Tabiiy fanlar fakulteti

2.2. Eschericha coli bakteriyasi genomlari
Escherichia coli — gramm-manfiy, tayoq shaklidagi bakteriya boʻlib, keng tarqalgan qisqartirilgan nomi E. coli boʻlib ,bakteriya odatda issiq qonli organizmlarning (endotermiya) pastki ichaklarida joylashadi. E. coli shtammlarining aksariyati zararsizdir, ammo patogen navlari odamlarda jiddiy oziq-ovqat zaharlanishi, septik shok, meningit yoki siydik yoʻllarining infektsiyalarini keltirib chiqaradi. Oddiy flora E. coli dan farqli oʻlaroq, patogen navlar toksinlar va boshqa virulentlik omillarini ishlab chiqaradi, bu esa tananing odatda E. coli yashamaydigan qismlarida yashashi va host hujayralariga zarar yetkazishi mumkin[3]. Ushbu patogen belgilar faqat patogenlar tomonidan olib boriladigan virulent genlar tomonidan kodlangan.E. coli va tegishli bakteriyalar ichak florasining taxminan 0,1 % qismini tashkil qiladi va najas-ogʻiz orqali yuqish bakteriyaning patogen shtammlari kasallikka olib keladigan asosiy yoʻl hisoblanadi. Hujayralar tanadan tashqarida faqat cheklangan vaqt davomida yashashga qodir boʻladi, bu ularni najas bilan ifloslanish uchun atrof-muhit namunalarini tekshirish uchun ideal indikator organizmlarga aylantirib yuboradi. Bakteriya laboratoriya sharoitida ham oson va arzon oʻstirilishi mumkin boʻladi. Bu bakteriyalar 60 yildan ortiq intensiv ravishda oʻrganib kelingan. E. coli eng koʻp oʻrganilgan prokaryotik model organizm boʻlib, biotexnologiya va mikrobiologiya sohalarida muhim tur boʻlib, u yerda rekombinant DNK bilan ishlashning aksariyat qismi uchun mezbon (yaʼni egasi) organizm boʻlib xizmat qilgan.E. coli ning O157:H7, O104:H4, O121, O26, O103, O111, O145 va O104:H21 kabi baʼzi shtammlari oʻlimga olib keladigan toksinlar hosil qiladi. E. coli keltirib chiqaradigan ovqatdan zaharlanish yuvilmagan sabzavot yoki yomon soʻyilgan va pishmagan goʻshtni isteʼmol qilish natijasida yuzaga kelishi mumkin.
E. coli ham issiqlikka bardoshli, ham issiqlikka chidamli enterotoksinlarni oʻz ichiga olishi mumkin. Ikkinchisi esa, LT deb ataladi, bitta golotoksinga joylashtirilgan bitta A va beshta B boʻlinmasini oʻz ichiga oladi. Tuzilishi va funksiyasi jihatidan vabo toksinlariga juda oʻxshab ketadi. B boʻlinmalari toksinning mezbon ichak hujayralariga yopishishi va kirishiga yordam beradi, A boʻlinmasi esa parchalanadi va hujayralarning suvni soʻrib olishiga toʻsqinlik qiladi, bu holat esa d
iareyaga olib keladi. LT 2-toifa sekretsiya yoʻli bilan chiqariladi.