Temel biLGİ teknolojileri (ders ) Özeti

TEMEL BİLGİ TEKNOLOJİLERİ (DERS ) ÖZETİ

• Fikir; bir konuya ilişkin bir görüşe sahip olmaktır.
• İlim; bir işin yapılmasına, bir aracın kullanımına ilişkin yeterliliklere sahip olmaktır.
• Malumat (enformasyon); herhangi bir konuya ilişkin bilgi işlem süreci sonunda ortaya çıkan üründür.
• Bilgiyi işlemekte kullandığımız araçlara bilgi teknolojileri adını veriyoruz.
• Bilgi işleme sürecindeki işlem adımları; 1- kaydetme 2- sınama 3- sıralama 4- sınıflandırma 5- özetleme 6- erişim 7- hesaplama 8- saklama 9- çoğaltma 10 – iletme’dir.
• Ana bellek; işlemcinin ne yapacağının ve yapacağı işi hangi verilerin üzerinde gerçekleştireceğinin saklandığı birimdir. Ana belleğe rasal erişimli bellek ( RAM) adı verilir.
• Salt okunur bellek ( ROM); bilgisayarın işleyişinin temel kurallarının kaydedildiği bir bellektir. Rom işlemci tarafından okunabilir. Ama ROM’daki bilgiler değiştirilemez.
• Giriş çıkış birimleri; kullanıcının bilgisayara komut ve veri girişi yapmasını, bilgisayarın da kullanıcıya uyarı ya da sonuçları iletmesini sağlayan, komut veri yada sonuçların saklanmasına izin vermeyen bilgisayar bileşenleridir.
• Klavye; temel giriş birimidir.
• Yazıcı; temel çıkış birimidir. 
• Ekran; temel çıkış birmidir.
• Ekran kartı; ekranları kontrol etme görevini yerine getiren özel donanım birimleridir.
• Fare; temel giriş birimidir.
• Yardımcı bellek birimleri; veri, komut ya da sonuçların saklanmasını sağlayan bilgisayar bileşenleridir.
• Belirli bir işi gerçekleştirmesi için bilgisayara verilen komutların toplamına bilgisayar programı denir. 
• Bir bilgisayar sistemini meydana getiren iki temel bileşenin biri donanım, diğeri yazılımdır.
• Donanım; bilgisayar sisteminin maddi unsurları, yazılım ise maddi olmayan unsurlarıdır.
• Paket programı; herhangi bir amaç için hazırlanmış ve bilgisayar konusunda uzmanlık gerekmeden kullanılabilecek olan bilgisayar programıdır.
• İşletim sistemi; kullanıcılar ve bilgisayar sistemin oluşturan tüm donanım ve yazılımlar arasındaki yorumlayıcı ve düzenleyicidir.
• İşletim sisteminin temel işlevleri; donanım ve yazılım kaynaklarını yönetmek ve uygulamalarla donanım arasındaki işletim sistemini düzenlemektir.
• Dosya; bilgisayar sisteminde verilerin ve programların bulunduğu bilgi kümeleridir.
• Sürücü; bilgisayarda bulunan, veri ve program dosyalarının saklandığı sabit disk, disket ve CD-ROM ortamlarıdır.
• Klasör; dosyaların ve programların bulunduğu bölümler ve onlara ait bölümlerdir.
• Dosya yapısı; farklı klasörlerde yer alan, dosyaları ifade eder.
• Masaüstü; programların çalıştırıldığı, kısa yolların, belgelerin ve diğer nesnelerin depolandığı yerdir.
• Kısayol; farlı program veya uygulamayı masaüstünden çalıştırmak üzere yaratılan nesnelerdir.
• Pencereler; programların içinde çalıştığı çerçevelerdir.
• Etkin pencere; aynı anda açık olan birden fazla pencere bulunduğunda, üzerinde çalışılan penceredir.
• Gezgin; yerel veya ağdaki dosyaları, klasörleri, ve programları değiştirmek için kullanılan araçtır.
• Geri dönüşüm kutusu; silinen nesnelerin depolandığı alandır.
• Ortak öğeler; dosya açmak, kapatmak, kopyalamak, yapıştırmak, son yapılanı geri almak, yazı tipini değiştirmek gibi hemen her büro yazılımında bulunan işlevler ve özelliklerdir.
• Seçme; bir yazılım öğesinin değişikliğe hazır hale getirilmesi işlemidir.
• Klavyedeki F1 tuşunun ardım amacıyla kullanılması en yaygın standartlardan biridir.
• Dosya; dosyaların yaratılması, saklanması, yazıcıya gönderilmesi, sayfa yapısının ayarlanması türü dosyanın yönetimine ilişkin,
• Düzen; dosya içinde kopyalama, yapıştırma, hepsini seçme, aranan veriyi bulma ve değiştirme gibi kolay düzenlemeler yapmamıza yarayan,
• Görünüm; dosyayı yakınlaştırmak ve uzaklaştırmak, farklı biçimlerde göstermek, araç çubuklarını açığa çıkarmak ya da gizlemek gibi ekran görünümünü ayarlamaya ilişkin,
• Ekle; dosya içine resim, özel biçimde yazı, hazır şekil, ses, hareketli görüntü gibi farklı nesneler eklememizi sağlayan,
• Biçim; dosya içinde karakterlere, paragraflara, satırlara, sütunlara, sayfalara istediğimiz biçimi vermemize yardımcı olan,
• Araçlar; dosyada yazım denetimi yapma, menülerin ve araç çubuklarının içerdiği komutları kendimize göre ayarlama, yazılımların temel bazı özelliklerinde kendimize göre değişiklikler yapma, makrolar ekleme gibi farklı araçları program içinde çalışmamıza olanak tanıyan,
• Pencere; aynı anda açık farklı dosyalara kolay ulaşmamızı, dosya ya da program pencerelerini istediğimiz gibi ayarlamamızı kolaylaştıran,
• Yardım; o an yaptığımız işe ya da genel olarak yazılımın kullanımına ilişkin destek bilgilere ulaşmamıza yardımcı olan komutları içerir. 
• Kelime işleme; etkili ve çekici yazı yazma.
• Sayfa; kelime işlemci programlarında metinlerin yazıldığı ve düzenlendiği alandır.
• Paragraf; enter tuşu tuşlandığında tamamlanan yazı bütünüdür.
• Karakter; metni oluşturan harf, rakam, sembol ve boşluklardır.
• Kelime işlemci; bilgisayar ortamında metin yaratma, düzeltme, biçimlendirme, saklama ve kâğıt üzerine yazdırma işlemlerini kolaylaştıran yazılımlardır.
• Hücre; işlem tablosuna girilmek istenen verirlin yazıldığı küçük kutucukların her biridir.
• Aktif hücre; veri girilmeye hazır hücredir.
• Gösterge; grafikte genellikle bir renkle ya da desenle sunulan seçilen grafik türüne göre dilim, çizgi ya da sütunun ifade ettiği etiketi belirtir.
• Sunu penceresi metni; şekil, grafik, renk ve nesnelerin üzerine yerleştirildiği boş sunu slayt’ıdır.
• Görsel okur- yazarlık; görsel iletiler yaratma ve görsel iletileri yorumlama sürecidir.
• Resim programları; bilgisayarlarda basit şekiller çizmek ve özellikle fotoğraf gibi gerçek resimleri düzenlemek amacıyla kullanılan yazılımlardır.
• Vektör; başlangıç ve bitiş noktası belli, matematiksel nicelik gösteren yönlü doğru parçasıdır.
• Çizim programları; bilgisayarlarda çeşitli şekiller ve gerçekçi çizimler yaratmak ya da düzenlemek amacıyla kullanılan yazılımlardır.
• Kayıt; Bir unsura ait verilerin bir araya getirilmesi ile elde edilir. Kayıtlar bir araya gelerek tabloyu meydana getirir. Kayıtları meydana getiren hücrelere alan adı verilir. Tablonun bütün kayıtları aynı alanı içerir. 
• Veri; belirli bir amaca ulaşabilmek için gereken ve birbiriyle ilişkili tabloların tamamıdır.
• Veri tabanı yönetim sistemi; programlama bilmeyen bir kullanıcının veri tabanı tasarlayabilmesi, kurabilmesi ve yönetebilmesi için kullanılan bilgisayar yazılımıdır.
• Bir veri yığınının veri tabanı olarak değer kazanabilmesi ve öncelikle güvenliğinin ve tamlığının sağlanmış olması gerekir.
• Veri tabanındaki veriler birbirleri ile ilişkilendirilmedikçe veri tabanı niteliği kazanmış olmazlar.
• Veri tabanlarından yararlanarak bilgiye ulaşmakta başvurulan iki yoldan biri sorgulama, diğeri raporlamadır.
• İletim yöntemleri; kullanılan iletim ortamına göre elektrik veya ışık sinyalleri ve radyo dalgaları olabilir.
• Dosya sunucuları; ağdaki kullanıcılara ihtiyaç duydukları kaynakları sağlamakla görevli, genellikli diğerlerine göre daha hızlı ve kapasiteleri geniş bilgisayarlardır.
• Geniş alan ağı; geniş bir alana yayılmış ve birçok yerel ağı içeren ağa denir. Değişik bilgisayarlarda dağınık bir şekilde bulunan ağ kaynakları, ağın yönetimini zorlaştırabilir.
• Türkiye’de şehirlerarası telefon konuşmaları, şehirlerdeki ana telefon santralleri arasında kurulu fiber optik kablolar üzerinden geçmektedir.
• Ağ işletim sisteminin bir bilgisayara en büyük etkisi, onun kullanabildiği kaynakları artırmasıdır.
• Oturum; kullanıcıların adlarını ve şifrelerini girerek ağ kaynaklarına ulaştıkları zaman aralığıdır.
• Ağ yöneticisi; ağ kullanıcılarını tanımlamak ve kaynakları paylaşıma açmaktan sorumlu kişiye verilen addır.
• Ağda bulunan kullanıcıların özel dosyalarını korumak için, ağ işletim sistemlerinin güvenlik sistemleri vardır.
• Bilgisayar korsanı; erişim yetkilerini izinsiz elde ederek, bilgisayarda bulunan bilgilere ulaşmaya ve bazen de bozmaya çalışan kişilere verilen addır. 
• Ağ alan sunucusu; ağa bağlı bilgisayarlardaki kaynakların bilgilerini ve kullanıcı tanımlarını tutar.
• Ağdaki paylaşıma açık kaynaklar dosya sunucularını ağa eklenmesi ile az sayıda yerde toplanabilir.
• Yerel alan ağları; yakın bir coğrafyadaki bilgisayarların birbirleri ile hızla haberleşmesini sağlar.
• Andaç; ağ işletim sistemleri tarafından halka etrafında döndürülen özel bir mesajdır.
• Ethernet’in kullanımı, Andaç Halka teknolojisine göre daha yaygındır.
• Yoğun bir işletim ortamında Andaç Halka teknolojisi, Ethernet’e göre daha iyi performans verir.
• Geniş alan ağları; geniş bir alana yayılmış ve birden çok yerel alan ağı içeren ağlardır.
• Yönlendirici ağ cihazları; bir alt yerel ağdan gelen ve diğer bir ağdaki bilgisayara gönderilen iletileri aktarırlar.
• Bir geniş alan ağında yer alan yerel ağa, alt ağ adı verilir.
• Ağ topolojisi; bilgisayarlar arası bağlantıların şeklidir.
• Ağ protokolleri; ağa bağlı bilgisayarların birbirleri ile haberleşmekte kullandıkları dillerdir.
• İnternet protokollü; farklı ağlardaki bilgisayarların ve kullanıcıların birbirlerine gönderdikleri iletilerin yerlerine ulaşmalarını sağlar.
• Yönlendiriciler; yerel ağ dışındaki bir bilgisayara ulaşmayı sağlarlar.
• TCP Protokolü; bir bilgisayardan diğerine gönderilecek iletiyi, ağ üzerinde gönderilebilecek uzunlukta küçük paketlere böler.
• DNS Sunucuları; bilgisayar isimlerini IP numaralarına ve IP numaralarını bilgisayar isimlerine çevirirler. Bir DNS sunucusu telefon rehberi gibi çalışır. İsim karşısında numara söyler.
• Çevirmeli bağlantı; modem üzerinden telefon numarası çevrilerek yapılan bağlantı türüdür. Çevirmeli bağlantı ev kullanıcıları için en yaygın internete bağlantı yöntemidir.
• Aktif sunucu sayfaları elektronik ticaretin anahtarıdır.
• Java; internet izleyicisi üzerinde çalışabilen programların yazıldığı bir programlama dilidir.
• ftp Sunucuları; internete bağlı, değişik işletim sistemleri kurulu bilgisayarlar arasında dosya değişimini sağlar.
• Saldırı saptama sistemleri; geçen paketleri incelerler ve sakıncalı bir durum olup olmadığını belirlerler.
• İnternet; dünya üzerinde yer alan bilgisayar ağlarının ( eğer internet’in bir parçası olmak isterler ise) birbirine bağlanarak meydana getirdikleri ağların ağıdır.
• www; bir ağ ortamında bilgilerin depolanması, biçimlendirilmesi, gösterilmesi ve geri çağrılması için evrensel olarak kabul edilmiş standartlardan oluşmuş bir sistemdir.
• Herhangi bir organizasyon ya da birey tarafından yaratılan sayfaların hepsine birden ‘’Web Sitesi’’ adı verilir. Web sitesi içerisinde yer alan ekranların her biri birer ‘’Web sayfasıdır.’’
• Dosya transfer protokolü (ftp); bir başka bilgisayarda kullanıcıların erişimine genellikle ücretsiz ya da çok düşük bir ücret karşılığında sunulan yazılımların kişilerin bilgisayarlarına transfer edilebilmesi için yararlanılan bir ara yüzdür.
• Telnet; başka bir bölgede bulunan bilgisayarı sanki yanında imiş gibi kullanmayı sağlayan bir internet programıdır.
• Arama motorları; aramak istenilen bilgilerin birkaç kelime ya da başlık ile yazıldığı taktirde internet üzerinde yer alan sitelerin adreslerini size hiper metin bağlantısı olan site adresleri şeklinde çıkaran internet siteleridir.
• Anahtar kelime; internet üzerinde yer alan sitelerin taranmasını sağlayarak istenilen bilgiye ulaşmak için arama motorlarına girilen kelime ya da kelime grubu.
• Elektronik posta; iki ya da daha fazla kullanıcının farklı anlarda birbiri ile bilgisayar ağı üzerinde haberleşmesini sağlamaktadır.
• Problem çözme; problemi tanımlama, problemi çözmeye yönelik seçenekleri belirleme ve öngörülen çözümü başarılı bir şekilde uygulama sürecidir.
• Algoritma; herhangi bir işlemin tamamlanması ya da bir problemin çözümüne sonlu sayıda adım sonucunda ulaşılmasını sağlayan kurallar kümesedir. Bilgisayar terminolojisi içerisinde ise algoritma, belirli bir problemi çözmeye yönelik adımlar dizisidir.
• Sözde kodlama; konuşma dili kullanılarak oluşturulan algoritmalara verilen addır.
• Akış şeması; algoritmanın grafiksel şekiller kullanılarak gösterimidir.
• Bilgi sistemi; kişi ve birimler arasındaki veri ve bilgi akışıdır.
• Yönetim fonksiyonları; Planlama; yapılması gerekenler ve bunların ne zaman ve nerede yapılacağı,
• Örgütleme; örgüt yapısı ve ilişkilerin tanımlanması,
• Yürütme; faaliyetlerin gerçekleştirilmesi, çalışanların istekli ve verimli çalışmanın sağlanması,
• Denetleme; yapılanların izlenmesi ve öngörülenlere uygunluğun sağlanması.