HADİSLERİ YORUMLAMA İLKE VE YÖNTEMLERİ
Bir hadisi anlamanın beş kategorisi:
Herhangi bir hadis metnini ele almaya başlamadan önce ön fikirlerin doğru olması sağlanmalıdır. Hadis kitaplarında ki bap başlıkları bunu sağlamaya çalışırlar.
Bir kelime cümle, metin ve dilin yapısıyla anlam kazanır. Dolayısıyla hadisteki tek tek kelime ve cümlelerin hadisin tamamı ile olan ilişkisi, hadisin aynı konudaki diğer hadislerle olan ilişkisi ve başta Kur’an olmak üzere dinin bütünü ile olan ilişkisi dikkate alınmalıdır.
Hadisin etkileşim süreci; yani sebeb-i vurûdu ve toplum üzerinde bıraktığı etki bilinmelidir.
Hadisin bağlayıcılık değeri bilinmelidir. Bu da hadisin kaynağının vahy olup olmadığı, Peygamber’in bu sözü hangi konumda ve hangi sıfatla söylediği, hadisin ihtiva ettiği konunun dindeki yeri ve muhatabın hadisin muhtevası bakımından mükellefiyet durumunun -yani hadis belli bir sınıfa mı yoksa bütün ümmete mi yönelik- tespit edilmesidir.
Son olarak hadisin, makasıdu’ş-şeria bağlamında yani dinin genel esas ve ilkeleri doğrultusunda bir değerlendirmeye tabi tutulmasıdır.
Bu çerçeve doğrultusunda Hz. Peygamber’den bize kadar gelebilen bir söz veya uygulamayı doğru anlayabilmek için aşağıdaki sorular sorulmalı ve doğru cevaplar alınmalıdır:
Kim? bize kadar ulaşan rivayet gerçekte kime aittir.
Ne sıfatla? Söz peygamberlik sıfatıyla mı yoksa beşer sıfatıyla mı söylenmiştir.
Kime? Muhatap tanınmalıdır.
Niçin? Ne? Neyi? Nasıl? Sözde ki bilinç ve amaç nedir.
Nerede? Ne zaman? Mutlak hakikatlerin yeri ve zamanı olmaz, ancak mücerret hakikatlerin tatbik edildiği mekân ve zaman önemlidir.
Hadisleri anlama çabası gösterilirken sünnet ve hadisin birbiriyle olan ilişkisi ve farkı iyi bilinmelidir. Her şeyden önce toplumda asıl belirleyici olan sünnettir. Sünnet olan bir davranış bir hadis ile ifade edilebilir, ancak her hadis bir sünnetin ifadesi değildir.340
Dostları ilə paylaş: | 
