TüRKİye büYÜk millet mecliSİ fethullahçi teröR ÖRGÜTÜNÜN (fetö/pdy) 15 temmuz 2016 tariHLİ darbe giRİŞİMİ İle bu teröR ÖRGÜTÜNÜn faaliyetleriNİn tüm yönleriyle

2.1.1.3. Darbe Öncesi Genel Kronoloji

Gelişen süreçte yurt içi ve dışında yaşananlara kronolojik sırasıyla bakıldığında;

2009 yılında Başbakan sıfatıyla Davos Zirvesine katılan Recep Tayyip Erdoğan, 29 Ocak 2009 tarihinde İsrail Devlet Başkanı Simon Peres, BM Genel Sekreteri Ban Ki Moon ve Arap Konseyi Genel Sekreteri Amr Musa’nın katıldığı “Gazze: Ortadoğu’da Barış” konulu oturumda “one minute” çıkışını yaptı.

17 Eylül 2010’da ÖSYM Başkanlığınca, 10-11 Temmuz 2010 tarihinde yapılan KPSS Eğitim Bilimleri Testi, sınav sürecinde bazı usulsüzlüklerin yapıldığı kanaati ile iptal edildi.²⁶⁷

14 Şubat 2011 tarihli Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren 6110 sayılı kanun ile yargıtay hukuk dairesi sayısı 23, ceza dairesi sayısı ise 15’e çıkartıldı.²⁶⁸ Böylece Yargıtay için 137 yeni kadro ihdas edildi. Sonrasında, boş bulunan üyeliklerle birlikte toplam 160 yeni üye seçildi.

15 Mart 2011’de Suriye’de gerçekleşen kitlesel gösteriler, halen devam etmekte olan Suriye Krizinin başlangıç noktası oldu.²⁶⁹

6 Ocak 2012’de TSK 26. Genelkurmay Başkanı İlker Başbuğ tutuklandı.

7 Şubat 2012’de İstanbul Özel Yetkili Savcısı Sadrettin Sarıkaya, MİT Müsteşarı Hakan Fidan’ı ifade vermeye çağırdı.

3 Temmuz 2013’de, Milli Eğitim Bakanı Nabi Avcı bir gazetecinin kendisine sorduğu “SBS kalkıyor mu, dershaneler kapatılacak mı” sorusuna, “Çok kısa, SBS kalkıyor, dershaneler kapanıyor” yanıtını verdi.

Aynı yıl Kasım Ayı ortalarında Milli Eğitim Bakanlığının dershanelere ilişkin düzenleme taslağı üzerinde tartışmalar yoğunlaştı. Zaman Gazetesi “Eğitime Büyük Darbe” (14 Kasım 2013) ve “Böyle Bir Yasa Darbe Döneminde Bile Uygulanamadı” (15 Kasım 2013) manşetlerini kullandı.

17 Aralık 2013 sabahı, Cumhuriyet Savcısı Celal Kara ve Mehmet Yüzgeç'in talimatıyla, birçok kişinin gözaltına alındığı büyük bir operasyon başlatıldı.

Gözaltına alınan kişilere, 'rüşvet, görevi kötüye kullanma, ihaleye fesat karıştırma ve kaçakçılık' gibi suçlamalarının yöneltildiği operasyonu İstanbul Cumhuriyet Başsavcı vekili Zekeriya Öz koordine etti.

O dönemdeki İçişleri Bakanı Muammer Güler'in oğlu Barış Güler, Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan'ın oğlu Salih Kaan Çağlayan, Çevre ve Şehircilik Bakanı Erdoğan Bayraktar'ın oğlu Abdullah Oğuz Bayraktar, Halkbank Genel Müdürü Süleyman Aslan, işadamları Ali Ağaoğlu, Rıza Sarraf ve Fatih Belediye Başkanı Mustafa Demir'in de aralarında yer aldığı 89 kişi gözaltına alındı. Barış Güler ve Salih Kaan Çağlayan, işadamı Rıza Sarraf ve Halk Bankası Genel Müdürü Süleyman Aslan'ın da aralarında bulunduğu 26 kişi tutuklandı.

Cumhuriyet Savcısı Muammer Akkaş, Başbakan Erdoğan'ın oğlu Bilal Erdoğan için de şüpheli sıfatıyla ifadeye çağrı evrakı hazırladı. Ancak Emniyet, Savcı'nın talimatlarını yerine getirmedi.

2937 sayılı Devlet İstihbarat Hizmetleri ve Milli İstihbarat Teşkilatı Kanunu kapsamında devlet sırrı niteliğindeki faaliyetlerin deşifre edilmesi suretiyle Milli İstihbarat Teşkilatı üzerinden Türkiye Cumhuriyeti Devleti’ni teröre yardım eden ülke konumuna sokmak, Türkiye Cumhuriyeti Devleti’ni yurtiçinde ve uluslararası platformda zor durumda bırakmak ve itibarsızlaştırmak, uluslararası yargı organları nezdinde hukuki ve cezai sorumluluk altına sokmak amacıyla sahte ihbarlarla 1 Ocak 2014 günü Hatay Kırıkhan’da MİT’e ait bir tır ve bir binek oto aranmaya çalışıldı.

6 Mart 2014’te Terörle Mücadele Kanunu’nun 10. maddesi uyarınca görevlendirilen ağır ceza mahkemeleri kaldırıldı.²⁷⁰

10 Ağustos 2014’te 12. Cumhurbaşkanı Seçimi yapıldı. Geçerli oyların % 51.79’unu alan Başbakan Recep Tayyip Erdoğan Türkiye Cumhuriyetinin 12. Cumhurbaşkanı seçildi.²⁷¹

27 Ağustos 2014’te yapılan AK Parti 1. Olağanüstü Kongresinde Ahmet Davutoğlu AK Parti Genel Başkanı seçildi.

14 Aralık 2014’te İstanbul merkezli yapılan operasyonda Zaman Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Ekrem Dumanlı, Samanyolu Yayın Grubu Başkanı Hidayet Karaca, İstanbul Terörle Mücadele Şube Eski Müdürü Tufan Ergüder gözaltına alındı. Hidayet Karaca ve Tufan Ergüder tutuklanırken, Ekrem Dumanlı tutuksuz yargılanmak üzere serbest bırakıldı.

13 Temmuz 2015’de 1 Eylül itibariyle dershaneleri kapatılmasını öngören kanun hükmü Anayasa Mahkemesince oyçokluğu ile iptal edildi.

10 Ağustos 2015’de tarihinde 17-25 Aralık Savcıları Zekeriya Öz ve Celal Kara Artvin Sarp Sınır Kapısından Gürcistan’a kaçtı.

12 Ağustos 2015’de PKK/KCK sözde yürütme konseyi eş başkanlığı "Silopi, Cizre, Nusaybin ve Şırnak halk meclisleri bundan sonra devlet kurumlarını tanımayacaklarını ve onlarla hiçbir işlerinin olmadığını, kendi işlerini kendilerinin yapacağını; kendi öz yönetimlerini kuracaklarını ilan etmişlerdir.” açıklamasını yaptı. Bunun ardından muhtelif il ve ilçelerde sözde halk meclisleri tarafından sözde özyönetim ilan edildi. Buralarda terör örgütü militanlarınca barikatlar oluşturuldu, hendekler kazıldı, bombalı tuzaklamalar yapıldı, yaşayanların güvenli alanlara gitmeleri engellendi. Halkın güvenliğini sağlamak ve PKK’lı teröristleri etkisiz hale getirmek için Türk Silahlı Kuvvetleri ve Emniyet Güçleri tarafından müşterek operasyonlar yapıldı.

26 Ekim 2015’de Koza İpek Grubuna kayyum atandı.

1 Kasım 2015’de 26. Dönem Milletvekili Genel Seçimi yapıldı. Adalet ve Kalkınma Partisi 317 (%49,50), Cumhuriyet Halk Partisi 134 (%25.32), Halkların Demokratik Partisi 59 (%10,76) ve Milliyetçi Hareket Partisi 40 (%11.90) milletvekili çıkardı.

4 Mart 2016’da Zaman Gazetesine kayyum atandı.

17 Aralık 2013 darbe teşebbüsü sonrasında Türk Silahlı Kuvvetleri, yargı organları ve güvenlik kurumları başta olmak üzere kamu kurum ve kuruluşlarında FETÖ’ye mensup ya da iltisaklı personelin tasfiyesinde güçlükler yaşandı. Mevzuatın çıkardığı güçlükler ve kurumlarda yerleşik yönetim kademesindeki FETÖ mensuplarının gösterdiği direnç bunun başlıca sebeplerinden olmakla birlikte, FETÖ’nÜn illegal yapı niteliğini görme konusundaki isteksizlik de önemli rol oynadı.

Emniyet Genel Müdürlüğü bünyesinde, 17-25 Aralık 2013 sonrasında 4 Genel Müdür Yardımcısı, 36 Daire Başkanı, 74 İl Emniyet Müdürü görevden uzaklaştırıldı, istihbarat, terörle mücadele, kaçakçılık ve organize suçlar, özel harekât başta olmak üzere operasyonel birimlerde görevli 34775 kişinin görev yeri değişti, suça karışan personel hakkında gerekli soruşturmalar yapıldı ve 901 kişi ihraç edildi, 27.03.2015 tarih ve 6638 sayılı Kanun ile 3201 sayılı Emniyet Teşkilatı Kanununda yapılan düzenlemeler ile özellikle müdür rütbesinde bir kısım personel resen emekliye sevkedildi, bazı personelin ise başka kurumlarda görevlendirilmesi sağlandı. Meslekten ihraç edilen kimi personel idari yargı kararlarıyla tekrar göreve iade edildi. Gezi Olayları döneminde İstanbul Emniyet Müdürlüğü Güvenlik Şube Müdürlüğünde görev yapan ve 2014 yılı içerisinde meslekten ihraç edilip sonrasında mahkeme kararı ile göreve iade edilen Mithat Aynacı da bunlardan biriydi. Aynacı, 15 Temmuz gecesi İstanbul Emniyet Müdürlüğü önünde askeri zırhlı personel taşıyıcı içerisinde askeri kamuflaj üniforma ile darbeciler safında eylem halinde yakalandı. Polis Koleji kapatıldı, Polis Akademisinin 4 yıllık lisans eğitimi veren Güvenlik Bilimleri Fakültesi Polis Amirleri Eğitimi Merkezine dönüştürüldü. 15 Temmuz 2016 öncesi gerçekleştirilen tüm bu düzenlemeler sayesinde emniyet teşkilatı halkla bütünleşerek darbecilerin karşısında durdu.

Yine kamuoyunda İç Güvenlik Paketi olarak bilinen 6638 sayılı Kanun ile Jandarma Genel Komutanlığına yönelik düzenlemeler de yapıldı. Özellikle atama işlemlerine yönelik İçişleri Bakanının yetkisi artırıldı. Bu sayede yapılan kritik atama ve yer değişiklikleri ile FETÖ’nÜn jandarma içerisindeki etkinliği azaltıldı ve jandarma kuvvetleri 15 Temmuz gecesi darbecilerin işgal ettikleri yerlerin geri alınmasında etkili rol oynadı.

FETÖ’nün neden 15 Temmuz 2016 tarihini seçtiğini anlamlandırabilmek için, hemen öncesinde yaşanan aşağıdaki gelişmeler özellikle dikkat çekmektedir:

Adalet Bakanlığınca hazırlanan ve yüksek yargıda değişiklikler içeren “Danıştay Kanunu İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı” 2016 Haziran Ayı içerisinde Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına sunuldu ve 6723 sayılı “Danıştay Kanunu İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” 1 Temmuz 2016’da Genel Kurulca kabul edildi. Bu yasayla, Yargıtay ve Danıştay üyelerinin görevlerinin sona erdirilmesi, sadece Yargıtay ve Danıştay başkanları, başkanvekilleri, başsavcılar ve daire başkanlarının görevlerine devam edebilmesi, Yargıtay ve Danıştay'da hem daire sayısı hem de üye sayısının azaltılması, Yargıtay'da daire sayısı 46'dan 24'e üye sayısının ise 516'dan 200'e düşürülmesi, Danıştay'da ise daire sayısı 17'den 10'a, üye sayısının ise 195'den 90'a indirilmesi öngörüldü.

Yasanın Cumhurbaşkanınca onaylanarak yürürlüğe girmesi halinde yüksek yargıya yerleşmiş FETÖ mensuplarının tasfiye edilecek olması örgüt adına telafi edilemez sonuçlar doğuracaktı. 15 Temmuz Darbe Girişimi başarılı olsaydı henüz yüksek yargıda tasfiyeler gerçekleştirilemediği için FETÖ kan kaybı yaşamayacaktı. Nitekim darbe girişiminin atlatılması sonrası Yasa 23 Temmuz 2016 tarihinde Cumhurbaşkanınca onaylandı ve aynı gün Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe girdi. ²⁷²

Bu arada, 26 Mayıs 2016 tarihli Milli Güvenlik Kurulu Toplantısında da FETÖ’nün milli güvenliği tehdit eden bir terör örgütü olduğu vurgulandı.^{273 274} 1-4 Ağustos 2016 tarihleri arasında yapılacak olan Yüksek Askeri Şura Toplantısında, Türk Silahlı Kuvvetlerine sızmış FETÖ mensuplarının tasfiye edileceğine dair haberler basında yer aldı.²⁷⁵

Tüm bu gelişmeler, örgütü bir an evvel harekete geçmeye itmiştir. Harekete geçme tarihi olarak 15 Temmuz gecesi seçilmiştir.

2. 
   Darbe Girişimi Gecesi Türkiye’de Yaşananlar
   

Bu bölüm, İçişleri Bakanlığınca Komisyona sunulan 06.12.2016 tarih ve 61588286.534/669 sayılı cevabi yazı ekinde tüm il valiliklerince ayrı ayrı tanzim edilerek gönderilen bilgiler ile Radyo ve Televizyon Üst Kurulunca Komisyona sunulan 29.11.2016 tarih ve 44096195-622.03-E.30594 sayılı cevabi yazı, İçişleri Bakanlığınca Komisyona sunulan 25.11.2016 tarihli ve 46668477-68875.(63044)-557/731 sayılı cevabi yazı, Komisyonun 03.11.2016 tarihli toplantısına katılan ve Başbakanlık Müsteşar Yardımcısı Dr. Ergin Ergül, Başbakanlık Müsteşar Yardımcısı Özer Kontoğlu, Personel ve Prensipler Genel Müdürü Metin Yener ile Güvenlik İşleri Genel Müdürü Bilal Durdalı’dan oluşan Başbakanlık Heyeti ile muhtelif tarihlerde Komisyon toplantılarına katılan İstanbul Valisi Vasip Şahin, Emniyet E. Genel Müdürü Celalettin Lekesiz, Ankara Emniyet Müdürü Mahmut Karaaslan, Jandarma E. Genel Komutanı Galip Mendi ile İstanbul Emniyet Müdürü Mustafa Çalışkan tarafından Komisyona arz edilen takdim içeriği doğrultusunda belgelendirilmiş olup ayrıca söz konusu resmi kaynaklı bilgilerin dışında muhtelif açık kaynaklardan derlenen bilgilerden de faydalanılmak suretiyle 15 Temmuz 2016 tarihli darbe girişimi süreci adım adım ortaya konulmuştur.

Olayların kronolojik seyri, darbe girişiminin kronolojisi ile bu girişimin bastırılması kapsamında yürütülen faaliyetlerin kronolojisi olmak üzere iki alt başlık altında düzenlenmiştir.

3. 
   Kronolojik Olarak Darbe Girişimi