Тошкент кимё – технология институти

Termoplastlardan quyish usuli bilan buyum olish texnologiyasi sxemasi 

---

64 
TAYANCH SO`Z VA IBORALAR 
1. 
Quyish mashinasi 
2. 
Tsilindr 
3. 
Shnek 
4. 
Plastikatsiya mexanizmi 
5. 
Shakl beriSh mexanizmi 
6. 
Intektsiya 
7. 
Intruziya 
8. 
quyish kanali 
9. 
qoldiq bosim 
10. 
Antiadgeziv 
11. 
quyish tsikli 
12. 
Asosiy texnologik parametrlar 
TAKRORLASH UCHUN SAVOLLAR 
1. 
Termoplastik va termoreaktiv materiallarni bosim ostida quyiSh usuli bilan 
buyum olishda ularga qanday talablar qo`yiladiq 
2. 
Bosim ostida quyiSh jarayonlarida termoplast va termoreaktivlarda qanday 
fizik-kimyoviy protsesslar sodir bo`ladiq 
3. 
Bosim ostida quyiSh texnologik prametrlari buyum sifatiga qanday ta`sir 
etadiq 
4. 
Bosim ostida quyin uchun PTR qanchani taShkil qilishi kerak, bu 
ko`rsatkichni ekstruziyalaSh usuli bilan taqqoslangq 
5. 
"qolipdagi bosim-vaqt" quyiSh diagrammasini taqlil qilib beringq 
FOYDALANISH UCHUN ADABIYOTLAR 
Asosiy adabiyotlar 
1. 
"Osnovi texnologii pererabotki plastmass" pod red. V.N.Kuleznyova i 
V.K.Guseva, Moskva, "Ximiya", 1995 g. s.362-400 
Qo`shimcha adabiyotlar 
2. 
G.A.SHvetsov i dr. "Texnologiya pererabotki plastmass", Moskva, 
"Ximiya", 1988 g. s. 172-227 

---

65 
8-MA`RUZA 
PRESSLASH 
Buyum olish uchun polimer materiallar quyidagi holatda bo`liShi mumkin: 
kukun, granul, tabletka, pasta va boshqaShakllarda. Bunaqangi materiallarga 
buyum Shaklini beriSh uchun unga taShqi bosim ta`sir qilishi kerak, bu orqali 
material buyum Shaklini oladi va zichlanadi. 
Kompression presslashni operatsiyalar bo`yicha sxemasi 
a - press materialini solish; b - qolipni yopish; v - qolipni ochish va buyumni olish. 
1 - itargich; 2 - press-material; 3 - puanson; 4 - matritsa; 5 - buyum. 

---

66 
Presslash - texnologik jarayondir. Bu usul orqali polimer materiallardan 
buyum iShlab chihariladi. Bu usulda bosim ta`sirida material plastik 
deformatsiyaga uchrab, qolip formasini egallaydi. Agar Shakllantirilayotgan 
material isitmasdan turib plastik deformatsiyaga qobiliyatli bo`lsa, unda jarayon 
sovuq formada olib boriladi va u sovuq presslaSh deyiladi. Issiq qolipda shakllash 
issiq presslash deb ataladi. 
Bu usul, agar ShakllaSh uchun presslanayotgan material qovuShqoqligini 
kamaytiriSh lozim bo`lsa yoki ShakllaSh vaqtida choklaniSh reaktsiyasi ketiShi 
uchun unga yuqori harorat ta`sir etiSh kerak bo`lsa qo`llaniladi. Bu keltirilgan 
jarayon bosim ostida ketadi. Issiq presslaSh uskunalarga, moslamalarga qarab 
ular: kompression (to`qri) yoki quyiSh (transferniy) presslaSh deyiladi. 
Shunday 
qilib, 
termoreaktiv 
polimer materiallardan buyum olish, 
materialning plastik deformatsiyalaniShiga asoslangan bo`lib, bu deformatsiya 
bosim va haroratning bir paytda ta`sir etiliShida amalga oShiriladi. Shu bilan bir 
paytda shakllaniShturg’unligi boqlovchini kimyoviy reaktsiyasini choklaniSh 
tufayli vujudga keladi (uch o`lchamli struktura hosil bo`ladi). 
Presslash ko`proq fenol-formaldegidlari, melamin formaldegidlari, epoksid, 
tuyinmagan poliefir smolalari asosida tayyorlangan kompozitsiyadan buyum 
olishda qo`llaniladi.