Tez özetleri Astronomi ve Uzay Bilimleri Anabilim Dalı

JEOLOJİ MÜHENDİSLİĞİ ANABİLİM DALI

KASAPÇI Cem

Tez Adı :Jeotektonik Ortamları Açısından Batı Anadolu Kromit Yataklarının Karşılaştırmalı İncelenmesi

Danışman : Prof. Dr. Hüseyin Öztürk

Anabilim Dalı : Jeoloji Mühendisliği

Programı : -

Mezuniyet Yılı : 2013

Tez Savunma Jürisi : Prof. Dr. Hüseyin Öztürk

Prof. Dr. Timur Ustaömer

Prof. Dr. Fuat Yavuz

Prof. Dr. Sabah Yılmaz Şahin

Doç. Dr. Mustafa Kumral
Jeotektonik Ortamları Açısından Batı Anadolu Kromit Yataklarının

Karşılaştırmalı İncelenmesi.
Batı Anadolu Kromit yatakları coğrafik olarak Kuzeybatı ve Güneybatı Anadolu’da bulunmaktadır. Kuzeybatı Anadolu kromit yatakları İzmir – Ankara Zonu içerisinde bulunan ofiyolitik dilimler içerisinde konumlanmıştır. Güneybatı Anadolu kromit yatakları ise Likya Napları içerisindeki ofiyolit dilimlerinde yer almaktadır. Her iki bölgedeki kayaçlar kimyasal içerikleri bakımından yitim zonu üstü ofiyolitlerin özelliklerini gösterirler.
Bu çalışmada Kuzeybatı Anadolu Kromit Yataklarını temsilen Batı ile Doğu Orhaneli (Bursa) ve Kavak (Mihalıççık-Eskişehir) bölgesindeki kromit yatakları değerlendirilmiştir. Bu kromit yatakları kümülatik dunitler içerisinde yer almaktadır. Güneybatı Anadolu da bulunan yataklardan Gökarık (Tefenni – Burdur) kromit yatağı tektonit harzburjitlerin üzerine gelen kümülat dunitlerde, Beyağaç (Denizli) kromit yatakları ise tektonit dunitler içerisinde gözlenmektedir. Kümülatik dunitlerde yer alan kromititler esas olarak saçınımlı, bantlı ve masif yapılıdır. Nodüler yapı daha az gözlenir. Tektonit dunitler içerisindeki kromititler ise saçınımlı, nodüler, masif ve nadiren bantlı yapılıdır.
İzmir – Ankara Zonu içerisinde bulunan kromit yataklarındaki spinel kristallerinin mikro kimyasal analizlerinde; Cr₂O₃: % 54.21- 63.39, Al₂O₃:% 8.11-14.41, FeO: % 13.26- 23.74, MgO: % 10.30–14.79 ve TiO₂: % 0.1–0.33’tür. KB Anadolu kromit yataklarındaki krom spineller; Cr#= 72–84, Mg#= 50–71, Fe²⁺#= 29 – 50 ve Fe³⁺# = 1.81 – 6.90 arasında değerlere sahiptir. Likya Naplarındaki kromit yataklarının spinellerinde yapılan mikrokimyasal analizlere göre ana oksit bollukları ise; Cr₂O₃: % 51.63- 64.50, Al₂O₃:% 4.01-18.89, FeO: % 13.82- 25.62, MgO: % 7.18 - 14,53 ve TiO₂: % 0.02–0.19’dur. Cr# = 65 - 91, Mg# = 37-67, Fe²⁺# = 33-63 ve Fe³⁺# = 1.68-5.41 arasında değişir.
Kuzeybatı ve Güneybatı Anadolu kromit yatakları düşük Platin grubu element (PGE) element içeriklerine sahiptir. PGE elementler tipik ofiyolitik kromititlerin özelliği olan yüksek İridyum grubu platin grubu element (IPGE), düşük Paladyum grubu platin grubu element (PPGE) içeriklerine sahiptir. Kuzeybatı Anadolu kromititlerinin IPGE içerikleri 46 -339 ppb iken PPGE bollukları 12 – 46 ppb arasında değişir. Güneybatı Anadolu’da incelenen kromititler ise 62 – 346 ppb arasında değişen IPGE değerleri gösterirken, PPGE içerikleri 9 - 21 ppb arasında değişen bolluklar içerirler.
Boninitik karaktere sahip Batı Anadolu Kromit yatakları, yan kayaç kimyası, kromitit kimyaları ve tüm kayaç PGE içerikleri, krom-spinel mineral kimyalarının benzer özellikler göstermesi nedeniyle tek bir okyanusun (Neotetis) ürünleri olup, GB Anadolu kromit yatakları Likya Naplarının kuzeybatıdan güneydoğuya hareketi sonucunda Menderes Masifinin güneyinde bugünkü konumunu almıştır.