Türk Musikîsi Tarihi
Yüklə 0,84 Mb.
|
|
Türk Musikîsi Tarihi Ahmet Şahin Ak Akçağ Yayınları 1441 Tarih /151 ISBN 975-338-427-0 Bu kitabın bütün hakları Akçağ A.Ş.'ne aittir. Kapak /Emin Bebek Sayfa Düzeni /Akçağ Dizgi Ünitesi Baskı / Başer Matbaası 356 88 88 Akçağ Basım Yayım Pazarlama A.Ş. Tuna Cad. 8/1 06420 Kızılay - Ankara Tel: (312) 432 17 98- 433 86 51 Faks: 432 28 52 www. akcag. com. tr akcag@akcag. com. tr TÜRK MUSİKÎSİ TARİHİ Ahmet Şahin AK Ahmet Şahin AK 1956 yılında Malatya da doğdu. İlk ve orta öğrenimini Malatya da tamamladı. 1977 yılında Atatürk Üniversitesi Eğitim Fakültesinden mezun oldu. 1977-1990 yılları arasında Konya Anadolu Lisesinde Tarih Öğretmeni olarak çalıştı. 1990 yılında Selçuk Üniversitesinin açmış olduğu sınavı kazanarak Müzik Okutmanı olarak göreve başladı. 1993 yılında Yüksek Lisansını tamamladı ve Selçuk Üniversitesi Eğitim Fakültesi Müzik Eğitimi Bölümüne öğretim görevlisi oldu. Müzik çalışmalarına 1974 yılında Erzurum da başlayan Ahmet Şahin Ak, Musikî Cemiyetlerinde, Erzurum Radyosunda ve Ahmet Zeki Erdal'dan özel dersler alarak Klasik Türk Musikîsi Nazariyatı ve ud icrası ile ilgili hususlarda kendisini yetiştirmeye çalıştı. Konya da, şimdi Kültür Bakanlığı sanatçısı olan Udî Necati Çelik'den istifade etti. Yüksek Lisans Eğitimi esnasında Cinuçen Tanrıkorur'un öğrencisi ve o dönem de aynı fakülte de Öğretim Görevlisi olan Dr. Gülçin Yahya ile çalıştı. Bu arada geleneksel ud icrası ile ilgili araştırma ve çalışmalar yaptı. Halen Selçuk Üniversitesi Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Müzik Eğitimi Öğretmenliği bölümünde Öğretim Görevlisi olarak çalışan Ahmet Şahin Ak'ın; "Avrupa ve Türk-Islâm Medeniyetinde Müzikle Tedavi, Tarihî gelişimi ve Uygulamaları" isimli kitabı 1997 yılında yayınlandı. Ayrıca kitap olarak incelenip onaylanmış, fakat henüz yayınlanmamış olan "Türk Saz Musikîsinde Süsleme ve Ud İçin Geleneksel İcra Yöntemleri" isimli bir kitabı ile çeşitli dergilerde yayınlanmış makale ve yazıları bulunmaktadır. Güzei Sanatlar Eğitimi Bölüm Başkanı olan ve yazarın Yüksek Lisans tez danışmanı ve hocası Prof. M. Salih Ergan ile uzun bir süreden beri üzerinde çalışmış oldukları, M. Ragıp Gazimihal'in "Anadolu Türküleri ve Musikî İstikbalimiz" adlı çeviri- yazım çalışması da yayınlanmaya hazır hale gelmiştir. 1999 yılında Fransa'ya Amiens Belediyesinin düzenlediği ve Selçuklu Kültür ve Medeniyetinin tanıtıldığı "Amiens 2000 les couleurs du monde" kültür ve sanat organizasyonuna ud'u ile katılarak Tarihî Türk Musikîsi ve Türk Tasavvuf Musikîsi ile ilgili açıklamalı dinletiler ve Türk Musikîsinin müzik terapide ki önemi ile ilgili konuşmalar yapmıştır. Ahmet Şahin Ak evli ve dört çocuk babasıdır
Ön Söz.................................................................................................11 BİRİNCİ BÖLÜM 1-1. Türk Musikîsi Tarihine Giriş.......................................................13 1-2. Türk Musikîsi Coğrafyası............................................................13 1-3. Türk Musildsinin Yayılışı ve Tesirleri..........................................13 1-4. Türk Musikîsinin Batı Musikîsi ve Bestecilerine Tesirleri........18 1-5. Türklerde Nota Yazısı..................................................................22 1.5.1. Genel Nota Tarihi.....................................................................22 1.5.2. Batı Notasının Menşei..............................................................22 1.5.3. Türk Musikîsinde Nota............................................................23 Nayî Osman Dede Notası...................................................................25 Kantemiroğlu Notası...........................................................................25 Nasır Abdülbâki Dede Notası.............................................................25 Hamparsum Notası.............................................................................26 İKİNCİ BÖLÜM Türk Musikîsi Eğitim Kurumlan........................................................27 2-1. Enderûn-ı Hümâyûn....................................................................27 2-2. Mevlevîhaneler.............................................................................27 2-3. Tekkeler........................................................................................28 2-4. Camiler.........................................................................................28 2-5. Mehterhane-i Hümâyûn..............................................................28 2-6. Özel Dersane ve Ev Toplantıları..................................................29 2-7. Dârülelhan...................................................................................29 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Başlangıcından XVI. YY. Sonuna Kadar Türk Musikîsi....................33 3-1. Hazırlık ve Oluşum Dönemi.......................................................34 Şaman Müziği.....................................................................................35 6 / TÜRK MUSİKÎSİ TARİHİ Hunlar Döneminde Türk Müzik Kültürü..........................................36 Göktürkler Döneminde Türk Müzik Kültürü....................................36 Uygurlar Döneminde Türk Müzik Kültürü.......................................37 Karahanlılar Döneminde Türk Müzik Kültürü..................................38 Fârâbî...................................................................................................43 İbn-i Sina.............................................................................................45 Sultan Veled.........................................................................................46 Safiyüddin Abdülmümin Urmevî.......................................................47 Kutbeddin Şirazî.................................................................................49 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Klâsik Öncesi (Preklâsik) Dönem.......................................................51 Abdülkadir Meragî..............................................................................51 II. Murad.............................................................................................57 Ahmedoğlu Şükrullah..........................................................................57 Hızır Bin Abdullah..............................................................................58 Ladikli Mehmet Çelebi.......................................................................58 Gazi Giray Han...................................................................................59 Şeyh Abdülali Efendi...........................................................................59 BEŞİNCİ BÖLÜM XVII. Yüzyılda Türk Musikîsi............................................................61 Kantemiroğlu.......................................................................................61 Ali Ufkî Bey.........................................................................................63 Hafız Post............................................................................................65 IV Murat.............................................................................................67 Hafız Kömür........................................................................................67 Saatçi Mustafa Efendi.........................................................................67 Solakzade.............................................................................................68 Şeştari Murat Ağa...............................................................................68 Köçek Derviş Mustafa Dede...............................................................68 Eyyubi Mehmet Çelebi.......................................................................69 Zurnazenbaşı ibrahim Ağa..................................................................69 Seyyid Mehmet Nuh Efendi...............................................................69 ALTINCI BÖLÜM TÜRK MUSİKÎSİ TARİHİ / 7 XVIII. Yüzyılda Türk Musikîsi...........................................................71 Dönemin Ünlü Bestecileri...................................................................72 Çömlekçizade Recep Çelebi................................................................72 Buhurî-zade Mustafa Itrî Efendi.........................................................72 Yahya Nazim Çelebi............................................................................75 Enfî Hasan Ağa....................................................................................76 Hafız Şeyda Dede...............................................................................76 Kara İsmail Ağa...................................................................................76 Nayî Osman Dede...............................................................................77 Zaharya Efendi....................................................................................77 Dilhayat Kalfa.....................................................................................79 İbrahim Ağa.........................................................................................80 Şeyhülislam Esat Efendi......................................................................80 EbubekirAğa.......................................................................................80 Tanburî Mustafa Çavuş.......................................................................80 Tab'i Mustafa Efendi...........................................................................83 Abdülhalim Ağa...................................................................................84 Hekimbaşı Gevrekzade Hasan Efendi................................................85 Seyyid Ahmed Ağa..............................................................................85 Küçük Mehmet Ağa............................................................................86 Ali Nutkî Dede....................................................................................86 YEDİNCİ BÖLÜM XIX. Yüzyıl Türk Musikîsi..................................................................87 SultanlII. Selim..................................................................................89 Hacı Sadullah Ağa...............................................................................90 Tanburî İzak........................................................................................91 Abdülbaki Nasır Dede.........................................................................91 Sultan II. Mahmut..............................................................................92 Abdürrahim Künhî Dede....................................................................92 Numan Ağa..........................................................................................93 Tanburî Zeki Mehmet Ağa..................................................................93 Şakir Ağa.............................................................................................94 Hammami-zade İsmail Dede Efendi...................................................94 Eyyubî Mehmet Bey..........................................................................100 8 / TÜRK MUSİKİSİ TARİHİ Tanburî Arif Ağa................................................................................100 Kemani Rıza Efendi..........................................................................100 Basmacı Abdi Efendi.........................................................................101 Çorlulu Âşık......................................................................................102 Dellal-Zade İsmail Efendi.................................................................102 Kazasker Mustafa İzzet Efendi.........................................................103 HaşimBey.........................................................................................105 Sultan Abdülaziz...............................................................................106 Kömürcü-zade Hafız Mehmet Efendi..............................................106 Neyzen Salim Bey.............................................................................106 RifatBey............................................................................................107 Neyzen Salih Dede Efendi................................................................108 Neyzen Yusuf Paşa............................................................................108 Tanburî Büyük Osman Bey...............................................................109 Hacı Arif Bey.....................................................................................109 Medenî Aziz Efendi..........................................................................112 Şevki Bey...........................................................................................113 Mahmud Celaleddin Paşa.................................................................114 Hoca Zekaî Dede Efendi...................................................................115 Hacı Faik Bey....................................................................................116 Enderûnî Ali Bey..................................,............................................117 Nikoğos Ağa......................................................................................117 Tanburî Ali Efendi.............................................................................118 Neyzen Aziz Dede............................................................................119 Leylâ Hanım......................................................................................120 Mehmet Celaleddin Dede Efendi.....................................................121 SEKİZİNCİ BÖLÜM XX. Yüzyılda Türk Musikîsi.............................................................123 Bolahenk Nuri Bey............................................................................125 Musûllu Amâ Hafız Osman Bey.......................................................125 Leon (Levon) Hancıyan....................................................................126 Giriftzen Asım Bey............................................................................127 Hüseyin Fahreddin Dede Efendi......................................................128 Santurî Edhem Bey...........................................................................129 Tatyos Efendi.....................................................................................129 TÜRK MUSİKÎSİ TARİHİ / 9 Udî Şekerci Hafız Cemil Efendi.......................................................131 Ahmet Avni Konuk...........................................................................132 Muallim İsmail Hakkı Bey................................................................132 Rahmi Bey.........................................................................................134 LemiAtlı............................................................................................135 Dr. Suphi Ezgi...................................................................................138 Ahmet Rasim Bey..............................................................................140 Selanikli Ahmet Bey..........................................................................141 Kanunî HACI ARİF BEY..................................................................141 Ali Rıfat Çağatay:..............................................................................142 Zekai-zade Hafız Ahmet Irsoy..........................................................143 Bimen Şen.........................................................................................145 Neyzen Tevfik....................................................................................147 Rakım Elkutlu (Rakım Hoca)...........................................................148 Udî Nevres Bey.................................................................................151 Tanburî Cemil Bey............................................................................152 Rauf Yekta Bey..................................................................................159 Refik Talat Bey..................................................................................161 Hüseyin Sadeddin Arel.....................................................................162 Dürrü Turan......................................................................................166 Mustafa Sunar...................................................................................167 Nuri Halil Poyraz..............................................................................168 Mehmet Fahri Kopuz........................................................................168 Suphi Ziya Özbekkan.......................................................................169 Fehmi Tokay......................................................................................171 Muhlis Sabahattin.............................................................................172 Sedat Öztoprak.................................................................................173 Şerif Muhiddin Targan......................................................................174 Refik Fersan.......................................................................................176 Hafız Sadeddin Kaynak....................................................................177 Zeki Arif Ataergin..............................................................................180 Sadilşılay..........................................................................................182 Şerif İçli.............................................................................................183 Münir Nureddin Selçuk....................................................................184 Haydar Tatlıyay.................................................................................187 Recep Hayri Yenigün.........................................................................187 İsmail Hakkı Nebiloğlu.....................................................................188 Kemal Batanay..................................................................................188 Dramah Hasan..................................................................................189 Yesari Asım Arsoy..............................................................................189 Cevdet Çağla.....................................................................................190 Yorgo Bacanos....................................................................................191 Mesut Cemil......................................................................................192 Ruşen Ferit Kam................................................................................194 10 / TÜRK MUSİKİSİ TARİHİ Selahaddin Pınar...............................................................................196 ÖmerAltuğ........................................................................................198 Halil Can...........................................................................................199 Osman Nihat Akın............................................................................199 Emin Ongan......................................................................................200 Ferit Alnar..........................................................................................201 Şükrü Tunar.......................................................................................202 Reşat Aysu.........................................................................................203 Muzaffer İlkar...................................................................................204 Sadi Hoşses........................................................................................204 Kadri Şençalar...................................................................................205 İsmail Baha Sürelsan.........................................................................206 Vecihe Daryal....................................................................................207 Rüştü Şardağ.....................................................................................208 Yusuf Nalkesen..................................................................................209 Selahattin İçli....................................................................................210 Selahattin İnal...................................................................................210 Ferit Sıdal..........................................................................................211 Kasım İnaltekin.................................................................................211 Dr. Nevzat Atlığ................................................................................212 Alaeddin Yavaşça...............................................................................213 AvniAnıl............................................................................................214 Tarık Kip............................................................................................215 Niyazi Sayın......................................................................................216 Necdet Yaşar......................................................................................216 ZekiMüren........................................................................................219 Sekip Ayhan Özışık...........................................................................221 Ahmet Hatipoğlu...............................................................................221 Aka Gündüz Kutbay.........................................................................222 Akın Özkan.......................................................................................223 Bekir Sıtkı Sezgin..............................................................................224 Erol Sayan.........................................................................................226 Cinuçen Tanrıkorur...........................................................................227 Kaynaklar..........................................................................................233 ONSOZ
Mensubu olmakla gurur duyduğum Selçuk Üniversitesi Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Bölümü Müzik Öğretmenliği Ana Bilim Dalı Öğretim Görevlisi olarak yedi yıldan beri okutmakta olduğum "Türk Müziği Tarihi" dersi çerçevesinde, Klâsik Türk Musikîmizin tarihi ile ilgili hazırlıklarımı öğrencilerimize daha güzel daha tertipli ve düzenli sunabilmek amacıyla yazmaya başlamış olduğum "Ders Notları", genişleyerek bir kitap şekline dönüştü. Türk Musikîsi Tarihi konusunda ülkemizde yazılmış çok güzel ve doyurucu eserler bulunmaktadır. Bu ders notlarını yazarken elbette bu önemli kaynaklardan faydalandım. Öğrencilerime bu güzel kaynakları da zaman zaman tanıtıp tavsiye etmiş olmamın yanı sıra, bu kadar çok sayıda ve temini her zaman mümkün olamayan bu eserlerden öğrencilerimizin faydalanmaları mümkün olamamaktadır. Yüklə 0,84 Mb. Dostları ilə paylaş:
|