Yusuf Has Hacib ■
1637 Soylu kişi iyiliği unutmaz
Gönlünü başkasına kaydırmaz
1638 Ne der dinle atalar sözü
Atalar sözünü tut, unutma ey kuzu
1639 İyilik yapadur ey iyi kişi
Yaşlanmaz iyilik, sonsuzdur yaşı
1640 İyilik yaşlanmaz ve yıpranmaz
Yaşı uzundur, kötü olamaz
***
1641 Ağırladı hakan bak Ögdülmiş’i
İyi kötü bütün işlerini söyledi
1642 Hakan bağışta bulundu ve onu yüceltti
Gün oldu, Ögdülmiş bütün töreyi öğrendi
1643 Düzenledi yasayı, hem iç hem dış işleri
Hizmetinden ötürü dilediği kapılar açıldı
1644 Eksiği erdem, sözü söz oldu
Hakan uyanır uyanmaz onu görür oldu
***
1645 Hakan dedi: İşim dilediğimce
Şimdi düzelecek dışta ve içte
1646 Mayası vardı bunun belli ki
Ondan yetiştirdim ve ona açtım elimi
1647 Dilediğim gibi bir kişi oldu işte şimdi
Daha da olgunlaşacaktır, ilerledikçe yaşı
1648 Doğuştan insan ve yükselecek olanın
Küçükten bütün işaretleri bellidir
1649 Şimdi buna benzeyen şu beyti oku
Düşününce manası da anlaşılır
1650 Bütün olacak şeylerin bir belirtisi vardır
Küçükten büyüyünceye kadar hep kendini gösterir
154 ■ Kutadgu Bilig
1651 Yenilecek yemişi, nimeti çiçeğinde görmeli
Her işe bu bilgiyi yansıtmalı
***
1652 Bu Ögdülmiş hakanın huzurunda
Çalıştı tan vaktinden geceye dek
1653 Yararsız hâllerini giderdi
Her türlü işe yarar oldu
1654 Hakan emek harcamaktan kurtuldu
Halkın yükü azaldı ve kazancı arttı
-Hakanın Ögdülmiş’e sorusu-
1655 Hakan bir gün Ögdülmiş’i çağırdı
Düşüncelerini ve bildiklerini söyledi
1656 Hakan dedi: Şimdi ey oğul
Sana soracaklarımı gönülden dinle
1657 Deyiver insana yararlı şeyleri
Yararları nedir, bana birer birer say bunlar
-Ögdülmiş’in hakana cevabı-
1658 Cevap verdi Ögdülmiş, ey bey dedi
Bilgi sarayı, ey insanların iyisi
1659 İki günlük dünyada insana yararlı olan
İyilik yapmaktır ey soylu insan
1660 İkincisi edep, üçüncüsü doğruluktur
Bu üç şeyle insan kut güneşini bulur
1661 Tavrı iyi olanı bütün halk sever
Tavrı doğru olan başköşeye ağar
1662 Bütün densizliklere edep engel olur
Edepsizlik insan için kötü bir hastalıktır
1663 Bir de tavrı ilimli ve doğru insanın
Her iki dünyada günü kutlu olur
155
Yusuf Has Hacib ■
1664 Doğruluk, edep ve bu iyi tavır
Üçü kimde toplanırsa o sevinç bulur
-Hakanın Ögdülmiş’e sorusu-
1665 Yine dedi hakan, işittim sözünü
İnsana yaramayan nedir, nedir kötü
-Ögdülmiş’in hakana cevabı-
1666 Ögdülmiş cevap verdi, hakanın bilgisi
Ve anlayışı bu konuda yeterli dedi
1667 İnsana yaramayan ve üzüntü veren
Şu üç şeydir ey güçlü insan
1668 Kötü huylu olmak ve inatçılık biri
Yalan söylemektir bir diğeri
1669 Biri de cimri olması kişinin
Bilgisizliktir nedeni, bu üç şeyin
1670 Kim inatçı ve kötü huylu olursa
Her doğan gün bütün işleri tersine gider
1671 Kim yalan söylemekle tanınmışsa
İnsanlar arasında öyle anılır
1672 Cimrilikten daha kötü ne vardır
Topladığı malı yiyemez, kendi gidince kalır
1673 Cimri için bilgi ne der işit
Ey zavallı, ey dertli, ey eli sıkı
1674 Altın toplamayı bildin ama yemesini bilemedin
Bu altını yığdın da bir tanesini niye vermedin
1675 Ey dünyayı toplayıp yiyemeyen kişi
Yiyiciler hazırlandı, hazır tut aşı
1676 O üç şey kimde olsa gelir kutu
Bu üç şey kimde olsa yiter adı
156 ■ Kutadgu Bilig
-Hakanın Ögdülmiş’e sorusu-
1677 Yine dedi hakan, işittim bunları
Bir sorum daha var onu da deyiver
1678 Anadan mı bilge doğar kişi
Yoksa öğrenir mi geçtikçe yaşı
-Ögdülmiş’in hakana cevabı-
1679 Ögdülmiş dedi ki: Kutlu hakan
Bilgi ve akıldır bir adı da erdemin
1680 Bilgisiz doğar insan, sonradan öğrenir
Bilgi edinince işinde başarılı olur
1681 Anadan doğan bilgisiz doğar
Bilgi öğrenir ve böylece değer kazanır
1682 Akıl ki insan onu öğrenemez
Allah hamuruna katıp yaratır
1683 Akıldan başka bütün erdemleri
İnsan öğrenir ve böylece gelişir bilgisi
***
1684 Hakan duydu bu sözleri, sevindi
Ben istediğimi buldum dedi
1685 Atasını yitirdim, buldum oğlunu
Ata yerini tuttu, bulup doğru yolu
1686 Öncesiz Allah’a şimdi çokça şükretmeliyim
Halkın hakkı olan iyi yasaları yapmalıyım
1687 İçten bağlı görüyorum bu Ögdülmiş’i
Dürüstlükle yaptı bütün işlerini
1688 Ona da bugün iyilikle cevap vermeliyim
Hazır bulsun iyiliğinin cevabını
1689 Ne der işit insanların seçkini
İnsanların seçkini ve halkın değer verdiği
|