SeyyiD ƏLİ ƏKBƏr ocaqnejad

Səcdə

Allah qarşısında səcdə etmək elə bir əməldir ki, insanın izzət və əzəmətini artırar və onu Allaha yaxın edər. Səcdə insanı Allaha yaxınlaşdıran ən gözəl əməldir. İnsanın Allaha ən yaxın olan vaxtı Onun qarşısında səcdə etdiyi zamandır. Səcdənin fəzilətləri barədə bir çox Quran ayələri və hədislər vardır.

Ələq surəsinin sonuncu ayəsini hər kəs oxuduqda səcdəyə getməsi vacibdir. Allah təala bu ayədə buyurur:

وَاسجد وقترب

Allah-təala bu ayədə insana səcdə etməyi əmr etmişdir. Çünki insan məhz səcdə vasitəsilə Allaha yaxın ola bilər. Səcdə etməyən insan heç vaxt Allaha yaxın ola bilməz. İbadətin ən yaxşısı və Allaha yaxın olmağın kəsə yolu səcdədir. Ona görə də yaxşı olar ki, insan səcdəyə gedərkən səcdələri uzatsın və özünü Allaha yaxın etmək üçün hazırlasın.

قال الصادق(ع): اقرب ما يكون العبد من الله عز و جل و هو ساجد و ذالك قول الله تعالى "وَاسجد وقترب"

İmam Sədiq(ə) bu barədə belə buyurur: Bəndənin Allaha ən yaxın olan vaxtı səcdə edən zamandır. Çünki, Allah Özü buyurur: “Sən ancaq Rəbbinə səcdə et və (Ona) yaxınlaş.”

قال الصادق(ع): السجود منتهى العبادة من بنى آدم

İmam Sadiq(ə) başqa bir hədisdə belə buyurur: Səcdə etmək Adəm övladının ibadətinin ən uca mərtəbəsidir.

Yaxşı olar ki, insan Allaha səcdə edərkən səcdəni uzatsın və zikr etsin. Bu barədə də bir sx hədislər mövcuddur. Onlardan bir neçəsini əziz möminlərin nəzərinə çatdırıram.

قال على(ع): اطلوا السجود فيما من عمل اشد على ابليس من ان ير ابن آدم ساجدا لأنه امر باالسجود فعصى و هذا امر باالسجود فأطاع و نجا

Həzrət Əli(ə) buyurur: Səcdəni uzadın. Adəm övladının səcdəsi kimi iblisə pis təsir edən bir iş yoxdur. Çünki o özü səcdə etməyə əmr edildi, lakin bundan boyun qaçırtdı. Adəm övladı isə səcdəyə əmr edildi, itaət edərək nicat tapdı. ¹

عن معاوية ابن عمار قال: سمعت ابا عبدالله(ع) يقول: إن العبد اذا اطال السجود حيث لا يراد احدا قال الشيطان واويلاه اطاعوا عصيت وسجدوا و ابيت

Müaviyətibn Əmmar İmam Baqir(ə)-dan bu barədə belə bir hədis nəql etmişdir. Bəndə heç kimi nəzərdə tutmadan səcdələri uzadarsa, şeytan deyər ki, vay olsun mənə! Onlar itaət etdilər, mənsə üsyankar oldum. Onlar səcdə etdilər, mənsə boyun qaçırtdım.¹

قال على(ع): اذا اردت ان يحشرك الله معى فأطل السجود بين يدىالله الواحد اقهار

Həzrət Əli(ə) buyurur: Allahın səni mənimlə məhşur etməsini istəyirsənsə, onda yenilməz tək olan Allahın qarşısında səcdələri uzat².”

Üveys Qərəni

Üveys Qərəni həzrət Peyğəmbər(s) və imam Əlinin(ə) ən yaxın səhabələrindən biri idi. Demək olar ki, İslam fəlsəfəsinin və irfan elminin təməlçilərindən idi. Üveysislam qayda-qanunlarını tamamilə bilib ona incəlikləri ilə riayət edən bir şəxs idi.

Bir gün o, öz anasından Mədinə şəhərinə həzrət Peyğəmbəri(s) görüb ziyarət etmək üçün icazə istədi. Anası ona icazə verdi. Lakin oradan tez qayıtmasını tapşırdı. Üveys öz atına minib Mədinə şəhərinə yollandı. Şəhərə çatdıqda Peyğəmbəri(s) soruşdu. Dedilər ki, Peyğəmbər(s) şəhərdə yoxdur. Bir az gözlədi gördü ki, Peyğəmbər(s) gəlmədi. Öz atına minib evlərinə qayıtdı. Anası ondan soruşdu: Peyğəmbəri(s) gördünmü. Üveys dedi: Peyğəmbər şəhərdə yox idi. Anası soruşdu: Bəs niyə Peyğəmbəri(s) gözləmədin? Üveys dedi: Çünki sən mənə Mədinədə çox qalmamağı tapşırmışdın. Mən də sənin sözündən çıxmayıb orada çox qalmadım. Peyğəmbər(s) şəhərə daxil olanda buyurdu: Burnuma dostum Üveysin iyi gəlir. Dedilər: Ya Rəsuləllah, o sənin ziyarətinə gəlmişdi. Bir az gözlədi, anasına tez qayıdacaqını söz vrdiyinə görə çox gözləyə bilməyib getdi. Həzrət Peyğəmbər(s) buyurdu: O, bu əməli ilə elə bil məni ziyarət etmiş kimidir.

Üveys Qərəninin Allaha səcdə etməsi barədə belə nəql edirlər. Elə vaxtlar olurdu ki, o, bir gecəni səhərə qədər səcdə edirdi. Hətta belə bir hadisə olmuşdur ki, Üveys səcdədə olarkən bir quş onu daş bilib üstünə qonmuşdu. Lakin səhərə yaxın səcdədən qalxanda baxıb görərdilər ki, o Üveys Qərənidir.

Əlbəttə insan üçün yarım saat səcdədə qalmaq böyük hünərdir. İnsan gərək özünü uzun səcdə etməyə öyrətsin. Səcdə nə qədər çox olarsa insan bir o qədər Allaha yaxın olur. Heç olmasa insan namaz qılarkən səcdənin zikrlərini aram-aram deməlidir. Böyük alimlərin birinin əhvalatında belə yazırlar ki, o, səcdədə olarkən hər sübhanəllah kəlməsinə görə bir damla göz yaşı tökərdi.

Odur ki, Həzrət İbrahimin(ə) Allah qarşısında çox səcdə edərdi. Onun Allahla dost və xəlil olmasının səbəblərindən biri Allah qarşısında sox səcdə etməsi idi.

5

GECƏ NAMAZI

Həzrət İbrahim(ə) Peyğəmbərin gözəl çüsusiyyətlərindən biri bu idi ki, gecələr hamı yuxuda olarkən o, namaz qılıb Allaha ibadət edərdi.

قَالَ رَسُولُ اللهِ(ص): مَااتَّخَذَ اللّهُ إِبْرَاهِيمَ خَلِيلاً الا... لصلاته بااليل والناس ينام

Həzrət Peyğəmbər(s) buyurur: “Allah-təala həzrət İbrahim(ə) peyğəmbəri gecələr camaat yuxuda olarkən gecə namazı qılmasına görə Özünə xəlil və dost seçdi.”¹

Yəni gecələr camaat yuxuda olarkən Həzrət İbrahim(ə) yatmır və Allah qarşısında ibadət edərdi.

Ümumiyyətlə tarixdə adları diri qalmış və Allahın sevimli bəndələri olmuş insanlar bacardıqları qədər gecə namazı qılmışlar. Onların bütün işlərdə müvəffəq olmaları da məhz gecə namazının sayəsində olmuşdur. Yaxşı olar ki, insan heç olmasa həftədə bir və ya iki dəfə gecə yarı yuxudan ayılıb gecə namazı qılsan. Bacaran şəxslər hər gecə qıla bilərlərsə onlar üçün daha yaxşı və xeyirlidir. Çünki gecə namazının vasitəsilə insan Allaha daha da yaxın ola bilər. Və Allaha yaxın olan şəxslər də məhz gecə namazının vasitəsilə yaxın olmuşlar.

Gecə namazının qaydası

Gecə namazı 11 rəkətdir. Səkkiz rəkətini iki-iki eynilə sübh namazı kimi “gecənin nafilə namazını qılıram qürbətən iləllah” niyyəti ilə qılınır. Sonra iki rəkət “şəf” namazı qılınır. Bu da eynilə sübh namazı kimi “şəf namazı qılıram qürbətən iləllah” niyyəti ilə qılınır. Bu namazın birinci rəkətin həmd surəsindən sonra “nas”, ikinci rəkətin həmd surəsindən sonra isə “fələq” surəsini oxumaq müstəhəbdir.

Axırıncı bir rəkətin adı “vətr” adlanır. Onun niyyəti belədir: “Vətr namazı qılıram qürbətən iləllah.” Bu namaz bir rəkətdir. Bu namazın həmd surəsindən sonra bir surə oxumaq kifayət edər. Lakin müstəhəbdir ki, üç və ya beş surə oxunsun. Bu namazın həmd surəsindən sonra üç dəfə “ixlas”, bir dəfə “nas” və bir dəfə də “fələq” surəsini oxumaq müstəhəbdir. Bu namazın qunutunda bir salavat demək kifayətdir. Lakin bu namazın qunutunda 40 mömini dua etmək (istər ölülərdən olsun, istərsə də dirilərdən onları dua etmək, məsələn “əllahumməğfir Həsən”) və yetmiş dəfə “əstəğfirullahə rəbbi və ətubu ilyeh” demək müstəhəbdir. Qunutdan sonra rüku, sonra səcdələr və sonra isə təşəhhüd və salamları deməklə namaz tamamlanır.

Yuxarıda saydığımız bu qaydalar gecə namazının qaydalarıdır.

Gecə namazının fəzilətləri.

Gecə namazı barədə Peyğəmbər(s) və imamlardan bir çox hədis və rəvayətlər vardır. Onlardan bir neçəsini qeyd edirik.

قال الصادق(ع): شرف المؤمن صلاته بااليل

İmam Sadiq(ə) buyurur: “Gecə namazı qılmaq möminin şərəfidir.”¹

قال رسول الله(ع): من كثرت صلاته بااليل حسن وجهه بالنهار

Həzrət Peyğəmbər(s) buyurur: “Gecələr çox namaz qılan şəxsin gündüzlər üzü nurani olar.”²

Allah təala gecə namazını Peyğəmbər(s)-ə vacib etmişdir. Belə ki, gecə yuxudan ayılıb iki rəkətini qılmalı. Bir az keçdikdə yenə iki rəkətini qılmalı idi. Səhərə qədər yuxudan ayılıb iki rəkət, iki rəkət qılmalı idi. Çünki Allah təala gecə namazını ona belə vacib etmişdir.

Ərəb dilində belə bir şer vardır ki, mən onun yalnız tərcüməsini qeyd edirəm. “Mən təəccüb edirəm ki, gecələr aşiq eşqin gücündən necə yatır? Bir halda ki, aşiqə yuxu haram olub.

Allah gecə namazı qılanın həm üzünü ağ edər, həm də ruzisini artırar.

قال الصادق(ع): صلاة اليل يبيض الوجه و تجلب الرزق

İmam Sadiq(ə) buyurur: “Gecə namazı insanın üzünü nurani edər və ruzini artırar.”²

قال رسول الله(ص): ما زال جبرئيل يوصنى بقيام اليل حتى ظننت ان خيار امتى لن ينامو من اليل الا قليلا

Həzrət Peyğəmbər(s) buyurur: “Həzrət Cəbrail gecə namazını mənə o qədər tövsiyə edərdi ki, elə bilirdim mənim ümmətim gərək gecələrin az miqdarını yatmalıdır.”²

İnsan gecə namazı qılmaqla Allahın razılığını qazanır.

قال على(ع): قيام اليل مصححة لبدن و تمسك باخلاق النبيين و رضى رب العالمين

Həzrət Əli(ə) buyurur: “Gecə namazı bədənin sağlamlığı, peyğəmbərlərin əxlaqını insanda təcəssüm etdirər və Allahın razılığına səbəb olar. ”³

Günahlar gecə namazının

qılınmasına maneədir

Bir çox hədislərdə gəlmişdir ki, günahlar insanı gecə namazı qılmağa maneə yaradır.

قال الصادق(ع): ان الرجل يذنب الذنب فيحرم عن صلاة اليل

İmam Sadiq(ə) buyurur: “Günah edən şəxs gecə namazından məhrum olar.” ¹

Hətta yalan danışmaq insanı gecə namazından məhrum olar.

قال الصادق(ع): ان الرجل الكذب الكاذبة فيحرم عن صلواة اليل

İmam Sadiq(ə) buyurur: “Həqiqətən insan bir yalan danışmaqla gecə namazından məhrum olar”²

İnsan gərək heç olmasa həftədə bir dəfə də olsa belə gecə namazı qılmalıdır. İnsanın ixtiyarı özündə olmalı və günahlardan çəkinməklə gecə namazı qılmalıdır.

Həzrət Peyğəmbər(s) buyurmuşdur: “Möminin noxtası olmalıdır. Onun noxtası Qurandır.”

Ümumiyyətlə möminin noxtası və ixtiyarı öz əlində olmalıdır ki, yolunu azmasın. Yəni hər bir işdə ehtiyatlı və diqqətli olmalıdır. Əgər insanın noxtası və ixtiyarı öz əlində olmasa günahlar onu uçuruma tərəf aparıb onu cəhənnəmə atacaq.

قال الباقر(ع): جاء رجل الى اميرالمؤمنين(ع) قال: انى قد حرمت صلواة اليل. فقال: قد قيدتك ذنوبك

İmam Baqir(ə) buyurur: Bir nəfər həzrət Əlinin(ə) hüzuruna gəlib dedi: Ya Əmirəlmöminin mən gecə namazı qılmaqdan məhrum olmuşam. İmam Əli(ə) buyurdu: “Günahlar sənin əl-qolunu bağlamışdır.”¹

Günahkar gecə namazı qılmağa müvəffəq olmur. İnsan gərək özünü günahlardan saxlasın və özünü gecə namazı qılmağa öyrəşdirsin. Lakin gecə namazı qılarkən insan Allahdan günahlarının bağışlanmasını dilədikdən sonra gərək günah etməsin. Belə olmasın ki, gecə tövbə edib gündüz günah etsin. Allahın belə insanlardan xoşu gəlmir.

Ustad Qiraətinin bu barədə belə bir misal çəkərək buyurur: Bir insan yoldan keçən bir şəxsə daş atır. Yoldan keçən şəxs arxaya dönüb baxdıqda daşı atan ondan üzr istəyir. O da daş atanı bağışlayır. Lakin daş atdıqdan sonra dönüb yoldan keçənə “bir də atacağam” dedikdə həmin şəxs onu bağışlayarmı?

Böyük daşı atıb bir dəfə üzr istəməklə günahını bağışlayır. Lakin kiçik daş atıb “bir də atacağam” deməsilə onu heç kəs bağışlamaz.

Buna əsasən də insan gecələr günahlarına tövbə edib səhər günah etməsilə Allah onu bağışlamaz. İnsan gecə namazı qılarkən Allahdan onu bağışlamasını diləsin və səhər günah etməsin. Allahın belə insanlardın xoşu gəlir.

Ailədə də əgər kişi gecə namazı qılmaq üçün yuxudan ayılarsı yaxşı olar ki, öz həyat yoldaşını da oyatsın. Qadın da həmçinin əgər gecə namazı qılmaq üçün yuxudan ayıldıqda ərini də namaz qılmaq üçün oyatsa çox gözəl olar. Bu barədə Həzrət Peyğməbərin(s) çox gözəl bir hədisi vardır.

قال رسول الله (ص): رحم الله رجلا قام من اليل فصلى و ايقظ امرأته فصلت فإن ابت نضح فى وجهها الماء رحم الله امرئة قامت من اليل فصلت و ايقظت زوجها فإن ابى نضحت فى وجهه الماء

Həzrət Peyğəmbər(s) buyurur: “Allah rəhmət etsin o kişiyə ki, gecə yuxudan durub gecə namazı qılsın, öz həyat yoldaşını da oyatsın. Və əgər yuxudan durmasa onun üzünə su səpib yuxudan oyatsın. Allah o qadına da rəhmət etsin ki, gecə yuxudan durub gecə namazı qılsın, öz həyat yoldaşını da oyatsın. Əgər o da yuxudan durmasa onun üzünə su səpib yuxudan oyatsın.”¹

6

ALLAHA MƏHƏBBƏT

Allah-təala Həzrət İbrahimi(ə) bir neçə xüsusiyyətinə görə Özünə dost, xəlil seçmişdir. O səbəblərdən biri də həzrət İbrahim(ə)-ın Allaha məhəbbəti olması idi. Həzrət İbrahim(ə) qəlbində Allaha olan məhəbbəti hər şeydən artıq idi. Həzrət İbrahim(ə) çox işgüzar və çoxlu mal-dövlət sahibi idi. Allah-təala ona həddən artıq mal-dövlət əta etmişdir. Mələklər Allaha dedilər: İlahi, Sən İbrahimə(ə) çox mal dövlət verdiyinə görə o sənə ibadət və zikr edir. Allah-təala mələklərə sübut etmək istədi ki, əgər bir insanın Allaha həqiqi məhəbbəti varsa o məhəbbət heç vaxt onun qəlbindən çıxmaz.

Həzrət İbrahimin(ə) qəlbi Allah məhəbbəti ilə dolu idi və Allaha da ona görə zikr və ibadət edirdi. O Allahı verdiyi mal-dövlətə görə yox, bəlkə Ona olan məhəbbətinə görə zikr edirdi. Bu məhəbbətin əlaməti də belədir ki, əgər insan mal-dövlətini Allah yolunda verməyi bacararsa deməli qəlbində Allaha həqiqi məhəbbət vardır.

Allah təala mələklərə həzrət İbrahimi(ə) imtahan etməyi əmr etdi. Bir gün həzrət İbrahim(ə) çöldə qoyun otararkən həzrət Cəbrail(ə) insan cildinə girib onun yolu üstə əyləşdi və Allaha zikr etməyə başladı. Həzrət İbrahim(ə) ona yaxınlaşdıqda Cəbrail(ə) dedi: “Sübbuhun Quddus” “Allah pak və münəzzəhdir.” Həzrət İbrahim(ə) ona yaxınlaşıb soruşdu: Sən kimsən? Cəbrail(ə) dedi: Allah bəndəsi. Həzrət İbrahim(ə) dedi: Sənə o sözləri kim öyrədib? Cəbrail(ə) dedi: Öyrənmişəm. Həzrət İbrahim(ə) dedi: O sözlər mənim məşuqumun adlarıdır. Olarmı onları bir də təkrar edəsən? Cəbrail(ə) dedi: Qoyunlarının üçdə bir hissəsini mənə ver deyim. Həzrət İbrahim(ə) dedi: Qoyunların üçdə birini götür. Lakin o sözləri bir də təkrar et. Cəbrail(ə) Qoyunların üçdə birini alıb bir dəfə də “Sübbuhun Quddus” dedi: Həzrət İbrahim(ə) dedi: O sözləri bir də təkrar edə bilərsənmi? Cəbrail(ə) dedi: Qoyunlarının yarsını mənə ver deyim. Həzrət İbrahim(ə) qoyunların yarsını ona verdi. Cəbrail(ə) O sözləri bir də təkrar etdi. Həzrət İbrahim(ə) dedi: Olarmı bir də təkrar edəsən? Cəbrail(ə) dedi: Yox. Qoyunların hamısını mənə versən deyərəm. Həzrət İbrahim(ə): Qoyunların hamısı sənin olsun lakin o sözləri bir də təkrar et.

Həzrət Cəbrail dedi: İbrahim, həqiqətən sən Allahın dostu olmağa layiqsən. Ona görə də Allah səni özünə xəlil etdi. Çünki mən insanlar arasında çox gəzmişəm və Allah onların hamısını bizə tanıtdırıb. Lakin insanlar içində sənin kimi Allahın zikrinə bütün mal-dövlətini qurban verən ikinci bir şəxs görməmişəm.

Hədislərdən belə məlum olur ki, həzrət İbrahim(ə) Allaha olan məhəbbətinə görə bütün mal-dövlətindən keçməyə hazır idi. Onun Allaha olan məhəbbəti öz həyati işlərinin ən önəmlisi idi.

Mələklər Allah tərəfindən həzrət İbrahim(ə)-a İsmayıl və İshaqın dünyaya gəlməsi müjdəsilə onun evinə qonaq gəldilər. Onlar əvvəl həzrət İbrahim(ə)-ı imtahan etmək istədilər. İnsan cildində onun evinə qonaq gəldilər. Həzrət İbrahim(ə) onları tanımadı. Onlar üçün heyvan kəsərək yaxşı bir süfrə hazırladı və qonaqları süfrəyə dəvət etdi. Lakin mələklər dedilər: Biz bu qonaqlığın qiymətini bilməsək bu yeməklərdən yeməyəcəyik. Gərək əvvəl bu qonaqlığın qiymətini bizə deyəsən. Həzrət İbrahim(ə) dedi: Bu qonaqlığın qiyməti odur ki, yeməyə başlarkən bismillah, qurtardıqda isə əlhəmdulillah deməlisiz. Həzrət Cəbrail orada da yenə həmin sözləri təkrar edərək buyurdu: İbrahim, həqiqətən sən Allahın dostu olmağa layiqsən. Ona görə də Allah səni özünə xəlil etdi.

Buna əsasən də Allaha iman gətirib Onun yolanda öz mallarından və canlarından keçən şəxsləri “Bəqərə” surəsinin 165-ci ayəsində tərif edərək belə buyurur:

...وَالَّذِينَ آمَنُواْ أَشَدُّ حُبًّا لِّلّهِ...

“Halbu ki, iman gətirənlərin Allaha məhəbbəti daha da qüvvətlidir.”

Yəni iman gətirənlərin ən yüksəyi qəlblərində Allaha məhəbbəti olan kəslərdir. Belə insanlar Allahın məhəbbətinə görə haram yeməkdən çəkinər və həyatda qayda-qanunla yaşayar.

قال الصادق(ع): لا يمحض رجل الإيمان باالله حتى يكون الله احب اليه من نفسه و ابيه و امه و ولده و اهله و ماله و من الناس كلهم

İmam Sadiq(ə) buyurur: Bir insanın imanı Allah ona canından, ata anasından, övladlarından, ailəsindən və bütün insanlardanyaxın olmasa, xalis (kamil) olmaz.¹

Ümumiyyətlə qəlbində Allaha məhəbbət olan şəxs həmişə mallarını, canlarını Allah yolunda qurban verməyə hazırdılar. Onlar Allaha xatir bir iş gördükdə onlara ziyan yetəcəyindən qorxmurlar. Çünki onlar təmiz qəlblə eşq meydanına girmişlər və hər şeyi Allaha qurban verməyə hazırdılar.

Lakin bəzi insanlar isə Allahı, Quranı və dinin məsləhətlərini kənara qoyaraq başqalarının və ya öz məsləhətləri ilə hərəkət edirlər. Belə insanların qəlbində heç vaxt Allaha məhəbbət olmaz. Çünki onlar Allahın na qayda-qanununa nə də dinin məsləhətlərinə əməl etmirlər.

قال رسول الله(ص): احبواالله من كل قلوبكم

Həzrət Peyğəmbər(s) buyurur: “Allahı bütün qəlbinizlə sevin!” ¹

Yəni ürəyinizdə Allahdan başqasının məhəbbəti olmasın.

Zəkəriyya həmişə həzrət Məryəmin otağına daxil olarkən onun yanında cür-bəcür meyvələrin olmasını müşahidlə edərdi. Dəfələrlə onun otağına daxil olarkən yay vaxtı qış meyvələri, qış vaxtı yay meyvələri olduğunu görmüşdü. O həzrət Məryəmdən onun üçün meyvələrin haradan gəldiyini soruşduqda Məryəm belə cavab verərdi: bunları Allah mənim üçün göndərmişdir.

Həzrət Məryəmin Allaha məhəbbəti çox olduğundan Allah onun üçün cənnətdən cür-bəcür meyvələr göndərirdi. Allah təala bu mətləbi “Ali-İmran” surəsinin 37-ci ayəsində vurğulamışdır.

فَتَقَبَّلَهَا رَبُّهَا بِقَبُولٍ حَسَنٍ وَأَنبَتَهَا نَبَاتًا حَسَنًا وَكَفَّلَهَا زَكَرِيَّا كُلَّمَا دَخَلَ عَلَيْهَا زَكَرِيَّا الْمِحْرَابَ وَجَدَ عِندَهَا رِزْقاً قَالَ يَا مَرْيَمُ أَنَّى لَكِ هَـذَا قَالَتْ هُوَ مِنْ عِندِ اللّهِ إنَّ اللّهَ يَرْزُقُ مَن يَشَاء بِغَيْرِ حِسَابٍ

“Belə olduqda, Rəbbi (Məryəmi) yaxşı qəbul etdi, onu gözəl bir fidan kimi böyütdü və Zəkəriyyaya tapşırdı. Zəkəriyya hər dəfə (Məryəmin) ibadət etdiyi mehraba girdikdə, onun yanında bir ruzi olduğunu görərdi. (Zəkəriyya:) “Ya Məryəm, bunlar sənin üçün haradandır?” dedikdə, o: “Allah tərəfindəndir!” deyə cavab verərdi. Həqiqətən, Allah istədiyi şəxsə hədsiz ruzi verər!

Həzrət Məryəm İsa(ə)-ı dünyaya gətirdikdən sonra, zəifləyib, haldan düşdü. Allah-təala onun üçün cənnətdən bir xurma ağacı nazil etdi və buyurdu: “Ya Məryəm! Dur ağacdan meyvələrdən dər ye! Məryəm dedi: İlahi, İsa(ə) dünyaya gəlməzdən əvvəl Sən meyvələri mənim qarşıma göndərərdin. Lakin İsa(ə) dünyaya gəldikdən sonra mənə bu zəhməti verməyin səbəbi nədir?

Allah-təala buyurdu: “Ey Məryəm! Nə qədər ki, İsa(ə) dünyaya gəlməmişdi sənin qəlbində tamamilə Mənim məhəbbətim var idi. Lakin İsa(ə) dünyaya gəldikdən sonra sənin Mənə olan məhəbbətin azaldı və qəlbində İsa(ə)-ın məhəbbəti yer tutdu. Ona görə də Mən sənə bu kimi zəhmətləri verirəm.

İnsan gərək Allaha qarşı məhəbbətini çoxaltsın. Hədislərdə vardır ki, hər kəs bilmək istəsə ki, Allah onu nə qədər istəyir və Allah yanında nə qədər qiyməti olduğunu bilmək istəsə, baxıb görsün ki, özü Allahı nə qədər istəyir və Allaha nə qədər qiymət qoyur.

Həzrət Musa(ə) Allaha xitab etdi: İlahi, mən sənə qarşı öz məhəbbətimi xalis etmişəm və səndən başqa heç kəsin məhəbbətini qəlbimə girməyə icazə verməmişəm. Allah-təala buyurdu: “Ey Musa! Çarıqlarını çıxart! Sən müqəddəs bir məkandasan!”

Bu ayədə “çarıqlarını çıxart” sözünün mənası hədislərdə belə gəlmişdir. “Ey Musa! Qəlbindən övladının, dünyanın və s. məhəbbətlərini çıxart”

İnsan əgər Allahın məhəbbətini qazanmaq naminə dünyanın, övladın, mal-dövlətin və s. məhəbbətini qəlbindən çıxara bilərsə, demək Allahın məhəbbətini qazanmış olar.

Ümumiyyətlə qəlb elə bir yerdir ki, insan gərək ora Allahdan başqasına girməyə qoymasın.

İmam Sadiq(ə) buyurur: Qəlb Allahın evidir. Ora Allahdan başqasına yol verməyin.

Qeyd etmək lazımdır ki, bu o demək deyil ki, insan mal-dövlətə, övlada, ata anaya məhəbbət bəsləməməlidir. İnsan əgər mal-dövlətini qoruyursa, ata anasını sevirsə, övladına məhəbbət bəsləyirsə, bunların hamısı Allaha xatir olmalıdır.

7

QONAQPƏRVƏRLİK

Həzrət İbrahimin(ə) Allahla dost və xəlil olmasının səbəblərindən biri də budur ki, onun evinə kim gəlsəydi, həmin şəxs üçün qonaqlıq edərdi. O qapısına gələn hər bir kəsə mütləq qonaqlıq verməli idi.

قال رسول الله(ص): مَااتَّخَذَ اللّهُ إِبْرَاهِيمَ خَلِيلاً الا لإطعام الطعام

Həzrət Peyğəmbər(s) buyurur:“Allah-təala həzrət İbrahimi(ə) qapısına gələn hər bir şəxsə yemək (qonaqlıq) verdiyinə görə xəlil etdi”¹

Həzrət İbrahim(ə) bu xislətin (qonaqpərvərliyin) təməlçisidir. Ondan əvvəl insanlar arasında heç kəs bu işi görməzdi. Həzrət İbrahim(ə) əliaçıq bir insan idi. Hətta bir səfərə getdikdə öz evinə qayıdarkən evə əliboş gəlməzi.

Bir gün həzrət İbrahim(ə) Misirdə olan dostunun yanına səfərə gedir. Evə qayıdarkən əlində heç bir şey olmur. O evə əliboş qayıtmasın deyə əlindəki qabı qumla doldurub evə gətirir. Səhər yuxudan duranda görür ki, həyat yoldaşı Sara yemək hazırlayıb. Ondan bu yeməyi nədən hazırladığını soruşduqda Sara dedi: Sənin Misirli dostunun göndərdiyi undan hazırlamışam.

Həzrət İbrahim(ə) başa düşdü ki, axşam evə gətirdiyi həmin daş kəsəyi Allah-təala una dondərmişdi. Həyat yoldaşına dedi: Düzdür unu göndərən mənim dostumdur. Lakin Misirli deyil. O, aləmlərin Rəbbidir. Mən gecə evə qayıdarkın əliboş gəlməyim deyə qabı qumla doldurdum. Allahın mənim bu xüsusiyyətimdən xoşu gəldi və daş-kəsəyi una çevirdi.

Həzrət İbrahimin(ə) əliaçıq və qonaqpərvər olması barədə Allah-təala Quranda belə buyurur:

وَلَقَدْ جَاءتْ رُسُلُنَا إِبْرَاهِيمَ بِالْبُـشْرَى قَالُواْ سَلاَمًا قَالَ سَلاَمٌ فَمَا لَبِثَ أَن جَاء بِعِجْلٍ حَنِيذٍ

“Həqiqətən, elçilərimiz (mələklər) İbrahimin yanına müjdə (İshaqın anadan olacağı xəbəri) ilə gəlib “Salam!” –dedilər. (İbrahim də) “Salam!”-deyə cavab verdi və dərhal (gedib onlara) qızarmış bir buzov gətirdi.”¹

Allah-təala həzrət İbrahim(ə)-ı kəramət və səxavətinə görə Özünə xəlil və dost seçmişdir. Allah Özü kəramətli və səxavətli olduğu üçün səxavətli insanları da sevir. Lakin xəsis və ləim insanlardan Allahın xoşu gəlmir.

Qonağa hörmət

İnsan gərək qonağa hörmət etsin. Qonağa hörmət edən insanlar Allah yanında uca məqama çatmağa nail olmuşlar.

قال رسول الله(ص): من كان يؤمن باالله واليوم الاخر فليكرم ضيفه

Həzrət Peyğəmbər(s) buyurur: “Allaha və axirətə iman gətirənlər qonağa hörmət etməlidir.”

قال رسول الله(ص): كل بيت لا يدخل فيه ضيف لا يدخل الملائكة

Başqa bir hədisdə belə buyurur: Qonağı olmayan evə mələklər daxil olmaz”

Ümumiyyətlə məlaikələrin daxil olmadığı yerləri Peyğəmbər(s) və imamlar hədislərdə buyurmuşlar.

Həzrət Peyğəmbər(s) buyurmuşdur: “İt olan evə mələklər daxil olmaz.”

Mərhum Nəraqi öz kitabında bu hədisi belə açıqlayır. Evdən məqsəd insanın qəlbi, itdən məqsəd isə günahlardır. Yəni günah olan qəlbdə Allah məhəbbəti olmaz.

Bir çox hədis və rəvayətlərdə vardır ki, günah və hicabsız qadın olan yerdə mələk olmaz.

Həzrət İbrahimi(ə) mancanağa qoyub odun içinə atmaq istədikdə mancanaq işləmədi. Nəmrudun adamları nə qədər çalışdılarsa mancanaq işləmədi ki, işləmədi. Şeytan qoca bir kişi şəklinə girib Nəmrudun yanına gəldi və dedi: Bilirsənmi mancanaq niyə işləmir? Nəmrud: Bilmirəm. Şeytan: Çünki mələklər İbrahimlə(ə) söhbət edirlər. Mələklərin orada olmasına görə mancanaq işləmir və nə qədər mələklər oradadılar mancanaq işləməyəcək. Nəmrud: Bunun çarəsi nədir? Şeytan: Gedin bir qadın gətirin başını mancanağın yanında açsın. Çünki, mələklər hicabsız qadın olan yerdə qalmırlar.

Nəmrudun adamları hər hansı qadına yaxınlaşıb bu təklifi ona dedikdə heç kəs razı olmadı. Bir nəfər pozğun qadına təklif etdilər. O qadın dedi: Mənim günahlarım özümə bəsdir və mən bu günahı heç vaxt etmərəm. Nəmrudun adamları axırda bir qadın tapıb gətirdilər. O qadın mancanağın yanında başını açan kimi mələklər uçub getdilər və mancanaq işləməyə başladı.

Buna əsasən də bir çox hədis və rəvayətlərdə vardır ki, hicabsız qadın olan evlərə mələklər daxil olmaz.

Mələklərin daxil olmadığı yerlərdən biri də yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi qonağsız evdir. Qonağı olmayan evə mələk daxil olmur.

Bir gün həzrət Əli(ə)-ı qəmgin gördülər. Onun qəmgin olmasını soruşduqda o həzrət buyurdu: Mən ona görə qəmginəm ki, düz bir həftədir bizə qonaq gəlmir.

İslamda insanın evə qonaq dəvət etməsi bəyənilmiş əməllərdən biridir. Lakin qonaq qəbul etməyin də şərti vardır. O da budur ki, qonağı Allaha xatir qəbul edəsən. Əgər Allaha xatir istəmirsənsə qəbul etmə. Yəni insanın nə vaxtsa bir şəxsə işi düşəcək deyə onun üçün evində qonaqlıq etmək və onu evə qonaq çağırmaq Allaha xatir olan əməl sayılmır. Bu iş sadəcə olaraq insanın sözünün onun yanında keçməsi üçün edilən bir əməldir. Və bu əməl düzgün deyildir.

قال رسول الله(ص): اضف بطعامك من تحب فى الله

Həzrət Peyğəmbər(s) buyurur: “Yalnız Allaha görə sevdiyin şəxsə qonaqlıq ver.”¹

Hədislərdə vardır ki, hətta birinin evinə qonaq getmək istədikdə, elə şəxsin evinə gedin ki, o da sizi Allaha xatir istəsin.