Trematodlar genel özellikler Vücutları yaprak şeklinde ve tek parçadan oluşmuştur

TREMATODLAR

Genel özellikler

• Vücutları yaprak şeklinde ve tek parçadan oluşmuştur.

• Sindirim sistemlerinde anüs yoktur, ağız hem ağız hem de anüs görevi görür.

• Yapışma organı olarak bir veya birden fazla çekmen bulunur.

• Schistosoma’lar hariç hepsi hermafrodittir.

• Yumurtaları kapaklıdır, embriyo kirpiklidir.

• Yaşam döngülerinde bir veya daha fazla ara konak bulunur. Birinci ara konak daima yumuşakçalardır.

Genel özellikler

• İnsan vücudunda çoğunlukla erişkin dönemleri bulunur.

• Karaciğer, safra yolları, akciğer ve dolaşım sisteminde yerleşirler.

• Vücut yüzeyleri tegüment denilen bir kütikülle kaplıdır.

• Sinir, sindirim, boşaltım ve üreme sistemleri vardır.

• Evrimlerinde yumurta- miracidium- sporokist- redi- serkarya- (metaserkarya)- Erişkin dönemleri vardır

Karaciğer-safra yollarına yerleşenler

• Karaciğer-safra yollarına yerleşenler

• Fasciola hepatica
• Dicrocoelium dendriticum
• Clonorchis sinensis
• Opisthorchis felineus

• Akciğere yerleşenler

• Paragonimus westermani

• Dolaşım sistemi-Kan yerleşimli olanlar

• Schistosoma spp

• İnce bağırsak yerleşimliler

• Fasciolopsis buski
• Heterophyes heterophyes
• Metagonimus yokogawai
• Echinostoma spp

SCHİSTOSOMA’LAR

• Diğer trematodlardan farkları

• 1. Erkek ve dişi bireyler ayrılmıştır

• 2. Sindirim kanalı arka uçta birleşir

• 3. Yumurtaları kapaksızdır.

• 4. Evrimlerinde bir ara konak vardır.

TARİHÇE

• Schistosomiosis, çok eski dönemlerden beri bilinen ve de Sıtma’dan daha büyük ekonomik kayıplar verebilen bir hastalıktır.

• İnsan vücudunda 20-25 yıl gibi uzunca bir süre yaşayabilmektedir.

• 1910 yılında Mısır da bir mumyanın böbreğinde rastlanmıştır.

• Çinde yapılan kazılarda da 2000 yıllık cesetlerde Schistosoma yumurtalarına rastlanmıştır.

• 1851 yılında Alman Patolog Theodor Bilharz karaciğer portal venlerinde ve idrar kesesinde erişkin Schistosoma’lar bulmuş, daha sonra bu yumurtaların hematüriye neden olduğu ileri sürülmüştür.

MORFOLOJİK ÖZELLİKLERİ

• Erkek dişiden büyük ve enlidir.

• Ağız hem besin alma hem de anüs görevi görür.

• Ağız ve karın olmak üzere iki çekmenleri vardır.

• Sindirim sistemleri ağız ile başlar, farinks ve özofagus ile devam eder, bağırsak önce iki kola ayrılır sonra tekrar birleşir ve tek bir kör kol olarak sonlanır.

• ERKEK: 10-15 mm uzunluğunda, 1mm enindedir.

• Görünümü yuvarlaktır. Tegümentleri üzerinde çıkıntılar vardır

• Karın bölgesinde CANALIS GYNOCOPHORUS adı verilen, dişilerin yerleştiği bir kanal bulunur.

• Testislerin sayısı türlere göre değişir.

• DİŞİ:16-20 mm boyunda, 0.25-0.30mm enindedir.

• Vücutları silindiriktir. Tegümentleri düzdür.

ETKENLER

• Schistosoma haemotobium (Afrika, Ortadoğu, Doğu Akdeniz )

• Schistosma mansoni ( Afrika’da 52 ülke, Doğu Akdeniz, Güney Amerika)

• Schistosoma japonicum (Japonya, Çin, Tayvan,Filipinler

• Schistosoma intercalatum (Batı ve Orta Afrika)

• Schistosoma mekongi (Güney Doğu Asya’da Mekong nehri kenarlarında)

• S. haematobium:Üro-genital schistosomosis (Mesane ve mezenter venleri)

• S. mansoni: İntestinal schistosomosis (Alt mezenter ve kolon venleri)

• S. japonicum: Arterio-venöz schistosomosis (Üst mezenter venleri ve AC arterleri)

• S. intercalatum: Rektal schistosomosis (Alt mezenter ve kolon venleri)

• S. mekongi: Venöz schistosomosis (Mezenter venleri)

YAŞAM DÖNGÜSÜ

• Yumurta, Miracidium, Sporokist, Cercaria, Schistosomül, Erişkin

• ARA KONAKLARI

• Schistosoma haemotobium: Bulinus

• Schistosma mansoni: Biomphalaria

• Schistosoma japonicum: Oncomelania

• Schistosoma intercalatum: Physopsis

• Schistosoma mekongi: Lithoglyphosis aperata

yapı

• SCHISTOSOMA HAEMOTOBİUM

• ERKEK: 10-15mm boyunda, 0.8-1mm enindedir.

• Tegümentleri küçük kabartılarla kaplıdır

• Testis sayısı 4-5’dir. Çekum kısadır.

• DİŞİ: 16-20mm boyunda, 0,25mm enindedir.

• Uterusta 20-30 adet olgun yumurta bulunur.

• YUMURTA: 83-187 m boyunda 40-70 m genişliğindedir.

• Kutuplarından birinde bir diken bulunmaktadır.

• İnsan vücudunda üretral kanallar çevresinde bulunmaktadır.

• SCHISTOSOMA MANSONI

• ERKEK: 6- 12mm boyunda 2mm enindedir.

• Tegümentleri iri kabartılarla kaplıdır.

• Testis sayıları 8’dir. Çekum uzundur.

• DİŞİ: 7-17 mm boyunda, 1 mm enindedir.

• Uterusunda bir olgun yumurta bulunmaktadır.

• YUMURTA: 112-170m uzunluğunda, 60-70 m enindedir.

• Lateralinde tipik bir diken bulunur.

• SCHISTOSOMA JAPONICUM

• ERKEK: 9- 12mm boyunda 0.5-1mm enindedir.

• Tegümentleri düzdür.

• Testis sayıları 6-8’dir. Çekum kısadır.

• DİŞİ: 12-15 mm boyunda, 0.2-0.4 mm enindedir.

• Uterusunda 100 kadar olgun yumurta bulunmaktadır.

• YUMURTA: 70-98m uzunluğunda, 45-65 m enindedir.

• Lateralinde çok küçük bir çıkıntı bulunur.

• SCHISTOSOMA INTERCALATUM

• ERKEK: 10-15mm boyunda, 08-1mm enindedir.

• Tegümentleri küçük kabartılarla kaplıdır

• Testis sayısı 3-5’dir. Çekum kısadır.

• DİŞİ: 20mm boyunda, 0,25mm enindedir.

• Uterusta 20-30 adet olgun yumurta bulunur.

• YUMURTA: 140-240 m boyunda 50-85 m genişliğindedir.

• Kutuplarından birinde bir diken bulunmaktadır.

• İnsan vücudunda rektum çeperinde bulunmaktadır

immunoloji

• Yaş, beslenme durumu, yaşam alışkanlıkları önemlidir.

• Her evrim dönemleri farklı antijenik yapıdadır.

• Erişkin şistozomların vücut yüzeylerinde konağa ait antijenler bulunur.

SCHISTOSOMOSIS PATOGENEZ VE KLİNİK(1)

• SERKARYALARIN NEDEN OLDUĞU BELİRTİLER

• Yerel allerjik dermatit, Kanamalı izler, Papüller ve kaşıntı

• ŞİSTOSOMÜLLERİN NEDEN OLDUĞU BELİRTİLER

• Eozinofili, Anemi, Periferik ödemler, Ürtiker

• Pnömoni, İştahsızlık, Halsizlik, Baş ve karın ağrısı

• Ateş, Titreme, Terleme

• Hepatomegali ve splenomegali

• ERİŞKİNLERİN NEDEN OLDUĞU BELİRTİLER

• Hipokrom mikrositer anemi

• Salgıların ve diğer metobolizma ürünlerinin neden olduğu toksik ve allerjik belirtiler

YUMURTALARIN NEDEN OLDUĞU BELİRTİLER UROGENİTAL SCHISTOSOMOSIS PATOGENEZ VE KLİNİK (1)

• A-İVEGEN DÖNEM

• Halsizlik, Baş, eklem ve kas ağrıları

• Oynak veya az çok sürekli ateş

• Özellikle yüzde beliren ödem

• Sindirim bozuklukları

• Lenfadenopati ve hepatomegali, kilo kaybı

YUMURTALARIN NEDEN OLDUĞU BELİRTİLER UROGENİTAL SCHISTOSOMOSIS PATOGENEZ VE KLİNİK (2)

• B-SÜREGEN DÖNEM

• Hematüri, dizüri

• Mesane çeperinde papillomlar ve urumsu çıkıntılar

• Mesanede taşlar

• İdrar yollarında darlama ve tıkanmalar

• Perine bölgesinde ve peniste fistüller

• İkincil infeksiyonların eklenmesiyle sistit ve pyelit

• Erkeklerde meni kordonları prostat ve epididim tutulup körelebilir

YUMURTALARIN NEDEN OLDUĞU BELİRTİLER UROGENİTAL SCHISTOSOMOSIS PATOGENEZ VE KLİNİK (3)

• Kadınlarda uterus ve vaginada çatlaklar oluşur

• Tubaların tutulması sonucu kısırlık veya dış gebelik gelişebilir

• Osteoporoz ve appendisit meydana gelebilir

• Periton kalınlaşır

• Mezenter tüberkulozuna benzeyen tablo gelişebilir

• Solunum ve kalp yetmezliği ve cor pulmonale görülebilir

• KC ve dalakta lezyonlar meydana gelebilir

• Yumurtaların beyin ve omuriliği tutmasıyla nörolojik bulgular görülebilir.

• Bronkopnömoni oluşabilir ve kanlı balgam çıkarılabilir

YUMURTALARIN NEDEN OLDUĞU BELİRTİLER ARTERIO-VENÖZ SCHISTOSOMOSIS PATOGENEZ VE KLİNİK

• İVEGEN DÖNEM

• Eklem ve kas ağrıları, halsizlik, dispne, öksürük, ani yükselen ateş, titreme, terleme (KATAYAMA SENDROMU)

• Şiddetli karın ağrısı, ishal

• Eozinofili, kilo kaybı

• SÜREGEN DÖNEM

• KC ve dalak büyük, ağrılı ve serttir

• Kanlı mukuslu ishal

• Ateş, şiddetli eklem ağrıları, kilo kaybı

• Anemi, lökopeni, eozinofili, KC yetmezliği

• Siroz, karında asit toplanması, sindirim sistemi kanamaları

YUMURTALARIN NEDEN OLDUĞU BELİRTİLER İNTESTİNAL SCHISTOSOMOSIS PATOGENEZ VE KLİNİK

• İVEGEN DÖNEM

• 39- 400C ateş, terleme, titreme, baş eklem ve kas ağrıları

• Ürtiker, ödem, eozinofili, bronşit

• Karın ağrısı, kusma, ishal

• KC ve dalakta biraz büyüme

• SÜREGEN DÖNEM

• Kanlı mukuslu ishal

• KC ve dalak büyümesi, karında asit, portal hipertansiyon, siroz ve kaşeksi (BANTİ SENDROMU)

• Rektum prolapsusu, rektumda polipler ve hemoroid

• Kalınbağırsakta tümörler

• This man has advanced schistosomiasis. Note the distension of the collateral veins due to portal hypertension.

EPİDEMİYOLOJİ Dünyadaki Dağılım ·        WHO’nun verilerine göre dünyadaki Schistosomosis’li olgu sayısı 200 milyon, ölüm sayısının ise yılda 200 binden fazla olduğu tahmin edilmektedir.

• Türkiye’de Dağılım

• WHO Türkiye’nin Güney Doğusunda Schistosoma enfeksiyonlarının görülebileceğini bildirmiştir.

• 1934 yılında Günalp Mardin’li bir askerde S. haematobium enfeksiyonu saptandığını bildirmiştir.

• 1956 yılında Gürsel ve ark. suruç suyunuda Bulinus’ların bulunduğunu ve cercaria taşıdıklarını bildirmiştir. Yine aynı araştırmacılar köylerde yaptıkları çalışmalarda %86 ve %12.5 oranlarında hastalığa rastlanıldığı ve kan işeme olguları olduğu bildirilmiştir.

SCHISTOSOMOSIS TANI

• DİREK TANI

• İdrarda, dışkıda ve balgamda yumurtaların aranması

• KC, kalın bağırsak, mesane biyopsilerinin incelenmesi

• SEROLOJİK TANI

• IFAT, ELISA, IE, KB

• Deri içi testi

Schistosoma mansoni female inside the gynecophoral groove of the male cross-section in liver tissue

• Schistosoma mansoni female inside the gynecophoral groove of the male cross-section in liver tissue

Schistosoma japonicum ova in intestinal villi

• Schistosoma japonicum ova in intestinal villi

• Schistosoma ova in intestinal cross-section

SCHISTOSOMOSIS TEDAVİ

• NIRIDAZOLE

• OXAMNİQUINE

• METRIFONATE

• OLTIPRAZ

• PRAZIQUANTEL

SCHISTOSOMOSIS KORUNMA

• HASTALARIN TEDAVİSİ

• SULARIN İNSAN ÇIKARTILARI İLE KİRLENMESİNİN ÖNLENMESİ

• ARAKONAKLARLA MÜCADELE

• İNSANLARIN EĞİTİMİ

PARAGONIMOSIS

• ETKENLER: 48 kadar PARAGONİMUS türü hastalığa neden olabilmektedir

• P. westermani: Japonya, Tayvan, Kore, Hindistan, Tayland ve Filipinler’de

• P. szechuanensis ve P. tuanshanensis: Çin’de

• P. heterotremus: Tayland’da

• P. kellicoti Kuzey Amerika’da

• P. mexicanus: Orta Amerika’da

• P. africanus: Afrika’da görülmektedir

PARAGONIMUS SPP MORFOLOJİ(1)

• ERİŞKİN: Kırmızı esmer renkte ve kahve çekirdeği biçimindedir

• 1,5 cm boyunda 0,5-0,8 cm enindedir.

• Vücut yüzeyi pul ve dikenlerle kaplıdır.

• Vücudun ön ucunda ağız, orta kısmında ise karın çekmeni bulunur.

• Bağırsaklar iki kör kol halinde vücudun yanlarından arka uca kadar uzanır

• Bağırsak kollarının dış kısmında vitellüs bezleri bulunur

PARAGONIMUS SPP MORFOLOJİ(2)

• Testisler vücudun arka yarısındadır ve loblu yapıdadır

• Ovaryum vücudun sol yanında, karınçekmeni ile testisler arasındadır.

• Uterus vücudun sağ tarafında kıvrımlar yapan boru şeklindedir

• YUMURTA: Sarı, esmer renkte, kapaklı, oval, 80-120 m boyunda, 50-80 m enindedir. İçlerinde miracidium yoktur

PARAGONIMUS SPP

• SON KONAKLARI: İnsan, köpek, kedi kaplan, kurt, kurt, tilki, domuz, su samuru vb. evcil ve yabani memelilerdir

• I.ARAKONAK: Pleurocecidae ve thiaridae ailelerindeki tatlı su gastropodları

• II.ARAKONAK: Tatlı su istakoz ve yengeçleri

PARAGONIMUS SPP. YAŞAM DÖNGÜSÜ

• Yumurta

• Sporokist

• Redia

• Yavru redia

• Cercaria

• Metacercaria

PARAGONIMOSIS PATOGENEZ

• Erişkinlerin etrafı fibröz bir kapsülle çevrilir.

• Kapsülün içinde kan ve irin bulunabilir

• Kapsüller ikincil infeksiyonlara uğrayarak ülserleşebilir

• İlerlemiş olgularda yumurtaların etrafında abseler gelişebilir

• Fibröz doku istilası meydana gelebilir

PARAGONIMOSIS KLİNİK BELİRTİLER (1)

• İNVAZYON DÖNEMİ

• Vücut içindeki göç sırasında:

• ishal, hepatomegali, sağ hipokondriumda ağrı

• Akciğere yerleştikten sonra:

• Öksürük, dispne, bazen kanlı balgam

PARAGONIMOSIS KLİNİK BELİRTİLER (2)

• YERLEŞME DÖNEMİ

• Özellikle sabahları ve uykuda öksürük

• Öksürükle birlikte pas renginde balgam

• Radyografilerde her iki AC’de yaygın, çok sayıda, mısır tanesi büyüklüğünde nodüller ve plevrada kalınlaşma görülebilir

• Kilo kaybı, anemi, kardiyak yetmezlik

• Çocuklarda psişik bozukluklar ve gelişme geriliği görülebilir

• Hemoptiziler sonucunda AC’lerdeki büyük damarlar zarar görebilir ve yumurtalar beyin damarlarında emboliler meydana getirebilir

• TANI

• Balgam veya nadiren dışkıda yumurtaların bulunması

• TEDAVİ

• BITHINIOL

• NICLOFAN

• PRAZIQUANTEL

PARAGONIMOSIS KORUNMA

• Arakonak gastropodlarla mücadele

• Yengeç ve istakozların çiğ olarak tüketilmemesi

• İçme sularının kaynatılarak içilmesi

• Suların insan çıkartılarıyla kirlenmesinin önlenmesi

• Rezervuarlarla mücadele

• İnsanların hastalık hakkında bilgilendirilmesi

CLONORCHİS SİNENSİS ve klonorkiyoz

• Erişkin 1- 2.5 cm uzunluğunda, 0.3-0.5 cm genişliğindedir.

• Erişkin parazit son konağın safra yollarında, safra kesesinde, pankreas kanalında yaşar.

• Yumurtalar 29-16 mikron boyutlarındadır. Ovoid, kalın kabuklu, sarı kahverengindedir.

• Ara konak salyangozlardır. Salyangozdan çıkan serkaryalar ikinci ara konak olan balıklara yapışır ve metaserkaryaya dönüşür. Bu balıkların çiğ olarak yenmesiyle insana bulaşır.

patogenez

• Ağır enfeksiyonlarda ateş, ishal, epigastrik ağrı, iştahsızlık, karaciğer hassasiyeti ve büyümesi, sarılık görülür.

• Genellikle lökositoz ve ve eozinofili vardır.

• Karaciğer kanserlerine zemin hazırlar.

Tanı

• Dışkı incelemesi

• Tedavi

• Praziquantel