Savad anlayışı insanın oxumaq və yazmaq üzrə ilkin vərdişlərə yiyələnməsini nəzərdə tutur


Onlar öyrənirlər ki, sözü hecalara bölmək mümkündür. Hecalar da hərflrə bölünür



Yüklə 17,55 Kb.
səhifə2/4
tarix24.12.2022
ölçüsü17,55 Kb.
#121777
növüYazı
1   2   3   4
Sənəd

Onlar öyrənirlər ki, sözü hecalara bölmək mümkündür. Hecalar da hərflrə bölünür:
Bu sxemlər üzrə müəyyən vərdişlər qazandıqdan sonra uşaqlar uzanan və uzanmayan səslərlə tanış olurlar. Beləliklə onlar sözün hecalara ayrılmasına saitlərin rolu haqqında praktik məlumata yiyələnirlər. Onlar öyrənirlər ki, sözdə neçə sait varsa, o qədər də heca olur.
Adətən nəinki uşaq bağçalarında, hətta məktəbdə də belə hazırlıq məşqinə əhəmiyyətsiz bir iş kimi baxırlar. Halbuki uşaq bağçalarında savad təlimi prosesini elmi cəhətdən əsaslı şəkildə tədqiq etmiş və orjinal əlifba dərs vəsaiti hazırlamış akademik D.B.Elkoninin iş sistemi üzrə 70-ci illərdəməktəbdə də eksperiment qoyulmuş və yaxşı nəticələr alınmışdır. Uşaq bağçalarında savad təlimi yuxarıda qeyd olunduğu kimi, səs təhlil-tərkib metodu əsasında təşkil olunur. Bu metod uşaqların eşitmə qavrayışına, sözün səs təhlilinə istinad edir. Bu isə fonematik eşitmənin yüksək inkişaf səviyyəsini, başqa sözlə, şifahi nitqin təhlilini qavramaq-dinləmək və cümləni sözlərə, sözləri hecalara, hecaları səslərə ayırmaq, səslərdən heca, hecalardan söz, sözlərdən cümlə əmələ gətirmək qabiliyyətinin olmasını tələb edir. Son vaxtlarda uşaq bağçalarında uşaqlara sözlərin sadə səs təhlilini, bir sıra hərflərlə tanışlığını, sözlərin hecalarla oxunmasını, kəsmə əlifba ilə qısa cümlələrin tərtibini əlin yazıya hazırlanmasını, hətta çap hərflərlə sözlərin yazılmasını nəzərdə tuturlar.
III Yazı texnikasının mənimsənilməsinə hazırlıq. Məktəbəqədər dövrdə uşaqların yazıya hazırlanmalarıda xüsusi diqqət və səy tələb edir.Səliqəli ,gözəl yazı vərdişinə yiyələnmək üçün əlin yazıya hazırlanması vacibdir.Uşaqlarla ilkin tanışlıq göstərir ki,onların bir qismi məktəbə gələnədək əlinə karandaş almamış olur.Qələmi tutmaq, dəftəri qoymaq, partada əyləşmək qaydasını bilmək bir yana, ümumiyyətlə, uşaqların bir çoxunun bilək əzələləri mökəmlənməmiş olur. Bunu nəzərə alaraq bağçada, xüsusilə məktəbə hazırlıq qrupunda bilək, əl hərəkətləri etdirmək, bilək əzlələrini ,barmaqların inkişafina kömək edən hərəkətlərə üstünlük verək lazımdır.
Yazı təliminin əsasında hrfin qrafik obrazın təhlil edərək qavramaq, sətri tanımaq, əl və göz hərəkətlərini uyğunlaşdırmaq qabiliyyəti durur. Əgər əl hərəkətlərini idarə etmək , əsas hərəkətləri əlaqələndirmək üzrə iş inkişaf etdirələrsə, uşaq savad təlimi dövründə yazmağı müvəffəqiyyətlə öyrənəcəkdir.
Uşağın əsil mənada yazıya başlaması onun yazı ləvazimatı ilə tanışlığı və onlardan istifadə edə bilməsi ilə bağlıdır. Uşaq dəftər ,onadakı sətir xətti , karandaş,qələm , onu tutmaq qaydası ilə tanış olmalıdır.Evdə uşaqğın boyuna müvafiq stol olmalı,yazud yazarkən ayağının altına dayaq qoyulmalıdır. Yazarkən dəftərin aşağı sol küncünü döşün ortasına yönəltməyi, sağ əllə qələm tutmağı, qələmin ucu ilə barmaqlar arasında 2 sm məsafə saxlamağı, sol əllə dəftəri tutmağı, sağ qolun dirsəyini stolun kənarından azacıq çıxarmağı, döşü stola dayamamağı , çiyinləri dik tutmağı, başı azacıq aşağı əyməyi, gözlə dəftər arasında 20-25 sm məsafə saxlamağı öyrətmək vacibdir.
Uşaqların karandaşla müstəqil məşqləri göstərir ki, onlar çəmbər, müxtlif xətlər, naxışlar və sadə əşya şəkilləri çəkirlər. Tərbiyəçi bu fəaliyyətə düşünülmüş istiqamət verməklə , tədricən hərflərin elementlərini və s. yazmağı öyrətməlidir.Bu məqsədlə məşğələlərə elementləri xatırladan əşya şəkillərindən başlmaq olar: məsələn, kirpi, müxtəlif növ şotka , daraq şəkilləri kiçik və böyük düz xətti,qarmaq, asqı, yuxarıdan dairələnən düz xətti, yumurta, kartof , şar ovalı, aypara , qarpız dilmi yarımovallı yazmağa hazırlıq vəzifəsini görür.

Yüklə 17,55 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin