Reje: Kirisiw
Yüklə 23,58 Kb.
|
|
Akt, Arza Dağaza Adresat Miratnama Reje: Kirisiw Akt Arza Dağaza Adresat Miratnama Juwmaqlaw Paydalanilg’an a’debiyatlar Kirisiw
Orta ásirlerde jumıs júrgiziw huqıqıy mártebege iye boldı,mámleket mákemesinde munshaot sisteması qáliplesti hám qatar hújjet túrleri payda boldı. Ózbek tiliniń rásmiy-mekemelik til retinde qollanıwı qoraxoniylar húkimranlıǵı dáwirinde baslandı. XX ásirden keyin ózbek xonlari hám ámirleri saraylarında jazılǵan hár qıylı hújjetler ayriqsha mazmunı, arnawlı bir tártibi hám sóylewiy qoliði menen ajralıp turadı. Burınǵı kebiro húkimranlıǵı dáwirinde ózbek hám orıs tillerinde jumıs júrgiziw huqıqı nızamlastırılgan bolsa -de, ámelde ózbek tiliniń social poziciyayi tómen edi. Ózbekstan ǵárezsizlikke eriwgech, ózbek tiliniń mámleket tili retindegi rásmiy jumıs júrgiziw mártebesi bekkemlandi. Jumıs júrgiziwde hújjetler dúzilisine kóre ishki hám sırtqı hújjetler retinde parıq etedi. Eger hújjet arnawlı bir shólkemdiń ózinde tuzilib, odan sol shólkemdiń ózinde paydalanılsa, ishki hújjet esaplanadı. Áyne shólkemge basqa shólkem yamasa ayırım shaxslardan keletuǵın hújjetler bolsa sırtqı hújjetler esaplanadi. Tiyislilik tárepine qaray xızmet yamasa rásmiy hújjetler hám jeke hújjetlerge ajratıladı. Qandayda shólkem yamasa lawazımlı shaxs tárepinen tayarlanatuǵın hújjetler xızmet hújjetleri (buyrıq, kórsetpe, protokol sıyaqlı ) ga kiredi. Jeke hújjetler bólek shaxslar tárepinen jazılıp, olardıń xızmet xızmetlerinen sırtdaǵı yamasa jámiyetlik jumısların orınlaw menen baylanıslı máselelerge tiyisli boladı (jeke arza, shaǵım, usınısnama sıyaqlı ). Mákemeler ortasında xızmet baylanısları tiykarınan xatlar arqalı ámelge asıriladı. Bunday jazıwmalar arqalı túrli kórsetpeler, sorawlar, juwaplar, túsindirisler, xabar, usınıs, ótinish, kepillikler beriledi hám qabıl etiledi. Xızmet xatları tómendegi wazıypalardı orınlawına kóre eki túrge ajraladi` : 1.Juwap xatni talap etiwshi xatlar (dawa xatlar, soraw xatlar, ótinish xatlar sıyaqlı ). 2. Juwap talap etpeytuǵın xatlar (tastıyıq xat, qosımsha xat, esletpe xat, informaciya xat, kepillik xat sıyaqlı ). Barlıq xızmet xatları rásmiy jazıwma bolǵanı ushın arnawlı baspa jumıs qaǵazlarına jazıladı. Ápiwayı qaǵazǵa jazılǵan táǵdirde shep tárepiniń joqarı múyeshine shólkem atı kórsetilgen tórtmuyush móhir qoyılıwı kerek. Xızmet xatları eki nusqada jazıladı hám imzolanadi. Lawazımı anıq kórsetilgen baslıq tárepinen imzolangan xatning birinshi nusqası jo'natilib, ekinshisi shólkemde qaladı. Xızmet xatları logikalıq jaqtan izbe-iz úsh bólekten ibarat boladı. Kirisiw bóleginde tiyisli shólkemge shaqırıq etiwge tiykar bolǵan sebep kórsetiledi. Ekinshi bólekte xatda kóterilgen máseleni sheshiw kerekligi dálil tiykarında bayanlainadi. Juwmaq bóleginde xat jazıwdan gózlengen tiykarǵı maqset aytıladı. Rásmiy xat tekstin jazıwda tómendegilerge itibar beriw kerek: — xat qısqa bolıwı, qaǵıydaǵa kóre bir betdan aspawı kerek; — pikirler anıq hám ayqın ańlatılıwı shárt; — tekstte kóshpeli mánisli sóz hám sóz dizbegiler isletilmasligi zárúr; — gáplerdiń kesimi hújjet túri hám mazmunına muwapıq úshinshi shaxs birlik yamasa birinshi shaxs kópshiligilik sanda qáliplestiriliwi kerek; — tekst bası bir gáp formasında eki qatardan aspawı, «to'g'risida» yamasa «haqida» járdemshiler arqalı tamamlanılıwı kerek («Licey asxanasın remontlaw tuwrısında» sıyaqlı ); — tekstte xızmet xatining túri, atı jazılmaydı, xatning qandaylıǵı tekst mazmunında sawleleniwi zárúr. Jeke xatlar wazıypası hám mazmunına kóre eki túrli boladı. Kúndelik turmısda, tiykarınan, shańaraqqa tiyisli yamasa dos sıpatında munasábetlerdi ańlatiwshı xat, xat keń qollanıladı. Bunday xatlar rásmiy jazıwmalardan kóleminiń shegaralanbaǵanlıǵı, formasıy ǵárezsizligi, tekst mazmunınıń ishki keshinmalarga, házil, kek, pushayman, usınıs, kelispewshilik, minnetdarshılıq sıyaqlılardıń ápiwayı sóylesiw yamasa kórkem usılǵa jaqın ańlatpa formasına xosligi menen ajralıp turadı. Sálemnoma xatları, muhabbat xatları, doslıq hám sheriklik munasábeti maydanınan jazılatuǵın xatlar áne sonday erkin usılda jazıladı. Jeke xatning diðlomatik jazıwmalarga tiyisli túri da bar. Bular yarım rásmiy tusda bolıp, olarda mámleket basshıları, diðlomatik xızmetkerlerdiń jeke hám shańaraqlıq turmısındaǵı jańalıqlar, sıylıq usınıw, minnetdarshılıq bildiriw, rásmiy ushırasıwlarda kórsetilgen máselelerdi sheshiwge qaratılǵan ótinishler bildiriledi. Joqarıdaǵı jeke xatlardan ayrıqsha túrde bunda kórkem ádebiyatqa baylanıslı til normaına tolıq ámel etiledi. AKT Aktni dúziwdiń barlıq formaları ushın birden-bir standart joq, sol sebepli onı erkin formada yamasa kárxanada islep shıǵılǵan shablonǵa muwapıq jazıw múmkin. Toltırıw ushın A4 formatındaǵı ápiwayı bet sáykes keledi. Aktni eki nusqada baspadan shıǵarıw kerek - hár bir mápdar shaxs ushın birden. Imzolangan hám toldırılǵan nusqalar kontragentga jiberiledi, onıń qánigeleri jiberilgen aktdagi maǵlıwmatlardı olardaǵı maǵlıwmatlar menen salıstıradılar. Eger aktda kórsetilgen finanslıq ótkermalarga kelispewshilikler bolmasa, barlıq maǵlıwmatlar uyqas kelse, kontragent hújjetlerdi imzolaydi hám bir nusqasın qaytaradı, ekinshisin bolsa ózinde saqlap qaladı. Zárúr bolǵanda, akt móhir menen tastıyıqlanishi múmkin, biraq 2016 jıldan baslap yuridikalıq shaxslar ushın muhrning bar ekenligi nızam talabı emes (biraq muhrsiz, sudta dawa etilgen táǵdirde, hújjet haqıyqıy emes dep tabılıwı múmkin). Jarasıw aktın qol qoyıw procesi sozılıp ketpewi ushın hújjetti jıberiwde onı qaytarıw kerek bolǵan múddetti kórsetiw kerek. Eger jarasıw baslamashıları tárepinen dúzilgen hújjet degi maǵlıwmatlar onıń kontragenti menen uyqas kelmese, hújjet aqırında kelispewshilikler jazılıwı kerek. Tap sol zat qarızlarǵa da tiyisli: eger bunday faktlar anıqlansa, olar qaytarılıwı kerek bolǵan múddetti kórsetiw kerek. Keri jaǵdayda, sud, dawa etilgen táǵdirde, pul ótkermalari shártlerin buzǵanlıq ushın dálildi esapqa almaydı. Nızamǵa muwapıq óz-ara esap -kitaplardı jarawtırıw aktı úsh jıllıq dawa múddetin toqtatıw ushın tiykar bolıwı múmkin. Yaǵnıy, qarızdar úsh jıl ishinde jarasıw aktın imzolagan jaǵdaylarda ol óziniń qarız minnetlemelerin tán alǵan dep esaplanadı hám olardı belgilengen múddetlerde tólewi shárt. Shártnama imzolangandan hám minnetlemeler orınlanǵanınan keyin ótken dáwir dawamında kontragent bankrot dep daǵaza etilgen. Bunday jaǵdaylarda, kreditorlik qarızları keyin málim waqıt shólkemdiń ǵárejetlerinen ustap qalınıwi múmkin. Bul hújjet kontragentlar ortasındaǵı operatsiyalardı esapqa alıwdı muwapıqlastırıw ushın isletiledi. Bul hújjet degi tárepler eki bolıwı múmkin yuridikalıq shaxslar, yamasa shólkem hám hár qanday mámleket shólkemleri. Shólkemdiń jumısı kóbinese birdey serikler menen turaqlı yamasa uzaq múddetli sheriklikti, sonıń menen birge, jetkizip beriletuǵın ónimlerdiń partiyasın hám bul ónimler ushın tólew muǵdarın bir neshe bólek jetkizip beriw hám ótkermalarga bolıwdan ibarat. Bunday jaǵdaylarda tárepler kelispewshilikler júzege keliwi múmkin tovarlar hám tólewlerdi esapqa alıwda. Arza Arza arnawlı bir shólkem yamasa lawazımlı shaxs nomiga qandayda bir ótinish, usınıs yamasa shaǵım mazmunında jazılatuǵın rásmiy hújjet esaplanadi. Jumıs júrgiziwde aktiv qollanılatuǵın rásmiy hújjet de arza bolıp tabıladı. Arzalar mazmunı, usılı, kólemine kóre túrlishe boladı. Sebebi oqıwshı yamasa studenttiń túrli máseleler maydanınan tálim shólkemi basshısına jazatuǵın arzalarınan tartıp jumısshı -xizmetkerdiń, puqaralardıń kárxana baslıǵı, hákimlerge shekem jazatuǵın arzaları birbiridan parıq etedi. Bunnan qaramastan, hár qanday arzada tómendegi zárúrli bólimler ańlatılıwı kerek: — arza jibenetuǵın shólkem atı yamasa baslıqtıń wazıypası, ataǵı, atı, ákesiniń atı hám famılıyası ; — arza jazıwshınıń turarjoyi yamasa wazıypası, atı, ákesiniń atı hám famılıyası ; — hújjet atı (Arza ); — arza teksti (ótinish, usınıs yamasa shaǵım ); — zárúr bolǵan jaǵdayda qosımsha etiletuǵın hújjetler atı ; — qaǵazdıń shep tárepinde arza jazılǵan waqıt (jıl, kún hám ay); — qaǵazdıń ońında arza jazıwshınıń qolı, atı hám ákesiniń atı bas háripleri, famılıyası. Tashkent Mámleket pedagogika universitet... rektori prof. B. G'. Ílayıqovga . .. fakulteti... II kurs student... Samad Qosimovdan ARIZA Men «Umid» fond... tańlawında... nátiyjelerge eriw...jeńillikli orındı qolǵa kirit.... Sonıń... «Umid» fondı men... Amerika Qospa...ga oqıw ushın jollanba beriwge... etdi. Oqıwımdı Amerik... Shtatları... Kaliforniya universiteti... tariyx fakultetinde... ettiriw ushın ruxsat... ni so'ray.... (qol) S. Qosimov. - jıl 28- may. Dağaza Kópshilikti yamasa málim gruppa daǵı shaxslardı jaqın orada (kelesinde) bolatug’in qandayda -bir ilaj - jıynalıs, ushırasıw, sonıń menen birge jumısqa, oqıwǵa qabıllaw hám basqalar haqqında xabarlı qılıw ushın qoilanuvchi jazba ibarat daǵaza dep ataladı. Yüklə 23,58 Kb. Dostları ilə paylaş:
|