Sprawozdanie z działalności
Panorama Literatury Polskiej
Yüklə 188,77 Kb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Czasopisma społeczno-kulturalne w okresie PRL
- Stefania Zahorska, Wybór pism, ze wstępem krytycznym
Panorama Literatury PolskiejW 2007 i 2008 roku trwały prace związane z projektem badawczo edukacyjnym Panorama Literatury Polskiej, który uzyskał pozytywną opinię Senackiej Komisji Kultury i Środków Przekazu, a także w 2008 roku objęty został wysokim patronatem Marszałka Senatu RP, Pana Bogdana Borusewicza. Powołany został przez Dyrekcję dwunastoosobowy zespół, który przystąpił do tworzenia portalu internetowego i przygotowywania pierwszych haseł do tej internetowej bazy danych. W 2009 roku do działań włączyła się afiliowana przy Instytucie Fundacja „Akademia Humanistyczna”, która we współpracy z Instytutem przystąpiła do konkursu ustanowionego przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu „Edukacja kulturalna i diagnoza kultury” (priorytet: „Obserwatorium kultury”). Fundacja pozyskała środki finansowe na realizację zadania: „Panorama poezji polskiej II połowy XX wieku”, będącego fragmentem projektu badawczo-edukacyjnego „Panorama Literatury Polskiej”. Powstała baza danych (www.panoramaliteratury.pl) na temat poezji polskiej. Przygotowano ponad 180 haseł (na dwóch poziomach: akademickim i szkolnym) poświęconych twórczości Czesława Miłosza, Wisławy Szymborskiej, Zbigniewa Herberta i Tadeusza Różewicza oraz różnorodnym kontekstom ich utworów. Zbudowano atrakcyjną stronę internetową, z której korzysta coraz więcej użytkowników. Przeprowadzono prezentacje projektu. Baza jest wciąż rozbudowywana. W ramach promocji projektu odbyło się spotkanie w Senacie RP na forum połączonych komisji Spraw Emigracji i łączności z Polakami za Granicą oraz Kultury i Środków Przekazu (3 listopada 2009 roku), w którym uczestniczyli: Dyrekcja Instytutu, Pełnomocnik Dyrektora ds. Promocji i Rozwoju Instytutu, dr Krzysztof Gajewski i mgr Agnieszka Mrozik. Na posiedzeniu zaprezentowano wstępne rezultaty prac nad „Panoramą”, która ponownie, w jednomyślnym głosowaniu uzyskała pozytywną opinię senatorów. Wymienione powyżej duże projekty badawcze finansowane były ze środków uzyskanych w drodze konkursów. Zakończono ponadto realizację niektórych projektów badawczych finansowanych w systemie grantów. Były wśród nich: Literatura polska wobec Zagłady (1939-1968) Efektem pracy siedmioosobowego zespołu badaczy pod kierunkiem dra Jacka Leociaka jest licząca ok. 800 stron znormalizowanego maszynopisu monografia tytułowego zagadnienia. Zrealizowane zostały podstawowe cele poznawcze i metodologiczne. Prezentowane opracowanie zespołu autorskiego obejmuje: 1) literaturę piękną – osobne rozdziały poświęcone zostały poezji (Piotr Matywiecki) oraz prozie narracyjnej i innym formom literackim (Sławomir Buryła i Dorota Krawczyńska); 2) literaturę dokumentu osobistego, czyli dzienniki, pamiętniki, wspomnienia, listy oraz relacje (Jacek Leociak i Marta Janczewska); 3) dyskurs prasowy (polskojęzyczna prasa konspiracyjna, emigracyjna i żydowska prasa wydawana w Polsce po wojnie – Ewa Koźmińska); 5) zapisy o doświadczeniu Zagłady w języku jidysz (Monika Polit). Opracowanie podzielone jest na dwie części: pierwsza omawia teksty powstałe w czasie wojny i trwającej Zagłady, lub w uzasadnionych wypadkach tuż po wojnie; druga teksty powstałe post fatum, czyli po wojnie aż do cezury roku 1968. Dzięki wielostronnemu ujęciu metodologicznemu (perspektywa historycznoliteracka, krytycznoliteracka, hermeneutyczna, antropologii kultury, historii idei), dzięki analizie mało znanych czy wręcz nie funkcjonujących dotąd w obiegu naukowym źródeł (zarówno literackich stricto sensu, jak i dokumentalnych), dzięki poszerzeniu spektrum analizy o dyskurs prasowy i konteksty w języku jidysz – nie uwzględniane dotąd w tego typu pracach polskich – zespołowi autorskiemu udało się przełamać wiele stereotypowych czy upraszczających interpretacji i zaprezentować rozległą i wielowątkową panoramę zagadnienia.
W projekcie badawczym Czasopisma społeczno-kulturalne w okresie PRL brało udział 9 osób. Znani historycy prasy przygotowali opracowanie składające się z ośmiu rozdziałów. W trakcie powstawania tomu z pracy przy nim zrezygnował prof. Tomasz Mielczarek i jego temat zrealizowała dr Katarzyna Stańczak-Wiślicz. Z powodu choroby tylko część swego rozdziału przygotował prof. Jerzy Myśliński, brakujący fragment podjęła się napisać prof. Daria Nałęcz. Do zespołu został też zaproszony prof. Andrzej Friszke jako najbardziej kompetentny badacz opozycji politycznej w PRL i prasy „drugiego obiegu”. W wyniku takiego podziału pracy powstało opracowanie składające się z następujących fragmentów:
Do opracowania zostały też dołączone obszerne indeksy nazwisk i tytułów czasopism przygotowane przez Mariolę Wilczak, a także bardzo rozbudowana bibliografia przedmiotowa opracowana przez Katarzynę Stańczak-Wiślicz. Autorzy spotykali się wielokrotnie na dyskusjach merytorycznych, które miały pomóc w nakreśleniu spójnego obrazu systemu periodyków społeczno-kulturalnych wydawanych w okresie PRL. Specyfika poszczególnych epok sprawiła, że autorzy otrzymali dość dużą swobodę w konstruowaniu swych rozdziałów. Ona też rzutowała na tok narracji i wybór zagadnień, które autorzy uznali za pierwszoplanowe dla zrozumienia tych czasów i prasy wówczas wydawanej. Jednym z zasadniczych wątków, który przewija się we wszystkich fragmentach opracowania była działalność instytucji cenzury. Od niej zależało, co przedostało się na łamy prasy. Okresy liberalizacji dawały szanse na odważniejszą publicystykę, wtedy kiedy władza miała kłopoty, czytelnik miał mniejsze możliwości na pełną wiedzę o otaczającym go świecie, zachowaniach społecznych jak i poczynaniach samej władzy. Nic więc dziwnego, że ze szkiców autorów wyłaniają się bardzo różne obrazy epok, o których przyszło im pisać. Zamiarem tego opracowania, który udało się zrealizować, było bowiem nie tylko pokazanie systemu prasowego, ale także obrazu polskiej rzeczywistości, która daje się odtworzyć z tysięcy stron tych czasopism. Obrazu niestety zdeformowanego przez działanie cenzury. W wyniku wnikliwej kwerendy ogólnopolskich czasopism społeczno-kulturalnych lat 1944-1989 wydawanych w kraju i na emigracji, zapisów pamiętnikarskich i materiałów archiwalnych udało się nakreślić nie tylko historię tych periodyków, ich twórców i współpracowników, ale także opisać sposób komunikowania się władzy z tą częścią społeczeństwa, którą określa się mianem inteligencji. Autorzy pokazali też ludzi, którzy podjęli wysiłek zerwania z monopolem władzy na informację i kształtowanie opinii publicznej, a także relacje, jakie wytworzyły się między światem polityki i kultury w okresie PRL.
Niniejszy projekt badawczy zakładał wprowadzenie do bazy zapisów bibliograficznych z lat 1995 i 1996. Z obu wspomnianych wyżej lat wprowadzono do bazy łącznie 72043 zapisów. Wdrożenie systemu informatycznego PBL nie tylko poprawiło efektywność gromadzenia materiałów bibliograficznych, ale także zrewolucjonizowało dostępność bibliografii. Możliwość przeszukiwania jej przez Internet spowodowało, że jest ona dostępna nie tylko w czytelniach bibliotecznych, ale w każdym komputerze podłączonym do Internetu. Analiza programu statystycznego Webalizer w zakresie odwiedzin naszej bazy dowodzi, że dziennie korzysta niej średnio 2000-3000, a bywa że i więcej użytkowników, którzy rekrutują się oczywiście głównie z Polski, choć nie brak tu mieszkańców Niemiec, Rosji, Litwy, Włoch, Anglii, Norwegii, Japonii. Wyszukiwarka Google penetruje zawartość PBL, nadto wiele ośrodków uniwersyteckich na świecie na swoich stronach internetowych posiada linki do bazy PBL. Aplikacje dostępu pozwalają użytkownikom na wykorzystanie kilku kryteriów. Najczęściej użytkownicy docierają do interesujących ich materiałów poprzez SPIS DZIAŁÓW. Uzyskują w ten sposób dostęp do kompletu interesujących ich zapisów danego zagadnienia. Korzystający z INDEKSU NAZWISK ma możliwość określenia, czy interesuje go osoba twórcy, a więc kogoś, kto ma hasło w bibliografii (pisarz, aktor), czy autora i wówczas zostają zaprezentowane wszystkie istniejące w bazie teksty (literackie - w przypadku pisarza, bądź naukowe lub krytyczne - w przypadku badacza literatury lub krytyka); nazwisko współtwórcy to nazwisko reżysera, tłumacza, redaktora. INDEKS RZECZOWY pomoże dotrzeć do terminów i pojęć literackich, które pojawiają się w różnych działach bibliografii, a również często nie posiadają osobnego hasła. Korzystając z kryterium KARTOTEKA ŹRÓDEŁ można wybrać tytuł określonego czasopisma, a następnie zapoznać się z wszystkimi zapisami z niego pochodzącymi. Jeżeli ktoś pamięta tylko fragment tytułu poszukiwanego artykułu czy książki, może skorzystać z kryterium SŁOWO W TYTULE. Poprzez KARTOTEKĘ TEATRÓW można dotrzeć do istniejących w bazie zapisów dotyczących wskazanego teatru.
Projekt indywidualny, kierownik doc. dr hab. Anna Nasiłowska Przeprowadzone prace: Kwerendy biblioteczne: Warszawa, Biblioteka Narodowa, dział rękopisów (maszynopis opisu podróży do Rosji w 1934 roku, zatytułowany Listy z Nowego Wschodu), Biblioteka IBL PAN – zbiory czasopism emigracyjnych. Londyn: Instytut Sikorskiego, dokumenty Polskiego PEN-Clubu działającego podczas II wojny światowej, Londyn: Biblioteka POSK – archiwum Stefanii Zahorskiej i archiwum Adama Pragiera, archiwum „Polski Walczącej” – zespoły dokumentów. Wybór tekstów do edycji – zapoznanie się z całością. Decyzja co do ostatecznego kształtu wyboru pism. Dygitalizacja: uzyskanie skanów, przejście z formatu jpg na postać edytora tekstowego – w ramach usłub obcych, przygotowane przez firmę komputerową. Przygotowanie edycji: opracowanie przypisów do tekstu, napisanie obszernego wstępu (55 stron), dotyczącego całej twórczości Stefanii Zahorskiej i jej biografii, zgromadzenie materiałów ikonograficznych do ilustracji. Konsultacje: Londyn, dr Maja Elżbieta Cybulska-Finn, twórczyni zbioru archiwalnego dotyczącego Zahorskiej w Bibliotece Polskiej w Londynie. Wyniki: gotowy tekst do edycji w formie zapisu elektronicznego, złożony w Wydawnictwie IBL PAN. Wstęp krytyczny przedstawia biografię i twórczość Stefanii Zahorskiej, odnosząc się do jej działalności międzywojennej jako historyka sztuki i intelektualistki, współpracowniczki „Wiadomości Literackich”, jej sztuki powieściowej, działalności publicystycznej podczas II wojny światowej w Londynie oraz powojennej twórczości krytycznej, głównie na łamach emigracyjnych „Wiadomości”. Ma on charakter monograficzny – ujmuje zarówno zagadnienia wchodzące w zakres edycji, jak i inne, które poza nią wykraczają – jak twórczość literacka Zahorskiej, jej listy do Leonii Jabłonkówny (które zostały wydane w Londynie przez M. E. Cybulską), odniesienia intelektualne i polityczne do Europy w I połowie XX wieku. Edycję otwierają reportaże z 1934 roku – z faszystowskich Niemiec i z ZSRR. Wojenna publicystyka polityczna podsumowuje te doświadczenia, bardzo wcześnie dokonując diagnozy „dwóch totalitaryzmów”. Następny dział to krytyka artystyczna i literacka. Nie zamieszczam w tej edycji szkiców, które były publikowane w skromnym wyborze P. Kądzieli, gdyż jest to książka dostępna dla czytelnika krajowego. Książka może być ciekawa dla historyków literatury, historyków i historyków sztuki i filmu, zainteresowanych okresem; prezentuje bardzo ciekawą sylwetkę niesłusznie zapomnianej intelektualistki. Stefania Zahorska (1890-1961) zmarła na emigracji, stosunkowo wcześnie, związana była z ośrodkiem londyńskim, toteż odkrycie myśli emigracyjnej, które w Polsce rozpoczęło się po roku 1980 – już jej nie objęło. Jest to osobowość dużej rangi, a jej brak zubaża nasz obraz XX wieku o ciekawe zjawisko, jakim była jej krytyka żywo reagująca na najważniejsze problemy swego czasu. Nadal w Instytucie trwała realizacja wielu projektów własnych, których zakończenie przypada na lata następne:
Granty promotorskie:
Yüklə 188,77 Kb. Dostları ilə paylaş:
|