RevvâDÎler (iv-v/x-xi. YÜZyil)
Ekonomik Alanda Öne Çıkan Şehirler
Yüklə 1,21 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 3.2. Erdebil
- 3.3. Merâga
| 3. Ekonomik Alanda Öne Çıkan Şehirler
Müslümanlar, Azerbaycan’a geldikten sonra şehirlerin inkişafına özen gösterdiler. Azerbaycan’ın kuzey kısımları daha çok talan edildiğinden bu- rada durum pek iyi değildi. Ama fetihten sonraki dönemlerde kuruculuk ve imar işlerinin yürütülmesi ve güvenlik problemlerinin çözülmesiyle kuzey şe- hirlerinde de inkişaf kendini gösterdi. 406 Şimdi bu şehirlerarasında ekonomik alanda öne çıkan bazıları ele alınacaktır. 3.1. Berde Berde, zamanın en gelişmiş şehirleri arasındaydı. Burası Arran’ın merkez şehri konumundaydı. Bol meyvesi, kalabalık nüfusu vardı. 407 Öyle ki şehir, zamanında İsfahan ve Rey’den sonra en büyük şehirlerden sayılıyordu. Şe- hirde hanlar, çarşılar, oteller, büyük evler, hamamlar mevcuttu. Eskiden bu- rada 1200’den fazla ekmekçi vardı. Ticarethaneleri büyük, kazanç yerleri bol olan bir yerdi. İbn Havkal’a göre ticaret başka yerde Berde’den daha kazançlı 402 İbn Havkal, Sûretü’l-arz, 338. 403 İstahrî, Mesâlikü’l-memâlik 183; İbn Havkal, Sûretü’l-arz, 339. 404 İbn Havkal, Sûretü’l-arz,338-339. 405 İstahrî, Mesâlikü’l-memâlik, 183. 406 Azerbaycan Bilimler Akademisi Tarih Enstitüsü, Azerbaycan Tarihi, 2: 166-167. 407 İbn Havkal, Sûretü’l-arz,338-339. − Revvâdîler − ~ 104 ~ olamazdı. Şehirde incir de yetiştiriliyordu. Berde şehrine yakın Kür nehri vardı. Buradaki Kurkiyye pazarı, büyüklükte Gürsere pazarına yakındı. 408 Çarşı, bölgenin en büyük çarşılarından sayılıyordu. Irak ve diğer şehirlerden bile buraya insanlar alışveriş için geliyorlardı. 409 İbn Havkal Berde şehrinde büyük bir camiden de bahsetmektedir. Bölgenin hazinesi ise bu camideydi. 410 Berde, III/IX. asırdan itibaren Kafkas’ın en büyük şehri olma özelliğine sahipti. Buraya “Arran’ın anası” deniyordu. III/IX. – IV/X. asırlarda burada 100 bin civarında insan yaşıyordu. Berde, Müslümanlar tarafından ele geçiril- meden önce de Sâsânîler’in merkez şehirlerinden birisiydi. 411 332-333/944 senesinde Berde şehri Ruslar tarafından ele geçirilerek tahrip edildi. Ruslar şehrin ahalisini kılıçtan geçirerek, mukavemet gösterenleri acı- masızca katlettiler. Kadın, çoluk-çocuk demeden hepsini köle ederek götür- düler. 412 İbn Havkal’ın kaydettiğine göre şehir Ruslar tarafından yağma edi- lerek dağıtılsa da yine büyüklüğünü korumuştu. 413 Mesûdî’nin kaydettiğine göre Ruslar, Azerbaycan’a geldikleri zaman bu diyarın halkı sahillerden kaçmışlardı. Ruslar, Hazar denizi ile gelerek Kür nehri boyunca ilerleyerek Azerbaycan’a saldırmış, bölgeyi yağmalamış- lardı. 414 Bu durumun şehrin ekonomisine zarar verdiği tahmin edilebilir. 3.2. Erdebil İstahrî’nin kaydettiğine göre Azerbaycan’ın en büyük şehri Erdebil’di. Burada askerî garnizon ve hükümet konağı bulunmaktaydı. Erdebil çok bere- 408 İbn Havkal, Sûretü’l-arz,338-339; İstahrî, Mesâlikü’l-memâlik 183. 409 İstahrî, Mesâlikü’l-memâlik, 183. 410 İbn Havkal, Sûretü’l-arz,338-339. 411 Velihanlı, Arap Hilâfeti ve Azerbaycan, 65. 412 Velihanlı, Arap Hilâfeti ve Azerbaycan, 65. 413 İbn Havkal, Sûretü’l-arz,338-339. 414 Ebü’l-Hasen Ali b. Hüseyin b. Ali Mes‘ûdî, Mürûcü’z-zeheb ve me’âdinü’l-cevher (fi tuhafi’l-eşrâf mine’l-mülûk ve ehli’d-dirâyât), thk. Muhammed Muhyiddin Abdülhamid, 4. Baskı (Kahire: el- Mektebetü’t-Ticareti’l-Kübra, 1964), 1: 125-126. − Asif Adilov − ~ 105 ~ ketli topraklara sahip bir beldeydi. Şehirde fiyatlar ucuz, kazançlar bol, top- raklarsa verimliydi. 415 İbn Havkal da zamanın en büyük şehri olarak Erdebil’i göstermektedir. Şehirde askerler, emirlik sarayı divanlar bulunuyordu. Bina- ları kerpiç ve tuğladandı. Şehrin muhteşem surları ise onu kenardan gelecek tehlikelere karşı koruyordu. 416 Makdisî de aynı şekilde bölgenin en büyük şehri olarak Erdebil’den bah- setmektedir. Makdisî, Erdebil’in baştanbaşa köy ve tarlalardan ibaret kazançlı ve bereketli bir şehir olduğunu, tarım ürünlerinin burada çeşitli olduğunu söylemektedir. 417 3.3. Merâga Merâga da bölgenin büyük şehirlerinden sayılıyordu. Toprakları bere- ketli, tarımı inkişaf etmiş, bahçeleri, tarlaları ile beraber güzel bir şehirdi. 418 Merâga şehrinin inkişafı ise Emevîler’in Azerbaycan valisi Mervan b. Mu- hammed’in gayretleri sayesinde olmuştu. O, Azerbaycan’a gelince Merâga şehrinde bir ordugâh kurdurmuş, sonra ise insanları buraya gelmeye teşvik etmişti. Daha önceleri küçük bir yerleşim merkezi olan Merâga az bir müddet sonra gelişerek büyük bir şehir haline gelmişti. 419 Şehir Revvâdîler’den Vecnâ el-Ezdî ve Revvâdîler’in azatlısı Sadaka b. Ali tarafından ele geçirilmeye çalı- şılınca Abbâsî halifesi tarafından Azerbaycan ve İrmîniyye’ye vali tayin edi- len Huzeyme b. Hâzim şehrin kenarlarına sur yaptırarak buraya büyük ve güçlü bir hilâfet ordusu yerleştirerek şehrin savunmasını güçlendirmişti. 420 Mereğâ şehri bostanları, suları, güzel meyveleri, hayratı, zahireleri rus- 415 İstahrî, Mesâlikü’l-memâlik, 181. 416 Makdisî, Ahsenü’t-tekasîm fi ma‘rifeti’l-ekâlim, 377. 417 Makdisî, Ahsenü’t-tekasîm fi ma‘rifeti’l-ekâlim, 377. 418 İstahrî, Mesâlikü’l-memâlik, 181. 419 Belâzürî, Fütûhu’l-büldân, 325; Velihanlı, Arap Hilâfeti ve Azerbaycan, 74. 420 İbnü’l-Fakîh, Kitâbü’l-büldân, 581-582. − Revvâdîler − ~ 106 ~ takları bol ziraat şehirleri arasındaydı. Burasının halkı seçkin, âlimleri ise faz- laydı. Eskiden burada ordugâh ve emir sarayı bulunuyordu. Sonra Ebü’l- Kâsım Yusuf b. Dâvdad b. Davdeşt onu Erdebil şehrine taşıdı. 421 Yüklə 1,21 Mb. Dostları ilə paylaş:
|