Sahifa fonini berish misoli

Axborot oqimi
. 
Makon va zamonda uzatiladigan axborot.

Axborot
mahsuloti

inson
yoki iste‘molchining talabiga qarab
tayyorlanadi. Har qanday axborot mahsuloti uni yaratuvchisining axborot
modeli asosida namayon bo‘ladi va biror predmet sohasida turli usullar va
texnologiyalar yordamida ishlov berilishi natijasidada tayor mahsulot holiga
keltiriladi. Axborotli mahsulotlar inson intellektual faoliyatining natijasi bo‘lib
u hujjat, maqola, na‘muna, dastur, kitob va boshqa shakllarda moddiy
tashuvchilarda qayd etilgan bo‘lishi shart. Masalan ma‘lumot tashuvchilarda:
kompakt disk, disketa, flesh xotirada (elektron shaklda) fayl va papkalar
ko‘rinishida. Kitob, gazeta, jurnal va boshqalarda(bosma shakllarda) matn,
tasvir, grafika ko‘rinishida. Bundan tashqari qurilish tashkilotlarini olib
qaraydigan bo‘lsak axborot mahsuloti sifatida quyidagilarni keltirishimiz
mumkin:

quritlish ishlarini amalga oshirish uchun tavsiya etilayotgan birlamchi

loyiha va ma‘lumotlar;

loyihaga sarflanadigan mablag‘ hisobini aks ettiruvchi hisoblar, dasturlar,

rejalar;

qurilish loyihasining loyihalashtirilgan chizmalari va smeta hisoblari;

qurilish tashkiloti faolitida qo‘llaniladigan boshqa turdagi analitik sharhlar
va ma‘ruzalar, reklamalar, analitik bashoratlar, hisobotlar, moliyaviy hisoblar,
operativ hisobotlar, ma‘lumotlar bazalari, video-materiallar, elektiron nashrlar
va boshqalar.
Axborot mahsuloti-bu axborot tizimlari faoliyatining natijasi bo‘lib,
hujjatlar, axborot massivlari, ma‘lumotlar bazasi va axborot xizmatlari
jamlanmasidir. Axborot emas, balki faqat axborot mahsumotlarigina savdo-sotik
predmeti yoki tovar hisoblanishi mumkin. Axborot xizmati keng ma‘noda
foydalanuvchiga axborot mahsulotlarini taqdim etishni anglatadi. Zamonavi
axborot xizmatining paydo bo‘lishi axborot mahsulotlariga extiyojni

---

27

kengaytiradi.
Axborot mahsuloti va xizmatlarini quyidagi turlarga ajratimsh mumkin:

hujjatli(hujjatlar);

bibliografik;

faktografik;

analitik

maslahatli.

Axborot mahsulotlari va xizmatlari rivojlanishining asosini axborot bozori
tashkil etadi. Biz uni quyidagi chizmadan kuzatishimiz mumkin.

Axborot mahsulotlari va xizmatlari rivojlanishining asosini axborot bozori

tashkil etadi. Biz uni quyidagi chizmadan kuzatishimiz mumkin.

3-rasm. Axborot bozori sektorlari.

Axborot resurslari va xizmatlarining yetkazib beruvchilari va iste‘mol-
chilari ham jismonimy va yuridik shaxslardir. Axborotni tijorat jihatdan
tarqatish sanoati deganda quyidagi sanot tushuniladi, bu axborot xizmatining
zamonaviy turlari:

iste‘molchi yoki foydalanuvchilarga axborot xizmati va mahsulotlarini tijorat

tartibida taqdim etish;

zamonaviy axborot texnologiyalarini qo‘llashga asoslangan hisoblash texnika

vositalri va aloqa vositalari negizida tashkil etilgan axborot xizmatining
zamonaviy turlari.
Zamonaviy axborot texnologiyalarini qo‘llash natijalari axborot mah-
sulotlari negizida axborot xizmatlari ko‘rinishida foydalanuvchini qiziqtiruvchi
mahsumotlarni taqdim etishdir, bunda mahsumotlar istalgan axborotni
ifodalovchi va kompyuterli qayta ishlashga mos keladigan istalgan kofedentsial
shaklda taqdim etilgan voqyea, yozuvlar yoki yo‘l-yo‘riq sifatida belgilanadi.

---

28

4-rasm. Qurilishda axborot mahsulotlari va xizmatlarining shakllanishi.