Sana: 20-aprel 2011-yil

A=FxS

Fx=Fcosα

A= Fscosα
1-masala Suzuvchi eshkakka 200 N kuch bilan tasir qilib suzmoqda. Kuch va ko’chish yo’nalishi orasidagi burchak 60° bo’lib u 10 m ga suzgan bo’lsa qancha ish bajarilgan?

2-masla.Tekis sirtda tekis harakatlanayotganda ish bajariladimi?



Formulani tahlil qilamiz A=F·S·cosα

Formulani tahlil qilamiz

A=F·S·cosα

1. α=0^о bo’lsa, cos0^о=1, unda А= F·S

2. α=90^о bo’lsa, cos90^о=0, unda А=0

3. α=180^о bo’lsa, cos180^о=-1, unda А=- F·S

4. 0^о < α < 90^о bo’lsa, cos α >0 , unda А >0

90^о < α < 180^о bo’lsa, cos α< 0 , unda А< 0

Og’irlik kuchining ishini topamiz

1. 
   A= - mgh A= mgh
   

Ishning birligi. Ishning SI dagi birligi Joul (J): [ A] = [F] · [s] = 1 N · 1 m = 1 N · m = 1 J. Ishning SI dagi birligi sifatida 1 N kuchning jismni 1 m masofaga ko‘chirishda bajargan ishi qabul qilingan. Og‘irlik kuchining ishi. Yer sirtida yaqin balandl iklarda jismga Yer tomonidan P = mg og‘irlik kuchi ta‘sir etadi. Yer sirtidan h balandlikdagi B nuqtadan Yer sathidan hisoblangan h2 balandlikdagi C nuqtaga o‘tishda jismning ko‘chishi h1 = h – h2 ga teng Bunda og‘irlik kuchining bajargan ishi quyidagicha ifodalanadi:

A = Ph1 = mg(h – h2) = mgh – mgh2. Bu yerda: P – jismning og‘irligi, m – uning massasi, g – erkin tushish tezlanishi, h – vertikal bo‘ylab, h1 va h2 sathlar orasidagi masofa. Og‘irlik kuchining bajargan ishi yo‘lning shakliga bog‘liq bo‘lmasdan, faqat tushish balandligiga bog‘liq. Shuning uchun ham og‘irlik kuchi ta’sirida bajariladigan ishlar trayektoriya shakliga emas, balki jismning boshlang‘ich va oxirgi holatiga bog‘liq. Bunday kuchlarga potensial yoki konservativ kuchlar deyiladi. Bu kuchlarning maydoni esa potensial maydon deyiladi.

Jism pastga harakatlanganda og‘irlik kuchi va ko‘chish yo‘nalishi mos tushganligi sababli bajarilgan ish musbat, yuqoriga harakatlanganda esa, ular qarama-qarshi yo‘nalganligidan manfi y bo‘ladi. Shuning uchun og‘irlik kuchi ta‘sirida jism ko‘chib, yana boshlang‘ich vaziyatiga qaytgan holatdagi umumiy ish nolga teng bo‘ladi. Sistemaning to‘la mexanik energiyasi deb, uning kinetik va potensial energiyalarining yig‘indisiga aytiladi. Masalan Yer sirtidan h balandlikda Yerga nisbatan v tezlik bilan harakatlanayotgan m massali jismning to‘la mexanik energiyasi

E = Ek + EP = To‘la mexanik energiya jismlarning o‘zaro ta’siri vaqt o‘tishi bilan o‘zgarmaydi:

E = Ek + EP = const. Bunda mexanik energiyaning saqlanish qonuni deyiladi.

Bajarilgan ishning grafik ko’rinishi