Toshkent davlat texnika universiteti elektronika va avtomatika fakulteti kompyuter tizimlari va tarmoqlari fanidan

1.2 Peer-to-peer va peer-to-peer tarmoqlari
Markazlashtirilgan boshqaruvga ega bo'lmagan tarmoqlarda (peer-to-peer tarmoqlari) ish stantsiyalarining o'zaro ta'sirini boshqarish uchun yagona markaz mavjud emas va ma'lumotlarni saqlash uchun bitta qurilma mavjud emas. Tarmoqni boshqarish funktsiyalari bir stantsiyadan ikkinchisiga uzatiladi. Tarmoq operatsion tizimi barcha ish stantsiyalarida taqsimlanadi. Har bir tarmoq stantsiyasi mijoz va server funktsiyalarini bajarishi mumkin. U boshqa ish stantsiyalarining so'rovlariga xizmat ko'rsatishi va xizmat so'rovlarini tarmoqqa yuborishi mumkin. Tarmoq foydalanuvchisi boshqa stantsiyalarga ulangan barcha tashqi qurilmalarga (magnit va optik disklar, printerlar va boshqalar) ega. Ammo tarmoqdagi serverlarning etishmasligi ma'murga resurslarni markazlashtirilgan boshqarishga imkon bermaydi. Har bir kompyuterning o'ziga xos tarmoq dasturiy ta'minoti mavjud va tizim kengayishi bilan kompyuterlarning bir-biri bilan to'g'ridan-to'g'ri o'zaro ta'siri zarurati ish stantsiyalari o'rtasida juda ko'p ulanishlarga olib keladi. Bunday tizimni samarali boshqarish deyarli mumkin emas. Peer-to-peer tarmoqlarining afzalliklari: arzon narx; yuqori ishonchlilik. Peer-to-peer tarmoqlarining kamchiliklari: oz sonli ish stantsiyalarini ulash imkoniyati (10 dan oshmasligi kerak); tarmoqni boshqarishning murakkabligi; stantsiya dasturlarini yangilash va o'zgartirishdagi qiyinchiliklar; axborot xavfsizligini ta'minlashning murakkabligi. Markazlashtirilgan boshqariladigan tarmoqlarda (peer-to-peer yoki server tarmoqlari) kompyuterlardan biri (server) barcha ish stantsiyalaridan foydalanish uchun mo'ljallangan protseduralarni amalga oshiradi, ish stantsiyalarining o'zaro ta'sirini boshqaradi va bir qator xizmat funktsiyalarini bajaradi. Ma'lumotlarni qayta ishlash jarayonida mijoz ma'lum protseduralarni bajarish uchun serverga so'rov yuborishi mumkin: faylni o'qish, ma'lumotlar bazasida ma'lumot qidirish, faylni chop etish va HK. Server mijozdan kelgan so'rovni bajaradi. So'rovni bajarish natijalari mijozga etkaziladi. Server umumiy foydalanish ma'lumotlarini saqlashni ta'minlaydi, ushbu ma'lumotlarga kirishni tashkil qiladi va ma'lumotlarni mijozga uzatadi. Mijoz olingan ma'lumotlarni qayta ishlaydi va ishlov berish natijalarini foydalanuvchilarga qulay shaklda taqdim etadi. Ma'lumotlarni qayta ishlash serverda ham amalga oshirilishi mumkin. Server tarmoqlarida mijoz faqat serverda mavjud bo'lgan tarmoq resurslariga ega. Boshqa odamlarning ish stantsiyalari disklarida saqlanadigan ma'lumotlar va dasturlarga foydalanuvchiga faqat server orqali yoki tarmoqda o'rnatilgan ish stantsiyalari resurslariga kirish uchun maxsus dastur yordamida kirish mumkin. Server faqat mijozlarga kerakli ma'lumotlarni tashkil qilish, saqlash va berish tartib-qoidalarini bajaradigan tizimlar "fayl-server" tizimlari yoki maxsus serverga ega tarmoqlar deb ataladi; saqlash bilan bir qatorda serverda ma'lumotlarni mazmunli qayta ishlash amalga oshiriladigan tizimlar odatda "mijoz-server"tizimlari deb ataladi. "Mijoz-server" tizimida server faol rol o'ynaydi: u nafaqat so'rov uchun butun faylni beradi, balki ma'lumotni oldindan qayta ishlashi va mijozga muammoni hal qilish natijalarini berishi yoki mijoz uchun qulay ko'rinishda mijozni qiziqtirgan fayl yozuvlarini aniq tanlashi mumkin. Ushbu texnologiya tarmoq aloqa kanallarining kamroq yuklanishiga yordam beradi. Server mahalliy kompyuter tarmoqlarining afzalliklari: ish stantsiyalari soniga cheklovlar yo'q; peer-to-peer tarmoqlariga nisbatan boshqarish qulayligi; yuqori tezlik; ishonchli axborot xavfsizligi tizimi. Kamchiliklari: server uchun bir yoki bir nechta kompyuterni ajratish tufayli yuqori narx; tarmoq tezligi va ishonchliligining serverga bog'liqligi; peer-to-peer tarmog'iga nisbatan kamroq moslashuvchanlik.