Qattiq jismlarning mexanik xossalari. Moddalarning issiqlikdan kengayishi



Yüklə 116,5 Kb.
səhifə3/6
tarix02.12.2023
ölçüsü116,5 Kb.
#137109
1   2   3   4   5   6
Qattiq jismlarning mexanik xossalari. Moddalarning issiqlikdan k

Moddaning qattiqligi. Texnikada moddalarning qattiqligi ham muhim ahamiyatga ega bo`ladi. Ikkita material berilgan bo`lsa ularning qaysinisi ikkinchisining sirtida chizib iz qoldira olsa o`sha qattiq hisoblanadi. Metallarni arralash va kesish uchun ishlatiladigan moddalar, qayta ishlanadiganlariga nisbatan qattiqroq bo`lishi kerakligi shubhasiz.Hozirgi paytda bu maqsadlarda o`ta qattiq qotishmalardan foydalaniladi.Tabiiy moddalar ichida eng qattig`i olmosdir.
2. Qizitilgan jism o`lchamlarining kattalashuvi, sovutilganining esa, kichiklashuvi kundalik hayotdan ma’lum. Haroratning ko`tarilishi natijasida jism chiziqli o`lchamlarining va hajmining ortishiga issiqlikdan kengayishi deyiladi.
Harorat ortishi bilan atomlarning to`la energiyasi ortadi, demak issiqlik tebranma harakat amplitudasi ortadi. Natijada qattiq jism zarralarining muvozanat holatlari orasidagi o`rtacha masofa kattalashadi, ya’ni issiqlikdan kengayish ro`y beradi.
Chiziqli kengayish. Bizga haroratli va l0 uzunlikli qattiq jism berilgan bo`lsin. Uni bir o`lchamli, ya’ni ko`ndalang kesim yuzasi uzunligiga nisbatan e’tiborga olmaydigan darajada kichik deb olamiz. Jismni T haroratgacha, ya’ni haroratga isitaylik. Natijada uning uzunligi gacha, yani ga ortadi. Qizigan jismning uzunligi harorat o`zgarishiga chiziqli bog’liq.

bu yerda -ga chiziqli kengayishning harorat koeffitsienti deyiladi. Agar ni aniqlasak
birligi

Moddalar



,106K-1

Moddalar

,106K-1

Alyumin
Volfram

YOg`och
Tola bo`ylab
Ko`ndalang
Temir
Jez
Mis

24
4
6
30
12
0.9
18
17

Qo`rg`oshin
Shisha
Oddiy
Kvarts
Superinvor
(temir,nikel,xrom
qotishmasi)
Ruh
Chinni

29
10
0,7
0,03
30
3



  • jismni nisbiy chiziqli kengayishi ning harorat o`zgarishi ga nisbati bilan aniqlanadi. Boshqacha aytganda jismning harorati 1 K ga o`zgarganda, uning uzunligi dastlabki uzunligining qancha qismiga o`zgarganini ko`rsata ba’zi moddalar uchun 273 K da chiziqli kengayishning harorat koeffitsienti.


Yüklə 116,5 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin