Qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti

Ma’ruzalar matni QMII «Jismoniy tarbiya» kafedrasi yig’ilishi (Bayon №5 19.01.2011 yil)da muhokama qilingan va ma’qullangan


Kirish

Mamlakatimiz mustaqillikka erishganidan so’ng sog’lom avlodni shakllantirishga bo’lgan e’tibor oshirildi. Shu munosabat bilan sog’liqni saqlash va tiklash sohasidagi mutaxassislarni tayyorlash ishlariga bo’lgan e’tibor ham kuchaytirildi.

Shaxsning salomatligini idora etish uchun bu sohadagi muammolarni hal etilishi alohida ahamiyat kasb etadi.
O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2005 yil 25 yanvardagi 30-sonli qarori asosida oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligining maxsus loyihasi asosida jismoniy tarbiya institutining tashabbusi bilan «Valeologiya asoslari» fani mamlakatimizdagi oliy maktablarning barcha ta’lim yo’nalishlarida mutaxassislar tayyorlash uchun alohidagi kurs sifatida o’quv jarayoniga kiritildi.
Jismoniy tarbiya institutining professor-o’qituvchilari tomonidan «Valeologiya asoslari» fani bo’yicha maxsus darslik qo’llanma yaratilgan bo’lib, ushbu ma’ruza matnlari to’plamining ham asosiy mazmunini ushbu qo’llanmaning mazmuni tashkil etadi.
«Valeologiya asoslari» fanining asosiy mazmuni sog’liqni saqlash va qayta tiklashga oid bo’lgan salomatlikning tashkiliy nazariy va amaliy asoslari tashkil etadi.
Hozirgi vaqtda mamlakatimizda jismoniy tarbiya va sport ommaviy tusga aylanib, ayniqsa, o’quv maskanlarida ushbu ishga bo’lgan e’tibor yanada kuchaymoqda. Shu sababli ham mamlakatimiz Prezidenti I.A.Karimov tomonidan 2008 yilni Yoshlar yili deb e’lon qilinishi ham yoshlarni chiniqtirishga bo’lgan e’tibor yanada kuchayadi. Ushbu jarayonda «Valeologiya asoslari» fanining ahamiyati yanada oshadi.
«Valeologiya asoslari» fanini yaxshi o’zlashtirgan talaba o’zining sog’lomlashtirish dasturini tuzib, salomatligining o’lchovlar asosida baholab tahlil eta olishiga erishadi.
«Valeologiya asoslari» fanining asosiy maqsadi odam organizmini tashkil etuvchi tizimlar, a’zolar, to’qimalar va hujayralardagi salomatlik holatlarni o’rgatish bilan birga, odamni salomatligini saqlash, kasallikni oldini olishda jismoniy tarbiya vositalari va usullarning ahamiyatini o’rganishdan iboratdir.
«Valeologiya asoslari» fani tibbiyot fanlari bilan birga anatomiya, genetika, jismoniy tarbiya, ekologiya, pedagogika va sog’liqni saqlash hamda tiklashning psixologik asoslarini o’rgatadi.
«Valeologiya asoslari» fani maktabgacha, maktab, oliy va o’rta maxsus ta’lim, o’rta yosh, keksayish, keksalikning yoshga oid fiziologiya o’zgarishlarini qamrab olgan. «Valeologiya asoslari» fani ilmiy fan bo’lib, nazariy va amaliy qismlardan iborat. Fanning nazariy qismi tibbiy-biologik, psixologik va ijtimoiy fanlardan iborat. Ayniqsa, sog’liqning fiziologik asoslarining yoshga qarab o’zgarishini o’rgatish fanning asosiy vazifalaridan hisoblanadi. Fanning amaliy asoslarini esa kasallikni aniqlab, uni bartaraf etish bo’yicha tavsiyanomalar berishni tashkil etadi.
Demak, valeologiya fanining asosiy maqsadi, vazifalari, muammolari va yechimlarining asosiy qismini odamni sog’lom bo’lishini tashkil etishdan iboratdir.
1-Ma’ruza

Mavzu: Odam organizmining o’sishi va rivojlanish xususiyatlari