va  boshqa  ko’plab  murakkab  fanlaming  tadqiqot  ob’ekti 
sifatida  e’tirof  etilishi.  Hozirgi  zamonaviy  pedagogik  ilmiy-tadqiqot  ishlarida  ko’plab  olimlar 
refleksiyaning I.N.Semyonov tomonidan taklif qilingan tasnifiga tayanishi.  

---

      Uning  tasnifi  bo’yicha  refleksiya  turlari.  N.V.Kuzbmina,  A.V.Xristeva,  V.A.Krivosheev, 
A.A.Bizyaeva,  Yu.N.Kulyutkin,  G.M.Kodjaspirova  kabi  olimlarning  pedagogik  refleksiya 
haqidagi  fikrlari.  Kasbiy  refleksiya  o’qituvchining  o’z-o  ’zini  rivojlantirishda,  shijoati,  kasbiy 
faoliyatiga  oid  yangiliklarni  muntazam  izlanishida,  ijodkorligida  namoyon  bo’lishi, 
o’qituvchining  o’z-o  ’zini  kasbiy  takomillashtirishiga 
ham  asos  yaratishi
,  pedagogik  faoliyatda 
refleksiv jarayonlar pedagogik faoliyatni rejalashtirish bilan bog’liq hodisa ekanligi, refleksiya - 
asrlar  davomida  o’qituvchining  kasbiy  faoliyatida  to’planib  kelingan  tajribalarida,  uning  xulq-
atvori, muloqot madaniyati, tafakkurida yig’ilgan eski andozalarni, kamchiliklami bartaraf etish 
imkoniyatini berishi. 
     Kasbiy  pedagogik  refleksiya  o’qituvchiga  o’z-o  ’zini  kasbiy  jihatdan  takomillashtirish 
manbalari  asosida  o’z  bilimi  va  imkoniyatlaridan  izlab  topishda  ko’maklashishi  hamda  uning 
rivojianishini ta’minlashi. o’qituvchining kasbiy refleksiyasi rivojlangani sari uzluksiz pedagogik 
kasbiy  mahorati  va  o’z  -  o’zini  takomillashtirish  imkoniyati  vositalari.  Kasbiy  refleksiyaning 
o’qituvchi  pedagogik 
faoliyatini  tashxislashga
,  ya’ni  diagnostika  qilishga  ta’siri.  Pedagogik 
diagnostika  funktsiyalari.  O’qituvchi  o’z  kasbiy  pedagogik  faoliyatini  tahlil  va  o’z-o’zini  tahlil 
qilish bosqichlari.  
      O’qituvchi  faoliyatini  pedagogik  tashxislash  kontseptsiyasi  ta’lim  va  tarbiya  jarayonini 
boshqarish  imkoniyatini  ta’minlashi,  pedagogik  tashxis  o’qituvchining  pedagogik  faoliyatida 
erishayotgan  yutuqlarini  belgilovchi  xarakter  kasb  etishi  va  u  bevosita  o’qituvchining  kasbiy 
refleksiyasiga 
tayanishi. 
                             O`qituvchi mehnatini ilmiy asosda tashkil etish 
 
            Respublikamiz  hukumati  xalq  ta'limi  sohasida  o’rtaga  qo’yayotgan  vazifalarni  bajarish 
ko’p  jihatdan  o’qituvchiga  bog’liq.  Hozirgi  sharoitda  ta'lim  tarbiyadan  ko’zda  tutilayotgan 
maqsadlarga  yetishish,  o’kuvchilarning  xilma  -  xil  faoliyatlarini  uyushtirish,  ularni  bilimli, 
e'tiqodli, 
mehnatsevar, 
barkamol 
inson 
qilib 
o’stirish 
o’quvchi 
zimmasiga 
yuklatilgan 
xalqimizning kelajagi
, mustaqil O’zbekistonning istiqloli ko’p jihatdan o’qituvchiga, 
uning saviyasiga, tayyorgarligi, fidoyiligiga, yosh avlodni o’qitish va tarbiyalash ishiga bo’lgan 
munosabatiga bog’liq. Uzluksiz pedagogik ta'lim g’oyasi  amalga oshirilmoqda. Shu munosabat 
bilan  o’qituvchilar  malakasini  ishirish  va  ularni  qayta  tayyorlash  ishi  davlat  va  jamoatchilik 
diqqat markaziga qo’yildi. 
 
        O’qituvchilik  sharafli,  lekin  juda  murakkab  kasbdir.  Yaxshi  o’qituvchi  bo’lishi  uchun 
pedagogik nazariyani egallashning o’zigina yetarli emas. Chunki pedagogik nazariyada bolalarni 
o’qitish va tarbiyalash haqida umumiy qonun qoidalar umumlashtirilgan, usuliy g’oyalar bayon 
etiladi. O’qituvchilarning yosh individula xususiyatlarini e'tiborga olish ta'kidlanadi. 
Maktab  hayoti  amaliy  pedagogik  jarayon  esa  juda  xilma  xildir.  Pedagogik  nazariyaga  mos 
kelmaydigan  vaziyatlar  uchrab  turadi.  Bu  esa  o’qituvchidan 
keng  bilimdonlikni
,  puxta  amaliy 
tayyorgarlik, yuksak pedagogik mahorat va ijodkorlikni talab etadi.  
       Shuning uchun ham mustaqil  O’zbekiston davlatining umumiy ta'lim maktabida ishlaydigan 
o’qituvchi  
•pedagogik faoliyatga qobiliyatli ijodkor, ishbilarmon; 
•milliy  madaniyat  va  umuminsoniy,  dunyoviy  bilimlarni  mukammal  egallagan  diniy  ilmlardan 
ham xabardor, ma'naviy 
barkamol
; 
•O’zbekistonning mustaqil davlat sifatida  taraqqiy etishiga ishonadigan vatanparvarlik burchini 
to’g’ri anglagan e'tiqodli fuqaro; 
•ixtisosga doir bilimlarni, psixologik pedagogik bilim va mahoratli shuningdek, nazariy ishlarni 
mukammal egallagan bo’lishi kerak. 
      Biror  kasbning  haqiqiy  ustasi  bo’lish  uchun  kishida  tabiiy  qobiliyat,  ma'lum  jismoniy  va 
ruhiy  xislatlar  jo  bo’lishi  kerak.  Pedagogik  o’qituvchilik  faoliyatini  yoshlarni  o’qitish  va 
tarbiyalash  ishini  samarali  bajarish,  ota  -  onalar  va  bolalarni  izzat  -  hurmatiga  sazovor  bo’lishi 
uchun ham kishida qobiliyat, mahorat, qiziqish bo’lmog’i lozim.  
 

---