RevvâDÎler (iv-v/x-xi. YÜZyil)
Yüklə 1,21 Mb. Pdf görüntüsü
|
| B. Ekonomik Durum
Azerbaycan’da hilâfetin gücü III/IX. asrın ortalarından itibaren zayıfla- maya başladı. Bu devirde her ne kadar feodal devletler ortaya çıkarak kendi aralarında savaş içinde bulunsalar da halkın iktisadî durumu iyiye gitti. Köy ve şehirlerde iktisadî anlamda bir canlılık yaşandı. 370 1. Tarım Arap halifelerine tabi olan beldelerle Azerbaycan arasında medeni ve ik- tisadî anlamda canlı ilişkiler yaşandığı görülmektedir. Azerbaycan bu belde- lerle birlikte diğer ülkelerle ticarî ve medenî ilişkiler kurarak gelişme imkânı bulmuştur. 371 365 Belâzürî, Fütûhu’l-büldân, 326; İbnü’l Fakîh, Kitâbü’l-büldân, 582. 366 İbnü’l Fakîh, Kitâbü’l-büldân, 582; Belâzürî, Fütûhu’l-büldân, 326. 367 İbn Havkal, Sûretü’l-arz, 354. 368 Encyclopaedia Iranica Foundation and Columbia University, “rawwadids”. 369 Minorsky, Studies in Caucasian History, 168. 370 Şerifli, IX. Asrın İkinci Yarısı- XI. Asırda Azerbaycan Feodal Devletleri, 301. 371 Bünyadov, Azerbaycan Tarixi, 270. − Revvâdîler − ~ 98 ~ I/VII. asrın ikinci yarısında Azerbaycan’ın iktisadî hayatında hayvancılık ve tarım önemli bir yere sahipti. Bu dönemde tarımda büyük sabanlardan is- tifade ediliyordu. Sabanlar ise öküzler aracılığıyla kullanılıyordu. Tarımda or- manlık alanların verimli toprakları kullanılıyor, ormanların bazı kesimleri ağaçlardan temizleniyordu. Dağlık ve Arran bölgesinin bazı kesimleri suni suvarma sistemleri ile sulanıyordu. Bu suni kanallar ise büyük nehirlerden ulaştırılan su ile dolduruluyordu. 372 Müslümanlar, Azerbaycan’a geldikleri zaman topraklarının bereketli ol- duğunu görünce burada toprak sahibi olmaya çalışıyorlardı. Bölgeye yerleşen Müslümanların çoğu kendisi için topraklar satın alıyorlardı. 373 Onlar satın al- dıkları topraklarda köy halkını çalıştırıyor, köyün denetimini ellerinde bulun- duruyorlardı. 374 İslâm coğrafyacısı el-Makdisî (ö. 390/1000), Azerbaycan’ı havasından do- layı er-rihâb (bolluk ve bereket diyarı) şeklinde nitelemektedir. Onun kaydet- tiğine göre Azerbaycan iklimi hoş, meyveleri ve üzümleri bol bir ülkedir. Mü- ellifin dediğine göre o sıralarda Azerbaycan ülkesini Rumlar kuşatma altında tutuyorlardı. Burası Müslümanların en güzel beldelerinden biriydi. Azerbay- can, Müslümanların Rumlara karşı sınır bölgesi konumundaydı. 375 el-Makdisî, Aras nehri civarından bahsederken burayı İslâm’ın gururu ve gaziler yurdu olarak nitelemektedir. Her türlü ticaretin bol kazançlı olduğunu da eklemektedir. Onun belirttiğine göre burada nehirlerin suları bol, manza- ralı köyler, çok güzel lezzete sahip meyveler vardı. Buranın insanları heybetli, dilleri fasih, halkı ise sünnîdir. 376 372 Azerbaycan Bilimler Akademisi Tarih Enstitüsü, Azerbaycan Tarihi, 2: 162-163. 373 Belâzürî, Fütûhu’l-büldân, 324-325; Şerifli, IX. Asrın İkinci Yarısı- XI. Asırda Azerbaycan Feodal Devletleri, 303; Velihanlı, Arap Hilâfeti ve Azerbaycan, 40. 374 Belâzürî, Fütûhu’l-büldân, 325; Şerifli, IX. Asrın İkinci Yarısı- XI. Asırda Azerbaycan Feodal Dev- letleri, 303; Velihanlı, Arap Hilâfeti ve Azerbaycan, 40. 375 Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmed Makdisî, Ahsenü’t-tekasîm fi ma‘rifeti’l-ekâlim, nşr. M. J. de Goeje (Leiden: E. J. Brill, 1906), 373. 376 Makdisî, Ahsenü’t-tekasîm fi ma‘rifeti’l-ekâlim, 373. − Asif Adilov − ~ 99 ~ Abbâsîler de hâkimiyetlerinin ilk yıllarında ziraata büyük önem verdiler ve çiftçilerden az vergi almayı devlet politikası haline getirdiler. 377 Yüklə 1,21 Mb. Dostları ilə paylaş:
|