Щзбекистон республикаси олий

8.2. Erkin konveksiya jarayoni.

15.1 rasm.Havoning deraza ichida aylanishi
O’xshashlik nazariyasi konkret ustanovkada olingan tajriba natijalarini boshqa shunga o’xshash hodisalarga kachon tadbiq etish mumkinligini, ya’ni protsesslarning o’xshashligini aniqlashga imkon beradi. Bundan tashqari, o’xshashlik nazariyasidan Issiqlik almashinuvi protsesslarini nazariy jihatdan analiz qilishda ham foydalanish mumkin.
O’xshashlik metodi protsessning matematikaviy bayoni, ya’ni protsessning differensial tenglamalari va ularning chegara shartlari ma’lum bo’lgan hollardagina qo’llaniladi. Barcha erkin va bog’liq o’zgaruvchilarni ularning ba’zi o’ziga xos qiymatlariga (masshtablariga) bo’lish yo’li bilan o’lchamsiz kattaliklarga utiladi. Natijada protsessning matematikaviy bayoni o’lchamsiz holga keladi. Bunda masshtablar, shutsingdek, masalaga kiruvchi fizikaviy konstantalar o’xshashlik sonlara yoki kriteriylari deyiladigan o’lchamsiz komplekslar holida birlashtiriladi. quyida eng ko’p ishlatiladigan o’xshashlik sonlari keltirilgan.
Nusselg’t soni, qattiq jism bilan suyuqlik chegarasidagi Issiqlik almashinuvini xarakterlaydi:
"TN4q°^ (15-4)
^y 'l
^-^bu erda X—o’ziga xos chizig’iy o’lchami /o bo’lgan qattiq jism• ' ni yuvib o’tadigan Issiqlik o’tkazuvchanlik koeffitsienti;
' ; a—Issiqlik berish koeffitsienti.
Reynolьds soni. (III bob, 4-§ga qarang), inersiya kuchlari bilan qovushoqlik nisbatini xarakterlaydi:
/?e^^, (15-5)

bu erda ch—suyuqlikning kinematik qovushoqligi;

/o—jismning o’ziga xos chizig’iy o’lchami (masalan, truba uchun diametr);
'g»d—suyuqlikning o’ziga xos tezligi.
Pekle soni, Issiqlikning konveksiya va Issiqlik o’tkazuvchanlik yo’li bilan tarqalish tezliklari nisbatini xarakterlaydi:
Req^, (15-6) a
bu erda a — suyuqlikning temperatura o’tkazuvchanlik koeffitsienti
(a qq X/sr).
Eyler soni, bosim kuchlari bilan inersiya kuchlarining nisbatini xarakterlaydi:
Eiq-^, (15-7)
ro8 bu erda r — bosim.
Grasgof soni, zichliklarning farqi tufayli suyuqlikda paydo bo’ladigan ko’tarish kuchlarining qovushoqlik kuchlariga nisbatini xarakterlaydi: