T.C.
SOFYA BÜYÜKELÇİLİĞİ
TİCARET MÜŞAVİRLİĞİ
BULGARİSTAN'IN GENEL
EKONOMİK DURUMU VE
TÜRKİYE İLE
EKONOMİK-TİCARİ
İLİŞKİLERİ
2010
HAZİRAN 2011
SOFYA
İÇİNDEKİLER SAYFA NO BÖLÜM I
GİRİŞ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
-
SOSYAL VE EKONOMİK GÖSTERGELER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
2.1. Ülke Kimliği
2.2. Sosyal Göstergeler
2.3. Ekonomik Göstergeler
3. ÜLKE HAKKINDA GENEL BİLGİLER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
3.1. Ülkenin Kısa Tarihçesi
3.2. Siyasi ve İdari Durum
3.3. Coğrafi Bilgiler ve Nüfus
4. GENEL EKONOMİK DURUMU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
-
Genel Durum
-
Tarım
-
Sanayi
4.4. Ulaştırma ve Telekomünikasyon
4.5. Hizmetler
4.6. Enerji
4.7. Doğal Kaynaklar ve Madencilik
4.8. Para ve Sermaye Piyasaları
4.9. Son Yılda Ekonomiyi Etkileyen İç ve Dış Olaylar
5. EKONOMİK VE TİCARİ İLİŞKİLER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34
5.1. Yatırım
5.2. Dış Ticaret
5.3. Dış Ticaret İstatistikleri
BÖLÜM II
-
TÜRKİYE İLE EKONOMİK VE TİCARİ İLİŞKİLERİN GELİŞİMİ . . 43
-
Ekonomik İlişkilerin Genel Durumu
-
Ticari İlişkilerin Genel Durumu
-
Dış Ticaret İstatistikleri
-
İkili Anlaşma ve Protokoller, KEK Toplantıları
-
Madde Gruplarına Göre Bulgaristan’ın TR ile Ticareti
-
Ticari İlişkilerde Bilinmesi Gerekli Genel Konular
-
Yıl İçinde Açılan Fuarlar
-
Belli Başlı Ekonomik ve Ticari Kuruluşlar
-
SORUNLAR, GÖRÜŞLER VE ÖNERİLER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77
KAYNAKÇA : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82
METİN İÇİNDEKİ TABLOLAR LİSTESİ
SAYFA NO
TABLO 1 Ekonomik Göstergeler 6
TABLO 2 Parlamentoda Parlamenter Gruplar İtibariyle Milletvekili Dağılımı 7
TABLO 3 2010 Yılında Bulgaristan’da Aylar İtibariyle İşgücünün Sektörel Dağılımı 10
TABLO 4 2010 Yılında Bulgaristan’da Aylar İtibariyle İşgöcünün Kamu-Özel Sektör
Dağılımı 10
TABLO 5 Bir Çalışan için Ödenmesi Gereken Zorunlu Sigorta/Vergiler Tablosu 11
TABLO 6 2008-2010 Yıllarında Bulgaristan’ın Gayri Safi Katma Değerin Sektörel
Dağılımı 13
TABLO 7 2010 Yılında Bulgaristan’da Tarımsal Üretimin Sektörel Dağılımı 15
TABLO 8 2010 Yılında Aylık Sanayi Üretimi Endeksleri 17-18
TABLO 9 Karayolları 19
TABLO 10 Proje Hazırlığı İhaleleri Açılacak Yollar 21
TABLO 11 2010 Yılında Bulgaristan’a İlk 10 Ülkeden ve Türkiye’den Gelen Turist Sayısı 26
TABLO 12 31 Aralık 2010 Tarihinde Avrupa Fonları Çerçevesinde Gerçekleşen Operasyonel
Programların Mali Durumu 33
TABLO 13 Bulgaristan’a Yapılan Doğrudan Yabancı Yatırımlar 34
TABLO 14 1996-2010 Döneminde Sektörler İtibariyle Bulgaristan’a Yapılan Doğrudan
Yabancı Yatırımlar 35
TABLO 15 Bulgaristan’ın 2005-2010 Döneminde Yıllık Ticareti 39
TABLO 16 2010 Yılında Bulgaristan’ın En Çok İhracat ve İthalat Yaptığı 10 Ülke 39
TABLO 17 2008-2010 Döneminde Bulgaristan’ın Ürün Grupları İtibariyle İthalatı 40
TABLO 18 2008-2010 Döneminde Bulgaristan’ın Ürün Grupları İtibariyle İhracatı 41
TABLO 19 2010 Yılında Bulgaristan’ın Ülke Gruplarına Göre İhracat ve İthalatı 42
TABLO 20 2009 – 2010 Yıllarında Bulgaristan’ın Türkiye'den Ürün Grupları Bazında
İthalatı 49
TABLO 21 2009 – 2010 Yıllarında Bulgaristan’ın Türkiye'ye Ürün Grupları Bazında
İhracatı 49
TABLO 22 2005 - 2010 Döneminde Bulgaristan'ın Türkiye ile Yıllık Ticareti 50
TABLO 23 Bulgaristan’daki Süpermarketler 67
TABLO 24 Bulgaristan’daki Belli Başlı Fuar Organizatörleri 70
TABLO 25 Ocak 2009 -Mayıs 2010 Arasında Bulgaristan’da Türk Milli Katılımı Sağlanan
Fuarlar 70
TABLO 26 Bulgaristan'da Düzenlenen Önemli Fuarlar 71
BÖLÜM I
GİRİŞ
Bu rapor, T.C. Sofya Büyükelçiliği Ticaret Müşavirliğince Dış Ticaret Müsteşarlığı tarafından belirlenen format çerçevesinde Bulgaristan kaynaklı verilere dayanılarak hazırlanmıştır. Rapor, Bulgaristan hakkında tarih, coğrafya, siyaset ve nüfus gibi konularda genel bilgileri içermekte, ancak yoğun olarak sektörleriyle, ticari ve yatırım potansiyeliyle ve mevzuatıyla Bulgaristan ekonomisini irdelemektedir. İçerdiği bilgiler Türk işadamlarının daha çok uygulamaya dönük gereksinimlerini karşılamak amacıyla derlenmiştir.
Rapor hazırlanırken Temmuz 2011 itibariyle en güncel bilgiler derlenmeye çalışılmıştır ve doğal olarak Müşavirliğimizce edinilebilen genel bilgilerden oluşmaktadır. Daha güncel bilgiler için Müşavirliğimiz internet sitesinden (www.musavirlikler.gov.tr) yararlanılması önerilmektedir.
2. SOSYAL VE EKONOMİK GÖSTERGELER
2.1. ÜLKE KİMLİĞİ
Devletin Adı : Bulgaristan Cumhuriyeti
Başkenti : Sofya
Yönetim Biçimi : Parlamenter Cumhuriyet
Resmi Dili : Bulgarca
Dini : Hıristiyan (Çoğunluk Ortodoks)
Para Birimi : Leva
Üyesi olduğu uluslararası kuruluşlar : AB, NATO, BM, IMF, WTO, Dünya Bankası
Yıllık Ortalama Döviz Kuru : Leva/Dolar-1,37145, Leva/€ – 1,95583
Yüzölçümü : 110.993 km2
Nüfus : 7.351.234
Kadın : 3.770.897
Erkek : 3.580.337
Yıllık nüfus artışı (%) : - 0,46
Nüfus Yoğunluğu (kişi /km²) : 66,23
Mesai Saatleri ve Günleri : 9.00-17.30 – Pazartesi-Cuma
Büyük Kentler, (Varsa Limanlar) : Sofya, Filibe, Varna (liman),
Burgaz (liman), Rusçuk (liman),
Stara Zagora, Plevne
Türkiye ile Saat Farkı : Yok
Haftalık Çalışma Saati (Ortalama) : 40
Resmi Tatil Günleri:
1 Ocak - Yılbaşı
3 Mart – Ulusal Gün (Bulgaristan’ın Osmanlı İmparatorluğu’nun Egemenliğinden Ayrılışı)
Paskalya – İki gün (Pazar ve Pazartesi), tarihi her yıl değişmekle birlikte, genellikle Nisan ayı içinde.
1 Mayıs – Emeğin Günü
6 Mayıs – Hıdrelez, Bulgar Ordusu’nun Günü
24 Mayıs – Bulgar Aydınlanması ve Kültürü ile Slav Yazısının Bayramı
6 Eylül - Bulgaristan’ın Birleşmesi Günü
22 Eylül – Bulgaristan’ın Bağımsızlığı Günü
24-26 Aralık – Noel
Uluslararası Telefon Kodu : +359
2.2. SOSYAL GÖSTERGELER
Ortalama Ömür : 73,43
Yüksek Öğretim Okul Sayısı : 53
Yüksek Öğretimdeki Öğrenci Sayısı : 281.170
Hastane Sayısı : 312
Doktor Başına Düşen Kişi Sayısı : 268
Gelen Turist Sayısı : 4.227.519
Giden Turist Sayısı : 841.007
Eğitim Harcamaları / GSYİH (%) : 3,3
Sağlık Harcamaları / GSYİH (%) : 3,9
Karayolu Uzunluğu (km) : 19.298,6
Otoyol Uzunluğu (km) : 347,2
Demiryolu Uzunluğu (km) : 7.349
Kişi Başına Yıllık Elektrik Tüketimi (KWH/Kişi) : 4.117
Asgari Ücret : 123 EUR (240 Leva)
TABLO 1
2.3. EKONOMİK GÖSTERGELER
-
|
2008
|
2009
|
2010
|
GSYİH (Milyon Leva)
|
69.295
|
68.322
|
70.474
|
GSYİH (Milyon €)
|
35.430
|
34.932
|
36.033
|
GSYİH
| -
| -
| -
|
Reel GSYİH Artış Oranı (%)
|
6,2
|
-5,5
|
0,2
|
Kişi GSYİH Başına (Nominal €)
|
4.454
|
4.466
|
4.787
|
Enflasyon Oranı
|
|
|
|
Tüketici Fiyat Endeksindeki Yıllık Artışı (%) Yıl sonu
|
7,8
|
0,6
|
4,5
|
İşgücü (faal nüfus) Bin Kişi
|
3.505
|
3.442
|
3.356
|
İşsizlik oranı (%)
|
6,3
|
9,1
|
9,2
|
GSKD – Sektörel Büyüme Hızları (%)
|
|
|
|
Tarım
|
24,6
|
-3,3
|
|
Sanayi
|
2,4
|
-8,2
|
|
Hizmet
|
6,6
|
-1,5
|
|
Sabit Sermaye Yatırımları (Milyon leva)
|
n.a.
|
n.a.
|
n.a.
|
Dış Ticaret (Milyon €)
|
40.297
|
28.575
|
34.750
|
İhracat
|
15.204
|
11.699
|
15.588
|
İthalat
|
25.094
|
16.876
|
19.161
|
Denge
|
-9.890
|
-5.176
|
-3.573
|
Dünya Ticareti İçindeki Payı (%)
|
0,1
|
0,1
|
0,1
|
Türkiye ile Ticaret (Milyon €)
|
2.746
|
1.782
|
2.383
|
İhracat
|
1.339
|
847
|
1.325
|
İthalat
|
1.407
|
935
|
1.058
|
Denge
|
-69
|
-89
|
267
|
Ülke Toplamı İçinde Türkiye’nin Payı (%)
|
6,8
|
6,2
|
6,9
|
İhracat
|
8,8
|
7,2
|
8,5
|
İthalat
|
5,6
|
5,5
|
5,5
|
Cari İşlemler Dengesi (Milyon €)
|
-8.162
|
-3.118
|
-356
|
Borç Stokları (Milyon €)
|
|
|
|
İç Borç Stoku (Yıllık Ortalama)
|
n.a.
|
n.a.
|
n.a.
|
Dış Borç Stoku (Yıllık Ortalama)
|
n.a.
|
n.a.
|
n.a.
|
Gayri Safi Dış Borç Stoku (Yıl sonu itibariyle)
|
37.157
|
37.725
|
36.680
|
Orta ve Uzun Vadeli
|
24.018
|
25.394
|
25.175
|
Kısa Vadeli
|
13.139
|
12.331
|
11.505
|
Sabit Yabancı Sermaye Yatırımları (Milyon €)
|
6.728
|
2.412
|
1.639
|
Emisyon Hacmi (mahalli para)
|
n.a.
|
n.a.
|
n.a.
|
Seçilmiş Oranlar (%)
|
|
|
|
İhracat/İthalat
|
60,6
|
69,3
|
81,4
|
İhracat/GSYİH (FOB)
|
42,9
|
33,5
|
43,3
|
İthalat/GSYİH (CIF)
|
70,8
|
48,3
|
53,2
|
Cari İşlem Dengesi/GSYİH
|
-23
|
-8,9
|
-1
|
Dış Borç/GSYİH
|
104,9
|
108,0
|
101,8
|
3. ÜLKE HAKKINDA GENEL BİLGİLER
3.1. Ülkenin Kısa Tarihçesi
Bulgaristan'ın ilk sakinleri Hint-Avrupa kökenli bir kavim olan Traklar'dır. Milatla birlikte ülke önce Roma İmparatorluğu daha sonra da Bizans İmparatorluğu egemenliğine girmiştir. M.S. 7. y.y.'da Slavlar ile birlikte buradaki yerleşik kavim bu alan üzerinde Bulgaristan’ın başlangıcı sayılan Bulgar Devletini kurmuştur. Yönetici sınıfını oluşturan bu kavim bir süre sonra Slav dilini, 9. y.y.'dan itibaren de Hristiyanlığı kabul etmiştir.
14. yüzyılda Türklerin Rumeli'ye geçmesinin ardından bağımsızlıklarını yitirerek Osmanlı İmparatorluğu'nun bir parçası olmuşlardır. Osmanlı İmparatorluğu'nun gerilemeye başlaması ve Çarlık Rusyası'nın da desteğiyle, Balkanlar’ın tümünde olduğu gibi Bulgaristan'da da ulusal kurtuluş hareketi başlamıştır. Osmanlı-Rus Savaşı’ndan yenilgiyle çıkan Osmanlı Devleti, Bulgaristan'ı 1878 yılında içişlerinde bağımsız prenslik olarak, 1908 yılında ise tam bağımsız Çarlık olarak tanımıştır.
Birinci Dünya Savaşı'na Osmanlılarla aynı cephede savaşa katılan Bulgaristan, İkinci Dünya Savaşı'na da Almanya saflarında katılmış ve her iki savaştan da yenilgiyle çıkmıştır.
İkinci Dünya Savaşı'nın ardından Balkanlar'da ilerleyen Sovyet ordusunun da yardımıyla Georgi Dimitrov önderliğinde sosyalist rejime geçen ülke, soğuk savaş yıllarında Varşova Paktı'nın üyesi olmuştur.
Doğu Bloku’nun yıkılmasıya birlikte 1989 yılından sonra demokratik bir düzene ve serbest piyasa ekonomisine geçmiştir. Son yıllarda söz konusu geçiş sürecini tamamlamış ve 2 Nisan 2004’te NATO’ya, 1 Ocak 2007 tarihinde ise AB’ye üye olmuştur.
3.2. Siyasi ve İdari Durum
Bulgaristan Cumhuriyeti üniter bir devlettir. Ülke, toplam 264 belediyenin yer aldığı 28 idari bölgeye ayrılmıştır.
3.2.1. Yasama
Yasama organı 4 yıllığına seçilen 240 üyeli Ulusal Meclis'tir. Ulusal Meclis, Cumhurbaşkanı’nın hükümeti kurmakla görevlendirdiği Başbakan’a ve onun teklifiyle Bakanlar Kurulu üyelerine güvenoyu veya güvensizlik oyu verir.
TABLO 2
Parlamentoda Parlamenter Gruplar İtibariyle Milletvekili Dağılımı
Ulusal Meclisteki Mevcut Durum
|
Milletvekili Sayısı
|
Bulgaristan’ın Avrupai Gelişimi için Yurttaşlar (GERB)
|
117
|
BSP liderliğindeki Bulgaristan İçin Koalisyon
|
40
|
Hak ve Özgürlükler Hareketi
|
35
|
Ataka
|
17
|
Bağımsız
|
17
|
Mavi Koalisyon
|
14
|
3.2.2. Yürütme
Yürütme, doğrudan seçimle işbaşına gelen Cumhurbaşkanı, Başbakan ve Bakanlar Kurulu’ndan oluşur. Cumhurbaşkanı beş yıllık bir süre için seçilir. Bulgaristan Cumhurbaşkanı Georgi Parvanov 29 Ekim 2006’da ikinci kez seçilmiş olup, 22 Ocak 2007’de göreve başlamıştır. Başbakan ve Bakanlar Kurulu, genel seçimlerin ardından Ulusal Meclis’te çoğunluğa sahip parti/partiler arasından Ulusal Meclis tarafından seçilir ve Cumhurbaşkanı tarafından atanır. Bulgaristan’da 5 Temmuz 2009 tarihinde gerçekleştirilen genel seçimlerde 117 milletvekili sandalyesi kazanan Bulgaristan’ın Avrupai Gelişimi için Vatandaşlar (GERB) partisi, 27 Temmuz 2009 tarihinde, parti Başkanı Boyko Borisov’un başkanlığında, 1 çekimser ve 77 red oyuna karşılık 162 oyla güvenoyu alarak azınlık hükümeti kurmuştur. Ataka, Mavi Koalisyon ve Parlamentoya girdikten bir süre sonra parlamenter grup oluşturacak milletvekili sayısının yetersiz kalması nedeniyle dağılan Düzen, Yasallık ve Adalet partisi Hükümetin kuruluşunu desteklemiştir.
BAKANLAR KURULU VE GÖREV ALANLARI
Başbakan : Boyko Borisov
Başbakan Yardımcısı ve İçişleri Bakanı : Tsvetan Tsvetanov
Başbakan Yardımcısı ve Maliye Bakanı : Simeon Dyankov
Dışişleri Bakanı : Nikolay Mladenov
Avrupa Fonlarının Yönetiminden Sorumlu Bakan : Tomislav Donçev
Adalet Bakanı : Margarita Popova
Savunma Bakanı : Anyu Angelov
Eğitim, Gençlik ve Bilim Bakanı : Sergey İgnatov
Ekonomi, Enerji ve Turizm Bakanı : Trayço Traykov
Ulaştırma, Bilgi Teknolojileri ve Haberleşme Bakanı : İvaylo Moskovski
Tarım ve Gıda Bakanı : Miroslav Naydenov
Çevre ve Su İşleri Bakanı : Nona Karacova
Bölgesel Kalkınma ve Bayındırlık Bakanı : Rosen Plevneliev
Sağlık Bakanı : Stefan Konstantinov
Çalışma ve Sosyal Politika Bakanı : Totyu Mladenov
Kültür Bakanı : Vejdi Raşidov
Fiziksel Eğitim ve Spor Bakanı : Svilen Neykov
3.2.3. Yargı
Bulgaristan’da yargı yetkisi Yüksek Temyiz Mahkemesi, Yüksek İdare Mahkemesi, Temyiz Mahkemeleri ve Bölge Mahkemeleri tarafından kullanılmaktadır. Ayrıca, kendi yetki alanında faaliyet gösteren ve 12 üyeden oluşan Anayasa Mahkemesi bulunmaktadır.
3.3. Coğrafi Bilgiler ve Nüfus
3.3.1. Coğrafi Konumu, Yer Şekilleri, Akarsular ve Göller, İklim, Bitki Örtüsü
Balkan Dağları (Stara Planina) Bulgaristan'ı, kuzeyde Tuna Düzlüğü, güneyde ise Trakya Düzlüğü olarak iki coğrafi bölgeye ayırır. Oldukça dağlık bir coğrafyaya sahip olan güney Bulgaristan'da Rodop, Rila ve Pirin sıradağları yer alır. Rila Dağı, 2.925 metrelik Musala tepesi ile ülkenin ve Balkanlar’ın en yüksek dağıdır.
Ülkenin en önemli ırmağı olan Tuna (Dunav), Romanya-Bulgaristan sınırının büyük bir bölümünü oluşturur. Tuna, Bulgaristan’da nehir taşımacılığı yapılabilen tek nehirdir.
Bulgar sınırları içerisinde doğup, Yunanistan-Türkiye sınırını oluşturduktan sonra Ege Denizi'ne dökülen Meriç (Maritsa), Bulgaristan'ın bir diğer önemli akarsuyudur. Bunların dışında İskır, Tunca, Yantra, Struma diğer büyük ırmaklardır. Bulgaristan, çok sayıda göle sahip olduğu gibi doğal kaynak suyu açısından da zengin bir ülkedir.
Bulgaristan’da genel olarak karasal-ılıman iklim egemendir. Ancak coğrafik özellikleri nedeniyle farklı bölgelerinde farklı mikro iklimler de gözlenmektedir. Balkan Dağları, kuzey ve güneyden gelen hava akıntıları için bir bariyer niteliğini taşımakta, bunların karşı tarafa geçmesini engellemekte, kuzey ve güneyde sıcaklık ve yağış farklılıklarının oluşmasına neden olmaktadır. Kuzeyde belirgin dört mevsimli karasal-ılıman iklim yaşanmaktadır. Güneyde ise Akdeniz etkisi görünmektedir. Kışın kuzeyde ortalama hava sıcaklığı -2, güneyde ise 0 derecedir. Yazın ortalama sıcaklığı 22 derecedir. Karadeniz bölgesinde denizin etkisiyle sıcaklık ülkenin diğer bölgelerine göre daha az değişmektedir. Bulgaristan’ın bitki örtüsü genellikle karasal-ılıman iklimde görünen bitkilerden oluşmaktadır.
Dostları ilə paylaş: |