RevvâDÎler (iv-v/x-xi. YÜZyil)
Yüklə 1,21 Mb. Pdf görüntüsü
|
| İkinci Yarısı- XI. Asırda Azerbaycan Feodal Devletleri, 283; Bosworth, “The Political And Dynastic
History Of The Iranian World (A.D. 1000-1217)”, 32. 287 Sultan Mahmûd-ı Gaznevî, Gazneli hükümdarı Sebük Tegin’in oğludur. Küçük yaşlarından itibaren dini ilimler sahasında kendini yetiştirmeye başladı. Kur’an- Kerîm’i küçük yaşlarında ezberledi ve siyasî dersler gördü. Bk. Erdoğan Merçil, “Mahmûd-ı Gaznevî”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (Ankara: TDV Yayınları, 2003), 27: 362-365. 288 Azerbaycan Bilimler Akademisi Tarih Enstitüsü, Azerbaycan Tarihi, 2: 284. 289 İbnü’l-Esîr, el-Kâmil fi’t-tarih, 7: 413. 290 Hezebânî Kürtlerinin reisi. − Revvâdîler − ~ 80 ~ İrmîniyye sınırında bulunan Bergîri kalesinin hâkimiydi. Ebu’l-Heycâ dayısı Vehsûdân b. Memlân’la anlaşmazlığa düştüğü vakit dayısı Rumları, bu kaleyi yeğeninden almaları için cesaretlendirdi. Bizans İmparatoru büyük bir ordu göndererek Bergîri kalesini Ebu’l-Heycâ’dan aldı. Bu durumdan Abbâsî hali- fesi Kâîm Biemrillâh (hlf. 422-467/1031-1075) haberdar oldu ve dayısı ile Ebu’l-Heycâ’nın aralarını düzeltmek amacıyla bir elçisini gönderdi ve dayı yeğenin bir araya gelerek iş birliği yapmalarını istedi. Dayısı ile Ebu’l-Heycâ güçlerini birleştirerek kaleye hücum etseler de Rumların kaleye iyice yerleş- meleri sebebiyle kaleyi onlardan geri alamadılar. 291 Belirsiz bir tarihte Vehsûdân, oğlu Memlân b. Vehsûdân’ı onlara tabi ol- mayan Mugân emirinin üzerine gönderdi. Şair Tebrîzî de bu savaşa iştirak ediyordu. Memlân b. Vehsûdân, Mugân emirini mağlup ederek onu hapsetti ve bölgeyi yeniden kontrol altına aldı. 292 VI/XI. asırda Revvâdîler bölgede Gence Şeddâdîlerine karşı mücadele ediyorlardı. Revvâdî hükümdarı Vehsûdân’la Şeddâdî emiri Leşkeri arasında 425 (1033-1034) senesinde nedeni belli olmayan bir anlaşmazlık ortaya çıktı. Vehsûdân anlaşmazlığı ortadan kaldırmak adına Gence şehrine gitti. Onun Gence şehrine 1035-1040 seneleri arasındaki bir zamanda gittiği tahmin edil- mektedir. Vehsûdân, Leşkeri ile barış antlaşması yapmak istiyordu. Vehsûdân’ın Gence seferi hakkında dönemin Azerbaycanlı şairi Katrân-ı Tebrîzî’nin kasidelerinde şu mısralar geçmektedir: “Artık bu iki hükümdar birbirine kavuştu, Artık bu iki yıldız birbirine erişti, İki kadim sultan, iki kadim mevki, İşte o iki Hüsrev, Mansûr, Seyid ve mübarek, 291 İbnü’l-Esîr, el-Kâmil fi’t-tarih, 8: 17; ayrıca bk. Encyclopaedia Iranica Foundation and Columbia University, “rawwadids”. 292 Azerbaycan Bilimler Akademisi Tarih Enstitüsü, Azerbaycan Tarihi, 2: 284. − Asif Adilov − ~ 81 ~ Emîr Ebu’l-Hasan ve Şehriyâr Ebû Mansûr.” Şairin bu tarihlerde Gence şehrinde olduğu tahmin edilmektedir. 293 Oğuz kabilelerinin Azerbaycan’a gelişleri, Azerbaycanlı tarihçi Ekber N. Necef’e göre Revvâdî Vehsûdân’ın davetiyle oldu. 431/1040 senesinde Sel- çuklular’la Gazneliler arasında Dandanakan savaşı yaşandı. Savaşta Selçuk- lular zafer elde ettiler. Bu savaş Türk kabilelerinin Orta Doğu’ya kolaylıkla gelerek yerleşmelerini sağladı. Vehsûdân bölgede bulunan diğer hanedanlık- lara karşı Türklerin askerî güçlerinden istifade etmek istiyordu. Hatta onlar- dan Dana’nın başında bulunduğu büyük bir grubu da Urmiye’ye yerleştirdi. Oğuzların Azerbaycan’da ilk meskûn oldukları yer burasıdır. Vehsûdân, Dana’nın kız kardeşi ile evlendi ve onlara ikramda bulundu. O, kendi akra- bası Ebu’l-Heycâ ile anlaşmazlığa düştüğünden Oğuzları, ona karşı kendi sa- fında tutmaya çalışıyordu. Dana ve etrafında olan Oğuz birlikleri komşu di- ğer emirliklere baskınlar düzenleyerek kendi nüfuzlarını güçlendiriyorlardı. Vehsûdân’ın, Oğuzlarla ilgili kurduğu planlar ise işe yaramadı. Çünkü Oğuz- lar istedikleri şekilde hareket ediyor, sadece kendi menfaatleri doğrultusunda istedikleri yerlere baskınlar düzenliyorlardı. Türkler, Azerbaycan’ın güne- yinde yaşayan Hezebânî Kürtlerinin reisi Ebu’l-Heycâ b. Rebîbüddevle’ye (Vehsûdân’ın yeğeni) karşı savaşarak ona karşı bir takım zaferler elde ettiler. Vehsûdân onları kontrol altına alamayınca düşmanları ile barış yaparak Oğuzlara karşı işbirliği yapmaya karar verdi. 294 Oğuz saldırılarına maruz kalan Kürtler ve diğer şehirlerin halkları da bu felaketleri başlarından defetmek istiyorlardı. Bunun için kendi aralarında ba- rış yaparak birlik oluşturmaya karar verdiler. Vehsûdân Türklerin yaptıkla- rından rahatsız oldu. O, onun yeğeni Ebu’l-Heycâ b. Rebîbüddevle birleşerek 293 Keleş, Şeddâdîler Devleti Tarihi, 97; Katrân-ı Tebrîzî, Divan, 235; Kesrevî Tebrîzî, Şehriyârâni Yüklə 1,21 Mb. Dostları ilə paylaş:
|