Evlenme ile erginlik: MK. md. 11/II’ ye göre “evlenme kişiyi ergin kılar”. Buna “evlenme ile erginlik” denir. Evlenme ile erginlik MK.m.124’e göre, erkek ve kadın için onyedi yaşın bitirilmesidir. Erkek veya kadın onyedi yaşını doldurmadıkça evlenemez. Aynı maddenin ikinci cümlesine göre ise; “Hakim olağanüstü durumlarda ve pek önemli bir sebeple onaltı yaşını doldurmuş olan erkek veya kadının evlenmesine izin verebilir. Olanak bulundukça karardan önce ana ve baba veya vasi dinlenir.” Buna da “olağanüstü evlenme ile erginlik” denir. Evlenmeyle kazanılmış olan erginlik kesindir. Yani bu suretle ergin olmuş bir kimse, evlenmenin ölüm, boşanma gibi sebeplerle sona ermesi halinde tekrar önceki küçük (ergin olmamış) durumuna dönmez.
Yargısal erginlik: Medemi Kanunun 12. maddesi yargısan erginliği düzenlemiştir. Sözü geçen maddeye göre “ Onbeş yaşını dolduran küçük, kendi isteği ve velisinin rızasıyla mahkemece ergin kılınabilir.”
Yukarıdaki madde hükmüne göre, bir küçüğün yargısal erginliğine karar verebilmek şu şartların bulunması gerekir:
2) Yargısal erginliğe karar verilmesi isteminde bulunma, şahsa sıkı sıkıya bağlı haklardan olduğu içindir ki, bu talebin bizzat küçükten gelmesi gerekir. Küçüğün isteği olmadan onun yargısal erginliğine karar vermek mümkün değildir. Bu şart, yargısal erginliğin şartlarından en önemlisidir.
3) Küçüğün yargısal erginliğine karar verilmesi, onun ana ve babanın velayeti altından çıkması sonucunu doğuracağından, kanunumuz burada ana ve babanın rızasını da aramaktadır.
Kısıtlı olmak, kısıtlanmış bulunmak demektir. Kısıtlama kanunun belirttiği sebeplerden birinin varlığı halinde bir kimsenin fiil ehliyetini mahkeme kararıyla sınırlandırılması veya tamamen kaldırılması demektir.
Kısıtlama sebeplerinin neler olduğunu MK. md. 405-408’de sayılmıştır.
a) Akıl hastalığı veya akıl zayışığı: MK. md. 405’e göre; “Akıl hastalığı veya akıl zayışığı sebebiyle işlerini göremeyen veya korunması ve bakımı için kendisine sürekli yardım gereken ya da başkalarının güvenliğini tehlikeye sokan her ergin kısıtlanır.”
b) Savurganlık, alkol veya uyuşturucu madde bağımlılığı, kötü yaşama tarzı, kötü yönetim: MK. md. 406’ya göre; Savurganlığı, alkol veya uyuşturucu madde bağımlılığı, kötü yaşama tarzı veya malvarlığını kötü yönetmesi sebebiyle kendisini veya ailesini darlık veya yoksulluğa düşürme tehlikesine yol açan ve bu yüzden devamlı korunmaya ve bakıma muhtaç olan ya da başkalarının güvenliğini tehdit eden her ergin kısıtlanır.
c) Özgürlüğü bağlayıcı ceza: MK. md. 407’ye göre; Bir yıl veya daha uzun süreli özgürlüğü bağlayıcı bir cezaya mahkûm olan her ergin kısıtlanır.
d) İstek üzerine: MK. md. 408’e göre; Yaşlılığı, sakatlığı, deneyimsizliği veya ağır hastalığı sebebiyle işlerini gerektiği gibi yönetemediğini ispat eden her ergin kısıtlanmasını isteyebilir.
Yukarı da belirttiğimiz sebeplerden biri yüzünden kısıtlanmış ve kendisine bir vasi tayin edilmiş olan kimseye kısıtlı denir. Bu kimse artık fiil ehliyetine tamamen sahip değildir; onun fiil ehliyeti, kısıtlama sebebinin içeriğine göre ya tamamen kalkmıştır veya sınırlandırılmıştır.
B- Fiil Ehliyetinin İçeriği
B- Fiil Ehliyetinin İçeriği
Fiil ehliyeti kavramına dahil olan çeşitli ehliyetler vardır. “Hukuki işlem ehliyeti” ile “ haksız fiillerden sorumlu olma ehliyeti” fiil ehliyetinin içeriğine dahil olan ehliyetlerdir.
1-Hukuki İşlem Ehliyeti:
Hukuki işlem ehliyeti bir kişinin hukuki işlemler yapabilme, hukuki işlemlerle kendi lehine haklar ve aleyhine borçlar yaratabilme iktidarıdır.
Hukuki işlemler, taraşarı bakımından “tek taraşı hukuki işlemler “ ve “çok taraşı hukuki işlemler” olmak üzere ikiye ayrılır.
“Tek taraşı hukuki işlemler”, sadece bir tarafın iradesini açılmasıyla meydana gelen hukuki işlemlerdir. Örneğin “vasiyet” tek taraşı bir hukuki işlemdir.
Çok taraşı hukuki işlemler” ise, birden fazla kişinin irade açıklamalarıyla tamam olan hukuki işlemlerdir. Bunların içinde en önemlileri iki tarafın karşılıklı ve birbirlerine uygun irade açıklamalarıyla meydana gelen “sözleşmeler”dir.
Çok taraşı hukuki işlemler” ise, birden fazla kişinin irade açıklamalarıyla tamam olan hukuki işlemlerdir. Bunların içinde en önemlileri iki tarafın karşılıklı ve birbirlerine uygun irade açıklamalarıyla meydana gelen “sözleşmeler”dir.
2- Haksız Fiillerden Sorumlu Olma Ehliyeti
Haksız fiillerden sorumlu olma ehliyeti, bir kişinin hukuka aykırı fiilleriyle başkalarına vermiş olduğu zararları bizzat ödemekle yükümlü tutabilme ehliyetidir.
3- Dava Ehliyeti
Dava ehliyeti bir şahsın mahkemelerde davacı veya davalı sıfatıyla usul hukukuna ait işlemleri bizzat yapabilme iktidarıdır.
Fiil ehliyetinin şartlarına sahip olup olmamalarına göre gerçek kişiler; tam ehliyetliler, sınırlı ehliyetliler, sınırlı ehliyetsizler ve tam ehliyetsizler olmak üzere dört kategoriye ayrılır.
Tam Ehliyetliler:
Tam ehliyetliler kategorisine giren gerçek kişiler fiil ehliyetinin bütün şartlarına sahip bulunan kimselerdir.
