TürklüK ÇAĞDAŞliq


Qafqaz müsəlmanları qurultayı



Yüklə 1,77 Mb.
səhifə27/116
tarix01.01.2022
ölçüsü1,77 Mb.
#104304
1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   ...   116
Qafqaz müsəlmanları qurultayı (15-20 aprel, 1917) Müsavat, “Türk Ədəmi-mərkəziyyət” partiyaları və “Müstəqil Demokratik Qrup” üzvləri tərəfindən təşkil olunmuşdur. Hər üç siyasi təşkilatı məhz türkçülük ideyası birləşdirirdi. Qurultayın ən önəmli cəhətlərindən biri də o idi ki, burada ideoloji mənsubiyyətindən asılı olmayaraq bütün siyasi qüvvələr təmsil olunurdu.

Qurultay Ə.Topçubaşovun sədrliyi ilə keçirilmişdir. Qurultayda ən çox müzakirə olunan və mübahisə doğuran məsələ Rusiyanın gələcək dövlət quruluşu və müsəlmanların əldə edəcəkləri milli azadlıq məsələsi olmuşdur. Müzakirələr üç variant üzərində aparılmışdır: mədəni muxtariyyət, məhəlli (ərazi) muxtariyyət və müstəqil dövlət. Türkçülər məhəlli muxtariyyəti əsasında federasiya, bolşeviklər və islamçılar isə yalnız mədəni muxtariyyət tərəfdarı idilər. Qurultayda türkçülərin səyi nəticəsində məhz məhəlli muxtariyyəti nəzərdə tutan qərar qəbul edilmişdir (1.46, s.135):

1. Qafqaz müsəlmanları qurultayı milli-siyasi məqsədlər haqqındakı məsələni müzakirə edərək müsəlman qövmlərinin mənafeyini ən ziyadə təmin edən Rusiya şəkli-idarəsinin məhəlli federasiya əsası üzərinə qurulu cümhuriyyət-ənam olduğunu qəbula qərar verir.

2 . İslam dinində olan bütün qövmlərin mədəni və ruhani irtibatını nəzərə alaraq Qafqaz müsəlman qurultayı Rusiya müsəlmanlarından ötrü vəzi-qavanın səlahiyyətinə malik ümumi bir idarə təşkilini lazım görür.

Qurultayda həmçinin millətlərarası münasibətlərdə demokratik prinsiplər, ana dilində ümumi, icbari və pulsuz təhsil, qadınların hüquqları və s. haqqında qərarlar qəbul edilmiş, milli müəllim kadrların hazırlanması, seminariya, institut və universitetlərin açılması təkliflər irəli sürülmüş, bu məqsədlərlə fond da yaradılmışdır. Qurultayda fəxri qonaq kimi iştirak edən H.Z.Tağıyev bu fonda 50 min rubl pul da bağışlamışdır.


Yüklə 1,77 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   ...   116




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin