Quvchilarning ilmiy dunyoqarashini shakllantirish. Aqliy tarbiya

Aqliy tarbiyani samarali tashkil etish shaxsda ilmiy 
tafakkurning yuzaga kelishini ta’minlaydi. Ilmiy tafakkur – 
inson aqliy faoliyatining yuksak shakli sanalib, ijtimoiy 
voqea-hodisalar, jarayonlarga nisbatan ilmiy yondashuvni 
anglatadi. 
•
Aqliy tarbiyani samarali tashkil etish shaxsda ilmiy tafakkurning yuzaga kelishini 
ta’minlaydi. Ilmiy tafakkur – inson aqliy faoliyatining yuksak shakli sanalib, ijtimoiy 
voqea-hodisalar, jarayonlarga nisbatan ilmiy yondashuvni anglatadi. 
•
E’tiqod dunyoqarash negizida aks etuvchi ijtimoiy- falsafiy, tabiiy, iqtisodiy, huquqiy, 
ma’naviy-axloqiy, estetik hamda ekologik bilimlarning takomillashgan ko’rinishi; 
muayyan g’oyaga cheksiz ishonch bo’lib, uning shakllanishi bir necha bosqichda 
kechadi. Birinchi bosqichda ular beqaror va vaziyat taqozosiga ko’ra o’zgaruvchanlik 
xususiyatini kasb etadi. Ikkinchi bosqichda ma’naviy-axloqiy qarashlarning barqaror 
tamoyillariga aylanadi. Mavjud talab, jamiyat tomonidan tan olingan axloqiy qoidalardan 
chetga chiqish qiyin, ziddiyatli vaziyatlarda ongli harakatni tashkil etish, irodaviy 
sifatlarga tayangan holda ish ko’rish taqozo etiladi. Uchinchi bosqichda e’tiqod barcha 
vaziyatlarda ham ustuvor ma’naviy-axloqiy tamoyil bo’lib qoladi. 
O’quvchi tomonidan o’zlashtirilgan ilmiy bilimlar hayotiy 
munosabatlar jarayonida keng qo’llanilganda, ularning asl 

---

mohiyati chuqur his qilingan va anglangandagina e’tiqodga 
aylanadi. 
•
O’quvchi tomonidan o’zlashtirilgan ilmiy bilimlar hayotiy munosabatlar jarayonida keng 
qo’llanilganda, ularning asl mohiyati chuqur his qilingan va anglangandagina e’tiqodga 
aylanadi. 
•
SHarq mutafakkirlari o’z asarlarida bilish hamda inson aqliy tafakkuri masalalariga 
alohida o’rin bergan. Xususan, Abu Nasr Forbiy inson tomonidan borliqni anglanishi, 
tabiat sirlarini anglashida ilm-fanning rolini hal qiluvchi omil sifatida baholaydi. 
Allomaning fikricha, inson tanasi, miyasi, sezgi organlari u tug’ilganda mavjud bo’lgan 
bo’lsa, aqliy bilimi, ma’naviyati, ruhiyati, intellektual va axloqiy sifatlari, xarakteri, dini, 
urf-odatlari, ma’lumoti tashqi olam, ijtimoiy muhit ta’sirida, odamlar bilan tashkil 
etayotgan munosabatlari jarayonida shakllanadi. 
•
Abu Nasr Forobiyning e’tiroficha, inson aqli, fikri uning ruhiy jihatdan yuksalishining 
mahsulidir. Inson bilimlarni o’zlashtirar ekan, borliqda tirik mavjudotning yaratilish 
tarixigacha bo’lgan ma’lumotlarni o’zlashtira oladi, ularni yaratadi, ilmiy jihatdan 
asoslaydi.