Samarqand davlat universiteti «tasdiqlayman»
Qo‘llaniladigan ta’lim texnologiyalari
Yüklə 321,5 Kb.
|
| Qo‘llaniladigan ta’lim texnologiyalari: dialogik yondashuv, muammoli ta’lim, Venn diagrammasi, baliq skeleti chizmasi.
Adabiyotlar: A1, A2, A3, A4, A5; Q3, Q6, Q7, Q9, Q10, Q11, Q12, Q18.
Mustaqil ta’limni tashkil etishning shakl va mazmuni “O‘zbek tili amaliy grammatikasi” fani bo‘yicha talabalarning mustaqil ta’limi o‘quv jarayonining bevosita tarkibiy qismi bo‘lib, uslubiy va axborot resurslari bilan to‘la ta’minlangan. Talabalar auditoriya mashg‘ulotlarida o‘zbek adabiy tilining qonun qoidalari bilan tanishadilar, mavzuga doir eng muhim ma’lumot, bilim va tushunchalarni olishadi. Auditoriyadan tashqarida esa talabalar darslarga tayyorlanishadi, tavsiya etilgan asosiy adabiyotlarni konspektlashtiradi, uyda ishlash uchun berilgan materiallarni o‘zlashtirishadi. Bundan tashqari, berilgan ayrim mavzularni chuqurroq o‘zlashtirish uchun qo‘shimcha adabiy manbalar, badiiy va ilmiy adabiyotlardan foydalanishadi, referatlar, talabalar ilmiy anjumanida chiqish qilish uchun ma’ruzalar tayyorlashadi. Mustaqil ta’lim natijalari reyting tizimi asosida baholanadi. Uyga vazifalarni bajarish, qo‘shimcha adabiyotlardan yangi bilimlarni mustaqil o‘rganish, kerakli ma’lumotlarni izlash, ularni topish, internet tarmoqlaridan foydalanib ma’lumotlar to‘plash va ilmiy izlanishlar olib borish, ilmiy to‘garaklarda yoki mustaqil ravishda ilmiy manbalardan foydalanib, maqola va ma’ruzalar tayyorlash kabi faoliyat talabalarning darslardan olgan bilimlarini chuqurlashtiradi, ularning ilmiy fikrlash va ijodiy qobiliyatini rivojlantiradi. O‘tilgan materiallarning o‘zlashtirilishi, konspektlar, uy vazifalarini tekshirish va baholash mashg‘ulot olib boruvchi o‘qituvchi tomonidan har bir dars davomida olib borilsa, referatlar jadval asosida himoya qilinadi. “O‘zbek tili amaliy grammatikasi” fanidan mustaqil ish majmuasi semestr davomida o‘tiladigan materiallarni qamrab oluvchi quyidagi mavzuga bo‘lib berildi:
Dasturning informatsion-uslubiy ta’minoti “O‘zbek tili amaliy grammatikasi” fanini o‘qitish jarayonida ta’limning zamonaviy metodlari, pedagogik va axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini qo‘llash nazarda tutilgan. Amaliy mashg‘ulotlarda BBB, “Qanday”, aqliy hujum, guruhli fikrlash, kichik guruhlar musobaqalari, Venn diagrammasi, klaster usuli, baliq skeleti, “Nima uchun” chizmalari va boshqalardan foydalaniladi. “O‘zbek tili amaliy grammatikasi” fanidan talabalar bilimini reyting tizimi asosida baholash mezoni Mazkur tartib O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligining 2018-yil 9-avgustdagi 19-2018-son buyrug‘i bilan tasdiqlangan “Oliy ta’lim muassasalarida talabalar bilimini nazorat qilish va baholash tizimi to‘g‘risidagi Nizom” talablari asosida ishlab chiqilgan va SamDU o‘quv-uslubiy kengashining 2018-yil 20-oktabrdagi majlisining 3-son qarori bilan tavsiya etilib, universitet kengashining 2018-yil 25-oktabrdagi majlisining 3-son qarori bilan tasdiqlangan. Ushbu tartib 2018-yilda o‘qishga qabul qilingan va keyingi yillarda qabul qilinadigan talabalar bilimini baholashning yakuniy bosqichini tashkil etish, o‘tkazish hamda natijalarni rasmiylashtirish sifatiga qo‘yiladigan talablarni belgilab beradi. Umumiy qoidalar Talabalar fan o‘qituvchisi tomonidan birinchi mashg‘ulotda mazkur tartib talablari bilan tanishtiriladi. Oraliq va yakuniy baholashlar (YaB) o‘tkaziladigan fanlar bo‘yicha nazorat savollari semestr boshida kafedra tomonidan ishlab chiqilib, kafedra yig‘ilishida muhokama qilinadi va kafedra mudiri tasdiqlagandan keyin talabalar e’tiboriga etkaziladi. Oraliq nazorat semestr davomida ishchi fan dasturining tegishli bo‘limi tugagandan keyin talabaning bilim va amaliy ko‘nikmalarini baholash maqsadida o‘quv mashg‘ulotlari davomida (darsdan tashqari paytda) o‘tkaziladi. Oraliq nazorat turi har bir fan bo‘yicha fanning xususiyatidan kelib chiqqan holda 2 marotaba o‘tkazilishi mumkin. Oraliq nazorat turini o‘tkazish shakli va muddati fanning xususiyati va fanga ajratilgan soatlardan kelib chiqib o‘quv-uslubiy boshqarma bilan kelishilgan holda tegishli kafedra tomonidan belgilanadi. Semestr davomida o‘quv mashg‘ulotlari hajmi haftasiga 2-4 akademik soat bo‘lsa, bir marta oraliq nazorat o‘tkaziladi. Agar semestr davomida o‘quv mashg‘ulotlari hajmi haftasiga 4 akademik soatdan ko‘p bo‘lsa, ikki marta oraliq nazorat o‘tkaziladi. Semestr davomida bitta oraliq nazorat o‘tkaziladigan fanlardan fan dasturi bo‘limlarining 50-60% o‘qitilgandan so‘ng o‘tkaziladi. YaBlar talabalar bilimini baholash bo‘limi (bundan buyon matnda TBBB deb yuritiladi) tavsiyasiga asosan universitet rektori buyrug‘i bilan tashkil etiladigan komissiya tomonidan o‘tkaziladi. Komissiya tarkibiga fan bo‘yicha tegishli mutaxassislar, yoshlar ittifoqi, ota-onalar, ist’emolchi korxona, muassasa va tashkilot vakillari, boshqa oliy ta’lim muassasalari va ilmiy tadqiqot institutlari mutaxassislari kiritilishi mumkin. Semestr yakunidan kamida ikki oy oldin TBBB tomonidan YaB lar jadvali ishlab chiqiladi va rektor (yoki o‘quv ishlari prorektori) tasdig‘idan o‘tkazilib, fakultetlarga yetkaziladi. Jadvalda fan nomi, guruh, YAB shakli, o‘tkazish sanasi va auditoriya ko‘rsatiladi. YaB lar komissiyasi tarkibiga fan bo‘yicha dars mashg‘ulotlari o‘tgan professor-o‘qituvchilar kiritilmaydi. YaB variantlari 5 ta nazariy savol va amaliy topshiriqlardan iborat bo‘lib, YaB lar sessiyasidan kamida ikki oy oldin kafedra tomonidan tuziladi. Variantlar kafedra mudiri va fakultet dekani imzosi bilan konvertga solingan holda yelimlanmasdan TBBBga topshiriladi. TBBB variantlar talab darajasida tuzilganiga ishonch hosil qilingandan keyin konvert yelimlanib, muhr bosiladi va TBBBda saqlanadi. YaBlar sessiyasi boshlanmasdan oldin fan o‘qituvchisi talabalarning oraliq nazorat bo‘yicha baholarini dekanat jurnaliga (baholarni qayd etish jurnali) ko‘chirib, imzo qo‘yadi. ON dan qoniqarsiz (ikki) baho olgan talaba YaB gacha ko‘pi bilan ikki marta ON ni takroriy topshirishi mumkin. ON dan takroriy topshirishlarda ham qoniqarsiz baho olgan talabalar YaB ga kiritilmaydi. YaB boshlanishi paytida auditoriyada talabalar, imtihon komissiyasi a’zolari, YaNga qo‘yilganligini tasdiqlovchi dekanat ro‘yxati, yetarli miqdorda titul varag‘i bilan birga javob varaqalari va YaB variantlari bo‘lishi shart. Titul va javob varaqalari bilan ta’minlash tegishli dekanat zimmasiga yuklatiladi. YaBga talaba shaxsini tasdiqlovchi hujjat bilan qo‘yiladi. Belgilangan vaqtdan kechikib (YAB boshlangandan keyin) kelgan talaba imtihonga kiritilmaydi va dekanat jurnaliga “0” deb qayd qilinadi. YaN o‘tkazilayotgan paytda biror bir manbadan (qo‘l telefoni, shpargalka va h.k.) foydalangan yoki foydalanishga uringan talabaga dalolatnoma tuzilib, YaN dan chiqarib yuboriladi va bilimi “2” bilan baholanadi. Dekanat jurnalidagi ON va YaN baholariga tuzatish kiritish, bahoni bo‘yab o‘zgartirish qat’iyan man etiladi. Shunday hol ro‘y berganda, dekanat tomonidan sababi tekshiriladi va ataylab buzgan shaxsga nisbatan tegishli chora ko‘riladi. OBlarning belgilangan jadval asosida va talab darajasida o‘tkazilishi hamda natijalarini dekanat jurnaliga vaqtida o‘tkazilishi uchun kafedra mudiri va fakultet dekani mas’ul hisoblanadi. YaNlarning belgilangan jadval asosida ushbu tartibga muvofiq o‘tkazilishi va to‘g‘ri rasmiylashtirilishi uchun mas’uliyat TBBB, YaNlar komissiyasi va fakultet dekaniga yuklanadi. YaNlar asosan “Yozma ish” shaklida olinadi. Shuningdek, test shaklida yoki fanning xususiyatidan kelib chiqqan holda (nutq, bajarib ko‘rsatish, texnik vositalardan foydalanish mahoratini baholash muhim bo‘lganda) “Yozma-amaliy” shaklda olinishi mumkin. Test yoki “Yozma-amaliy” shaklda YaN o‘tkaziladigan fanlar ro‘yxati tegishli fakultet dekanlari tavsiyasiga ko‘ra TBBB tomonidan shakllantiriladi va rektor tomonidan tasdiqlanadi. YaNda talaba bilimi “100” ballik tizimda baholanadi. Variantdagi har bir savolga “0” dan “20” balgacha qo‘yilib, jamlanadi. Ushbu to‘plangan ball Nizom ilovasidagi 2-jadvalga muvofiq “5” baholik tizimga o‘tkaziladi. Talaba bilimini baholashda o‘z fikrini mantiqiy ketma-ketlikka amal qilgan holda tizimli, to‘g‘ri va to‘liq bayon qila olishi, hayot bilan bog‘lay olishi, javobda masalaga ijodiy yondasha olishi, amaliy topshiriqlarni to‘g‘ri va to‘liq bajarib, tushintira olishi, fan bo‘yicha ilmiy atamalardan to‘g‘ri foydalanishi, javobni misollar orqali asoslay bilishi, ko‘rsatib, bajarib, ijro etib berish, texnik vositalardan foydalana olish mahoratini namoyon qila olishiga e’tibor beriladi. Baholash natijalari kafedra yig‘ilishlari, fakultet va universitet Kengashlarida muntazam ravishda muhokama etib boriladi va o‘zlashtirish natijalariga ko‘ra past ko‘rsatgichga ega bo‘lgan fanning nomi professor-o‘qituvchilar ro‘yxati bilan tegishli chora ko‘rilishi uchun universitet rahbariyatiga taqdim etiladi 2. YaBlarni “Yozma ish” shaklida o‘tkazish tartibi 2.1. ON bo‘yicha baholash kafedra belgilagan shaklda (yozma, og‘zaki, yozma-amaliy, test va h.k.) o‘tkaziladi. YaNlar esa asosan, “Yozma ish” shaklida, istinso tariqasida ayrim fanlardan fan xususiyatidan kelib chiqqan holda “Yozma-amaliy” yoki test shaklida o‘tkazilishi mumkin. 2.2. “Yozma ish” variantlari 5 ta nazariy savollar va amaliy topshiriqlardan iborat bo‘lib, ularning soni 2-4-blok fanlari hamda 1-blokning chet tili, rus tili va o‘zbek tili predmetlaridan kamida 30 tani, 1-blokning qolgan fanlaridan kamida 60 tani tashkil etish lozim. Variantlar soni YaNlarni tashkil etilishidan kelib chiqqan holda TBBB tomonidan belgilanishi mumkin. Lekin variantlar tegishli o‘quv dasturlarini to‘liq qamrab olishi va ularning soni 36 tadan kam bo‘lmasligi shart. 2.3. “Yozma ish” hajmi talabaning fan bo‘yicha tasavvuri, bilimi va amaliy ko‘nikmasi darajasini baholash uchun etarliligidan kelib chiqib, kafedra tomonidan belgilanadi. 2.4. “Yozma ish”ni bajarish uchun fan xususiyatidan kelib chiqqan holda 1,5-2 soat ajratiladi. 2.5. YaN oxirida yozma ishlar javob varaqalari va titul varag‘ini to‘ldirish, imzo, sana, variant raqami qo‘yilganligi tekshirilib, qabul qilib olinadi. 2.6. “Yozma ish” TBBB xodimi tomonidan shifrlanib, tegishli komissiyaga tekshirish uchun topshiriladi. Komissiya raisi yozma ishlarni tekshirishni tashkil qiladi. “Yozma ish” javob varaqalarining oxiridagi maxsus belgilangan joyga javoblarga qo‘yilgan baholarga taqriz yoziladi. Tekshirilib, belgilangan tartibda baholangan ish TBBBga shifrni ochish uchun topshiriladi. Shifri ochilgandan so‘ng YaN baholari fan o‘qituvchisi tomonidan dekanat jurnaliga o‘tkaziladi. Yozma ishlar kamida ikki nafar o‘qituvchi tomonidan imzolanishi shart. 2.7. Yozma ishga qo‘yilgan baholarga o‘zgartirish kiritish, bo‘yab tuzatish qat’iyaan man qilinadi. Dekanat maxsus xodimi baholar ko‘chirilgandan keyin tekshirib ko‘rib, talab darajasida to‘ldirilganligiga ishonch hosil qilgandan keyin jurnalni qabul qilib oladi. Bahoga tuzatish kiritish holati ro‘y berganda aybdor shaxsga nisbatan ma’muriy chora ko‘riladi. 2.8. Yozma ishlarni baholashga ilmiy tadqiqot institutlari va boshqa OTMning mutaxassis o‘qituvchilari, ishlab chiqarishni tegishli sohasi mutaxassislari jalb etilishi mumkin. 2.9. Akademik qarzdorlardan takroriy yozma ish yuqorida bayon qilingan tartibda olinadi va rasmiylashtiriladi. 2.10. Yozma ishlar tegishli dekanatlarda bir yil davomida saqlanadi.
TAVSIYA ETILADIGAN ADABIYOTLAR RO‘YXATI I. IJTIMOIY-SIYOSIY ADABIYOTLAR:Мирзиёев Ш. Буюк келажагимизни мард ва олижаноб халқимиз билан бирга қурамиз. – Тошкент: Ўзбекистон, 2017. – 488 б. Мирзиёев Ш. Миллий тараққиёт йўлимизни қатъият билан давом эттириб, янги босқичга кўтарамиз. – Тошкент: Ўзбекистон, 2017. – 592 б. 3. O‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi. –Toshkent: O‘qituvchi, 2005. - 84 b. 4. Ta’lim to‘g‘risida. O‘zbekiston Respublikasining qonuni. – Toshkent: O‘zbekiston, 1997. Asosiy adabiyotlar: 1. Asqarova M., Yunusov R., Yo‘ldoshev M., Muhamedova D. O‘zbek tili praktikumi. O‘quv qo‘llanma. – Toshkent: 2006. 2. Lutfullayeva D.E. O‘zbek tilining amaliy grammatikasi. – Toshkent: Yangi asravlodi. 2010. 3. Mahmudov N. O‘qituvchi nutqi madaniyati. – Toshkent: O‘zbekiston Milliy kutubxonasi nashriyoti, 2008. 4. O‘zbek tili punktuatsiyasining asosiy qoidalari. – Toshkent: O‘zbekiston, 2015. 5. Yo‘ldoshev I. J., Sharipova O‘. Tilshunoslik asoslari. O‘quv qo‘llanma. - Toshkent: Iqtisod-Moliya, 2007 Qo‘shimcha adabiyotlar: 1. Aminov M., Madvaliyev A va b. Ish yuritish. Amaliy qo‘llanma. – Toshkent: O‘zME, 2015. 2. Begmatov E. O‘zbek ismlari. – Toshkent: O‘zME, 1998. 3. Hojiyev A. O‘zbek tili so‘z yasalishi tizimi. – Toshkent: O‘qituvchi, 2007. 4. Jomonov R. X mi H. Qisqacha imlo lug‘ati. – Toshkent: Nishon-noshir, 2010. 5. Jumaniyozov R.. Nutqiy mahorat. – Toshkent: Adolat, 2005. 6. Jumaxo‘ja N., Jomonov R.. Yangi o‘zbek alifbosi va imlo qoidalari. – Toshkent, TDYUI nashriyoti, 2003. 7. Mahmudov N. Til tilsimi tadqiqi. – Toshkent: Mumtoz so‘z, 2017. 8. Mahmudov N., Saidqulov Z va b. Komillik kaliti. – Toshkent: Ma’naviyat, 2016. 9. Mahmudova S.I. So‘z yasash san’ati. Oquv-uslubiy qo‘llanma. O’zDSI nashri. 2004. 10. Mirtojiyev M. O‘zbek tili fonetikasi. O‘quv qo‘llanma. – Toshkent: Universitet, 1998. 11. Mirtojiyev M. O‘zbek tili leksikologiyasi va leksikografiyasi. – Toshkent: Universitet, 2000. 12. Mualliflar jamoasi. Zamonaviy o‘zbek tili. – Toshkent: Mumtoz so‘z, 2008. 13. O‘zbek tilining izohli lug‘ati. – Toshkent: O‘zME. 1-5 jildlar 14. O‘zbek tilining kirill va lotin alifbolaridagi imlo lug‘ati. – Toshkent: Sharq, 2015. 15. Qodirov P. Til va el. – Toshkent: Ma’naviyat, 2010. 16. Rahmonov N., Sodiqov Q. O‘zbek tili tarixi. – Toshkent: O‘zbekiston Faylasuflar Jamiyati 2004. 17. Toirova G. Pragmalingvistika. O‘quv lug‘ati. – Toshkent: Akademnashr, 2016. 18. Toshaliyev I. Hozirgi o‘zbek tili uslubiyati. – Toshkent: Universitet, 2001. 19. Xudoyberganova D., Andaniyozova D. O‘zbek poetonimlarining izohli lug‘ati. – Toshkent: Turon zamin ziyo, 2016. 20. “Jahon adabiyoti” jurnalining 2010-2018 yillardagi soni. 21. “Ma’rifat” gazetasining 2010-2018 yillardagi sonlari. 22. “O‘zbek tili va adabiyoti” jurnalining 2010-2018 yillardagi sonlari. 23. “O‘zbekiston adabiyoti va san’ati” gazetasining 2010-2018 yillardagi sonlari. 24. “Til va adabiyot ta’limi” jurnalining 2010-2018 yillardagi sonlari. Internet resurslar: www.ziyonet.uz. www.senat.gov.uz. www.gov.uz. www.ijod.uz. www.lex.uz Yüklə 321,5 Kb. Dostları ilə paylaş:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||