T. C. DİYanet iŞleri başkanliği eğİTİm hiZMETleri genel müDÜRLÜĞÜ Program Geliştirme Daire Başkanlığı

b. Kitabet Dönemi

Hadislerin yazıyla tespitinin caiz olup olmadığı ilk yılların tartışılan konularındandır. Bu konuda farklı haberler bulunmaktadır. Bunların bir kısmında hadislerin yazılması yasaklanmakta, bir kısmında serbest bırakılmaktadır. Bu minvaldeki haberlerin bazılarını şöyle sıralayabiliriz.

Yasaklayan Rivayetler:

Ebu Said el-Hudri’nin nakline göre Hz. Peygamber şöyle buyurmuştur. “Benden Kur’an dışında hiçbir şey yazmayınız. Kim benden bir şey yazmışsa onu imha etsin. Benden hadis rivayet edin, bunda bir sakınca yoktur”.²⁹³

Ebu Said el-Hudri şöyle demiştir: Ben hadisleri yazmam için Hz. Peygamber’den izin istedim de o bana izin vermeyi kabul etmedi. ²⁹⁴

Serbest Bırakan Rivayetler:

Abdullah b. Amr şöyle demiştir: Ben Rasulullah’a (a.s) “Senden işittiklerimi yazabilir miyim? demiştim “Evet” buyurmuştu. “Kızgınlık halinde ve hoşnutluk halinde de mi?” dediğimde “Evet! Bana sadece gerçeği söylemem yakışır.” Buyurmuştu.²⁹⁵

Hz. Peygamber (a.s) hicrî 8. yılda Mekke’yi fethedince orada bir hutbe îrad buyurmuştu. Yemenli bir sahabe olan Ebu Şah, Hz. Peygamber’den bu hutbenin yazılıp kendisine verilmesini istemiş. Hz. Peygamber de “Hutbeyi Ebu Şah için yazın” buyurmuştu.²⁹⁶

Birbirine zıt görünen hadislerin arasını cem ve telfikte âlimler iki yol benimsemişlerdir.

Muarız hadisler arasında nesh cereyan etmiştir. Çünkü söz konusu haberler arasında sadece Ebu Şah’la ilgili hadisin tarihi bilinmektedir ki o da hicri 8. yıldır. Dolayısıyla sonradan verilen yazım izni bidayetteki yasak hükmünü nesh etmiştir.

Fakat Rasulullah’ın vefatından sonra sahabe arasında ihtilafların vuku bulması “nesh” uygulamasının yeterli bir çözüm olmadığını göstermektedir.

Rasulullah (a.s) hadislerin yazılması ve kitabetin yasaklanması hükümlerini eşzamanlı uygulamıştır. Birçok sahabinin hadis yazmış olmaları veya hadis sahifelerine sahip bulunmaları bu konuyu destekler. Hz. Peygamber’in hadis yazılmasını yasaklama sebebi olarak:

— Arapların yazıyı iyi bilmemeleri,

—Hadislerin Kur’an’la karışma tehlikesi,

—Farklı şeylerle meşgul olunup Kur’an-ı Kerim’in ihmal edileceği endişesi,

—Yazılanlara güvenilip ezberlemenin terk edilebileceği

—Yazılan hadislerin ehli olmayan kimselerin eline ulaşıp onlarda yanlışlıklar, tahrifler, ekleme ve çıkarmalar yapılabileceği düşüncesi gösterilebilir.

Hz. Peygamber hayatta iken yazılanlar ²⁹⁷

1.Medine sözleşmesi

2.Nüfus sayımı tutanağı

3.Yahudilerle yapılan yazışmalar

4. Dine davet mektupları

5. Görevlilere verilen talimatnameler

Hz. Peygamber’in vefatından sonra sahabe döneminde yazılan hadisler ²⁹⁸

1.Hz. Ebubekir’in 500 kadar hadis yazdığı fakat sonra imha ettiği

2.Hz.Ali’nin hadis sahifesi

3. Ebu Hureyre’nin hadis sahifesi (sahifetü’s-sahiha)

4. Abdullah b. Amr’ın hadis sahifesi (sahifetü’s-sadıka)

5.Abdullah b. Abbas’ın kendisinin yazdığı ve de Sait b. Cubeyr, Mücahit, İkrime gibi talebelerine yazdırdığı hadis sahifesi

6.Semure b. Cundeb’in hadis sahifesi. Bu sahife Semure’nin çocukları tarafından rivayet edilmiştir.

7. Cabir b. Abdullah’ın Mescid-i Nebi’de okuttuğu hacla ilgili kitabı.