Tez özetleri Astronomi ve Uzay Bilimleri Anabilim Dalı

Tünel Açma Makinesi Kullanılarak Kazılan Otogar – Kirazlı Tünelinde Karşılaşılan Jeoteknik Sorunlar

Otogar – Kirazlı tüneli, Aksaray – Havalimanı arasında çalışan hafif metro hattının Otogar – Esenler arasında mevcut olan kısmını Bağcılar Kirazlı’ya kadar uzatmakta olan projedir. Özellikle bölgenin yerüstü trafik yükünü hafifletmesi bakımından proje büyük önem taşımaktadır. Bu çalışmada, tünel kazısı boyunca özellikle km 2+000 civarında meydana gelen kabul edilebilir seviyenin üzerindeki deformasyonlar ve bunların nedenleri ele alınmıştır ve bu deformasyonlar kabul edilebilir değerlerle kıyaslanmıştır.

5 km’ yi aşkın uzunluğa sahip olan projede örtü kalınlığı yaklaşık olarak 15 m ile 55 m arasında değişkenlik göstermektedir. Ayrıca tünel güzergahının mühendislik özelliklerinin belirlenmesi maksadı ile yapılan 35 adet sondaj çalışmasında SPT ve presiyometre deneylerinin yanı sıra bu sondajlardan alınan numuneler yardımı ile yapılan laboratuvar deneyleri ile güzergahın mühendislik özellikleri ortaya konulmuştur.

Yine açılan bu araştıma sondajlarından elde edilen verilere dayanılarak tünel güzergahının önemli bir kısmı, özellikle büyük kısmının killerden oluştuğu, zemin ortamında açılmakta olduğu görülmektedir.

Tünel Açma Makinesi kullanımının gerçekleştirildiği projede bu türden ortamlara uygun olan EPB – TBM tercih edilmiştir. Tünel Açma Makinesinin kullanımı kazıların geleneksel tünel açma yöntemlerine kıyasla daha hızlı ve daha güvenli gerçekleştirilmesine olanak tanımasına karşılık, zemin içersinde mevcut olan tespit edilemeyen keson kuyu gibi yeraltı yapıları çalışmaların güvenliğini riske eden unsurlar olarak ortaya çıkmaktadır. Otogar – Kirazlı tüneli projesinde km 2+000 kadar binalardan alınan BMP okumalarının projede aşmaması beklenen düşeydeki 25 mm’lik deformasyon değerinin altında gerçekleşen deformasyonlar km 2+000 civarında örtü kalınlığının yaklaşık olarak 17 m seviyelerine düştüğü bölgede yer içerisinde tespit edilemeyen bir kuyuya rastlanılması sonucunda buradaki bir binada 76 mm’ye kadar ulaşmasına sebep olmuştur. Benzer şekilde binalarda en fazla olması beklenen açısal bozulma değeri olan 1/500 değerininde üstüne çıkarak 1/200’ e varan değerler ölçülmüştür.

Deformasyonlara ilişkin yaşanan problenim ardından bölgede kuyuların tespit edilmesi ve doldurulmasına yönelik çalışmalar gerçekleştirilmiştir. Özellikle projenin yoğun şehirleşmenin gerçekleştiği bölgede inşa ediliyor olması göz önünde bulundurulduğunda bu gibi durumların sığ örtü kalınlığının bulunduğu bölgelerde yaşanması ihtimali yüksektir. Bu nedenle km 2+000 civarı ile benzer şartlar sağlayan km 4+200 civarında da benzer problemlerin yaşanmasını engellemek amacıyla bu bölgede de enjeksiyon çalışmaları gerçekleştirilmiştir.