ÜNİte (sosyolojiye giRİŞ ve yöntem) Sosyoloji Veya Diğer Adı İle Toplumbilimini Değişik Şekillerde Tanımlamak Mümkündür
Yüklə 184,8 Kb.
|
| DAVRANIŞ BİLİMLERİNE GİRİŞ ÜNİTE 1 (SOSYOLOJİYE GİRİŞ VE YÖNTEM) 1_ Sosyoloji Veya Diğer Adı İle Toplumbilimini Değişik Şekillerde Tanımlamak Mümkündür.
2_ Sosyologlar Kimdir? Sosyologlar toplum, toplumsal kurumlar ve insan ilişkilerinin üzerinde çalışan bilim adamlarıdır. 3_ Bilim Nedir? Mantıkve sistematik yollarla bilginin elde edilmesi ve üretilmesidir 4_ Bilimleri İki Gruba Ayırabiliriz Bunlar Nelerdir? • Sosyal (Toplumsal) Bilimler: Psikoloji, sosyal psikoloji, sosyoloji, ekonomi, tarih vs. • Doğa Bilimleri: Fizik, biyoloji, kimya 5_ Sosyolojinin Alt Dalları Nedir?
6_Ekonomi sosyolojisi nedir? Teknoloji, gelir dağılımı, tüketim kalıplarının değişmesi, ulusal düzeyde karar mekanizmalarının yapısı gibi konularla ilgilidir. 7_Kent sosyolojisinedir? Kentlerin oluşumu, gelişmesi, şehirleşmenin yarattığı sorunlar ve bunların insan davranışları üzerindeki etkisi gibi konularla ilgilenir 8_Sanayi sosyolojisi (Çalışma sosyolojisi, iş sosyolojisi) nedir? İş güvenliği, işçi-işveren ilişkileri, sendikalaşma faaliyetleri, verimlilik gibi konularla ilgilenir. Son zamanlarda boş zamanların değerlendirilmesine ağırlık vermiştir. 9_Bilgi sosyolojisinedir? Kültür, uygarlık, toplum, sınıf ve grup tiplerine göre öncelikli bilgi türlerinin araştırılması temel konusudur 10_Din sosyolojisinedir? Din ve dinsel pratikler ile toplumsal faktörler ve kurumlar arasındaki ilişkileri inceleyen bir disiplindir 11_Hukuk (Tüze) sosyolojisi nedir? Hukuk, ahlak ve gelenek-göreneklerin ayır-dedilmesi, ailenin gelişimi ve boşanmalar, yükümlülük düşüncesinin gelişimi, suçluluk vs. konularla ilgilenir. 12_Köy (Kırsal) sosyolojisi nedir? Tarım kesiminin sorunları, kırsal alanda toplumsal değişme ve bunun temelinde yatan teknolojik değişmenin yarattığı sorunlar, köy-şehir ilişkileri gibi konularla ilgilenir. 13_Siyaset sosyolojisinedir? Temel konusu toplumların yapılarıyla siyasal rejimleri arasındaki ilişkilerin incelenmesidir. Bu amaçla siyasal partiler, siyasal katılım ve seçilme, siyasal davranışlar gibi hususları inceler 14_Eğitim sosyolojisi nedir? Ekonomik kalkınmada eğitimin rolü, eğitim planlamasının önemi ve toplumların kültürüne uygun eğitim politikalarının belirlenmesi gibi konularla ilgilenmektedir. 15_Uygulamalı ve klinik sosyoloji nedir? Uygulamalı sosyoloji sosyolojik bilginin günlük yaşamda kullanılması ile ilgilidir. Yani sosyolojik bilgi gerek işletmeler gerekse devlet tarafından kullanılan bir sorun çözme aracı olarak kullanılmaktadır. 16_Bilim birbiriyle ilgili iki çalışmayı gerektirir bunlar. Bilgiyi Biriktirmek (Kuram-Teori), Veriyi Toplamak (Yöntem) 17_Kuram, bilimsel yöntemlerle tespit edilmiş bilgilerden oluşan ve kendi içinde tutarlılığı olan bir açıklamadır. Kuram üç temel öğeden oluşur: 18_Kuram üç temel öğeden oluşur nelerdir? Tanım, Kavram, Önerme 19_Önerme nedir? Olaylar arasındaki ilişkileri ifade eden yargı cümleleridir. 20_Kavram nedir? Sosyal olay ve olgularda karşılaşılan ortak bir niteliği ifade eder 21_bilimsel bir araştırma ilkeleri nedir?
22_Doğruluk nedir? Bilim adamının mutlak gerçeği göstermesi değil ona mümkün olduğunca yaklaşılması anlamındadır. 23_Tekrar nedir? Araştırma sonuçları diğer araştırmacılar tarafından da tekrarlana-bilmelidir. Bu da araştırmanın güvenirliğini ortaya koyar 24_Objektiflik nedir? Bu özelliğe nesnellik de denilebilir. Araştırmacının kişisel değer yargılarını (inançları, çıkarları, beklentileri, alışkanlıkları) araştırmaya yansıtmaması gerektiğini ifade eder. Buna bilim ahlakı da denir. 25_Basitlik ve Açıklık nedir? Araştırmada kullanılan kavramların diğer kavramlardan farklı yönlerinin ortaya konulması gerektiğini ifade eder. 26_Sınırlılık nedir? İncelenen konuyu diğerlerinden ayıran özellikleri belirterek sınırın çizilmesidir. Bu durum gereksiz karışıklıkları ve araştırma süresinin uzamasını engeller 27_Bir bilimsel araştırma yöntemi altı aşamadan oluşur. Bunlar: 1- Araştırılması gereken sorunu tespit edip tanımlamak 2- Konu ile ilgili bilgileri toplamak
6- Araştırma ile ilgili rapor hazırlanması ve sunulması 28_ Toplumbilimciler Araştırmalarında Üç Farklı Teknik Kullanırlar Bunlar?
29_ Her Araştırmada Araştırmacının Uyması Gereken Kurallar Vardır. Bunlar; 1-Açıklık 2- Dürüstlük (gerçekçilik) 3- İncelenen konu ve objeye zarar getirmeme 4- İnsanların mahremiyetine saygı 5-Araştırmacı kimliğini ortaya koymalı, saklamamalı Ünite 2 (Sosyolojinin Ortaya Çıkışı ve Kuramsal Yaklaşımlar) 30_ İlk Çağdaki Düşünürler Sokrat'tan Öncekiler Ve Sonrakiler Olmak Üzere İkiye Ayrılarak İncelenmektedir. Bunlar: Sokrat'tan öncekiler Yunanca da "bilen, bilgili kişi" anlamındaki Sofistler'dir. Sokrat'tan sonra ise iki önemli düşünür karşımıza çıkmaktadır. Bunlar, Aristo ve Platon'dur. 31_Platonun Görüşü Nedir? Platon'a göre insanı tanımak için önce içinde yaşadığı topluluğu incelemek gerekir; çünkü insan içinde yaşadığı devletin karakterini taşımaktadır. Toplum dünya içinde en yücedir, daha sonra ruh ve Allah mertebeleri gelir. 32_ Aristo’nun Görüşü Nedir? Aristo ise "bütün, parçaların toplamından daha fazladır" ve "esas olan somut olandır" görüşlerini benimsemiştir. Aristo'ya göre insanlık toplumu ahlak ve hukuk esaslarına dayanır. Aristo'nun en önemli eseri "Politika" adlı çalışmasıdır. 33_ İslam Dünyasında İslam Düşünürleri Kimlerdir? Farabi, İbn-i Rüşd, Gazzall ve İbn-i Haldun gibi düşünürlerin toplum ile ilgilendiğini görüyoruz. 34_ Farabi Görüşü Nedir? Platon ve Aristo'dan etkilenmiştir. Mükemmel devlet şekli, bütün insanlığı içine alan bir dünya devletidir 35_ Farabi’ye Göre Kaç Çeşit Devlet Vardır?
36_ İbn-İ Rüşd'eGöre Düşüncesi Nedir? Devlet, yaşlılar ve filozoflar tarafından yönetilmeli ve bütün insanlar saadete ulaştırılmalıdır. 37_ Gazali’nin Düşüncesi Nedir? Gazali ise devletin gerekliliğini savunarak modern devlet anlayışını getirir. İnsanın yalnız yaşayamayacağını, diğerlerine ihtiyacı olduğunu belirtir 38_ İbn-İ Haldun Düşüncesi Nedir? İslam düşüncesinin en seçkin temsilcisidir. Devletlerde canlılar gibi doğar, büyür ve ölürler görüşünü savunur. İbn-i Haldun'un Mukaddime adlı eseri sosyoloji kitabı özelliği taşır 39_ Sosyolojinin Bilimsel Bir Disiplin Olarak Ortaya Çıkışı Ne Zaman Olmuştur?19. Yy ortalarında endüstri devriminin yol açtığı hızlı toplumsal değişimle olmuştur 40_ Sosyolojinin Gelişimini Etkileyen Faktörleri Şu Şekilde Sıralayabiliriz
41_ Auguste Comte Kimdir? Comte, sosyolojinin isim babasıdır. Yukarıda da belirtildiği gibi pozitivizmi yani bilimsel yöntemi toplumsal dünyaya uygulama fikrini önermiştir Comte, toplumsal düzen (toplumsal statik) ve toplumsal değişme (toplumsal dinamik) konularına ilgi duymuştur. 42_Comte toplumsal değişmenin kaynağının insan düşüncesi olduğunu savunmuş ve düşüncenin; olmak üzere üç aşamadan geçerek pozitif yani bilimsel hale geldiğini söylemiştir.
43_Herbert Spencer kimdir? Sosyolojinin ikinci kurucusudur. Spencer'in görüşüne "Sosyal Darwi-nizm"de denilmektedir. Çünkü Spencer yetenekli ve zeki insanların toplumun yaşamında önem kazanacağını yeteneksizlerin ise topluma uyum sağlayamayacakları için yok olacağını savunmuştur. Başka bir ifade ile Spencer'e göre toplumlar barbarlık aşamasından medeni toplumlar aşamasına doğru gelişmektedir. Spencer, insan toplumları ile diğer organizmaları karşılaştırarak aralarındaki benzerlikleri saptamıştır. Spencer sosyologdan çok toplum konusunda fikirler geliştirmiş olan sosyal bir filozoftur 44_Karl Marx ve Maddeci Görüş nedir? Marx toplumsal yapıyı alt yapı ve üst yapı olarak ikiye ayırmıştır. Alt yapı üretim araçları ve üretim ilişkileri ile ilgili ekonomik bir temelken üst yapı sanat, din, bilim, ahlak gibi kültürel faktörler ile ilgilidir. Üst yapı, ekonomik ilişkiler yani alt yapı tarafından belirlenmektedir. Marx'a göre üretim araçlarına sahip olanlar (burjuvazi) ile sahip olmayan (işçiler) arasında doğal ve kaçınılmaz bir sınıf mücadelesi vardır. Marx işte buradan hareketle toplum bilimcilerin görevinin dünyayı açıklamak değil, değiştirmek olduğunu söylemiştir. 45_Marx'in en önemli eseri nedir? "Kapital"dir. 46_Emile Dürkheim kimdir? Dürkheim, toplumun üyelerince paylaşılan ortak inanç ve değerleri toplumu bir arada tutan güçler olarak görmektedir. Dürkheim bir toplumu oluşturan bireylerin bu ortak inanç ve duygularının bütününe "toplumsal bilinç" adını vermektedir 47_MaxWeberKimdir? Weber, sosyolojide "anlama" üzerinde durmuştur. Buna göre insan davranışlarının mutlaka yorumlanması ve anlamlandırılması gerektiğini söyleyerek bireylerin duygu ve düşünceleri ile davranışları arasındaki ilişkiyi açıklamaya çalışmıştır. Weber ilgilendiği konuları anlamada "ideal tip analizi" ve "tarihi analiz" olmak üzere iki teknik kullanmıştır. Weber ayrıca araştırmalarda objektiflik İlkesinin üzerinde durmuştur. Yani, sosyologların olaylara önyargılarından arınmış bir biçimde yaklaşmalarını savunur. Bunun dışında Weber endüstriyel toplumlardaki değişmenin bürokrasi ve bürokratik kurallar yüzünden istenilmeyen bir duruma dönüştüğünü öne sürmüştür.
1- Fonksiyonalist (Görevselci) Yaklaşım 2- Çatışma Yaklaşımı 3- Etkileşimcilik Yaklaşımı (Sembolik Etkileşimcilik) 49_ Fonksiyonalist(Görevselci) YaklaşımKurucusu Kimdir? Çağdaş anlamda kurucusu TalcotParsons'dur. Bu yaklaşıma göre toplum, organize olmuş, düzenli ilişkilerden meydana gelen ve her bireyin toplumun temel değerlerini paylaştığı bir sosyal sistemdir.
Bir diğer çatışma kuramcısı RalfDahrendorf'tur. Dahrendorf bir gücün (otoritenin) olduğu her yerde çatışmanın olacağını söylemektedir. LewisCoser ise çatışmanın birbiriyle yakın ilişkide bulunan insanlar arasında gelişebileceğini söylemektedir. Sosyologlar bu yaklaşımdan hareketle hangi toplumda olursa olsun mevcut ilişkilerden kimin kazanç elde ettiği, kimin zarar gördüğüne bakarlar. Bu yaklaşım ABD'de 1960'dan sonra yaygınlaşmıştır
Bu yaklaşım bireysel davranışlardan hareketle toplumsal davranışların açıklanabileceğini söylemektedir. Buna göre odak noktası bireydir. Etkileşimcilik yaklaşımı kısaca toplumlardaki bireylerin birbirlerini etkilemelerini, karşılıklı ilişkilerini ve bu ilişkileri nasıl gerçekleştirdiklerini inceler.
Sosyal alışveriş kuramı insan etkileşiminin ceza ve ödüllere bağlı olarak gerçekleşen bir alışveriş ile oluştuğunu ileri sürmektedir. Buradaki değişim kavramı toplumsal bir değişimden ziyade karşılıklı bir alışverişi ifade etmektedir. 55_ Sosyal Alışveriş Kuramının Temsilcisi Kimdir? Bu kuramın temsilcisi George C. Homans ve Peter M. Blau'dur 56_ Sosyal Alışveriş Kuramın Üç Önemli Sayıltısı Vardır.Bunlar 1- Sosyal Alışveriş durumunda insanlar verdikleri ile aldıkları arasında bir denge beklerler. 2- insanların sosyal ilişkilerinde azalan marjinal yarar yasası geçerlidir. 3- İnsan davranışları akılcıdır 57_ Feminist Kuram Nedir? Kuram bir toplumdaki kadın ve erkekler arasındaki cinsiyet ilişkilerinin yapısını analiz etmektedir. Cinsiyet kavramı burada toplumsal sınıf ve azınlık grupları arasındaki ilişkiyi açıklamaya çalışmaktadır 58_ Bu Kuramda Feministler Kaça Ayrılır? Radikaller, Liberaller ve Sosyalistler olarak 3 gruba ayrılırlar. 59_ Liberal Feministler Nedir? Liberal feministler, kadının toplum içinde aşağılanması, ikincil statüsü, kanunlarda erkeğe oranla eşit olmayan durumu, kadın ve erkeğin toplum tarafından nasıl etkilenerek benlik duygusunu geliştirdiği üzerinde durur 60_ Radikal Feministler Nedir? Radikal feministler, kadının toplum içinde baskı altında olduğunu, ezildiğini, toplumların erkekler tarafından yönetildiğini, hakimiyetin onlarda olduğunu savunur 61_ Sosyalist Feministler Nedir? Sosyalist feministler, en aşırı olanlarıdır. Kapitalizmi kadının ezilmişliğinin temel kaynağı olarak görürler 62_Patriyarki nedir? Sosyalist ve endüstri öncesi toplumlardaki erkek üstünlüğüdür. 63_ Türkiye'de Sosyoloji Nedir? Türkiye'de sosyoloji bilimine baktığımız zaman en önemli isim olarak Ziya Gökalp'i görürüz. Gökalp ve Mehmet İzzet çalışmalarında daha çok Durkheim-ComteSosyolojisi'nin etkisi altında kalmışlardır. Gökalp'in eserinin adı "Türkçülüğün Esasları"dır. Türkiye'de Prens Sabahattin ise Le Play ekolünün temsilcisidir. Ünite 3 - Toplum ve Toplumsal Yapı 64_ Sosyolojik Analizler Kaça Ayrılır? Mikro ve makro olmak üzere iki boyutta ele alınabilir 65_ Mikro Sosyoloji Nedir? Sosyaletkileşim üzerinde dururken, 66_ Makro Sosyoloji Nedir? Makrososyolojinin konusunu toplumun kendisi, genel yapısı ve ilişkileri oluşturur. 67_ Bir Toplumdan Bahsedebilmek İçin Neler Olması Gerekir? - Ortak bir toprak parçasına sahip olmak - Ortak politik bir otoriteye saygı göstermek - Ortak bir kültür ve yaşam biçimine sahip olmak gerekir 68_ Toplumsal Yapının Parçaları Hangileridir?
69_ Kültür Nedir? Bizi çevreleyen insanlardan öğrendiğimiz mirastır. Yani kullandığımız dil, inançlar, değerler, anlamlar vs.dir. 70_ Toplumsal Sınıf Nedir? Kalabalık bir insan grubu, sahip oldukları benzer gelir düzeyi, eğitim seviyesi, yaptıkları işler ve genel olarak karşılaştırabilir saygınlık ölçüleriyle toplumsal sınıf olarak tanımlanmaktadır. 71_ Statü Nedir? Bireyin toplum içindeki pozisyonudur. Edinilmiş ve kazanılmış statü olmak üzere ikiye ayrılır. Edinilmiş statü kişinin herhangi bir çabası olmadan, kendi dışındaki faktörler tarafından sağlanan statüdür. Yaşlı, kadın, erkek, siyah, beyaz, asillik, kraliçe olmak gibi. Kazanılmış statü bireyin kendi arzusu ve gayretleriyle, gönüllü olarak elde ettiği statüdür. Örneğin avukat, doktor, ekonomist, anne, baba olmak gibi. Bireyin toplum içindeki kimliğini belirleyici kılan statüsüne master statü ya da temel statü denir. "Matematik öğretmeniyim ama öncelikle anneyim" diyen birisinin temel statüsü, anneliktir. 72_ Rol Nedir? Bir grup ya da toplum içindeki insanların sınırları belirlenmiş olarak oynadıkları oyundur. İnsanların toplum veya grup içinde oynadığı rol, statüsüne bağlıdır. 73_ Gruplar Nedir? Grup en az iki kişiden meydana gelen benzer değer, norm ve beklentilere sahip olan insanların düzenli etkileşimleri ile ortaya çıkar. 74_ Gruplar Genel Olarak İkiye Ayrılır Bunlar. A) Birincil Grup: Aralarında yoğun ilişki olan birbirlerine sevgi ve özveri duygularıyla bağlı insanlardan oluşur. Arkadaşlık, aile, akrabalık gibi. B) İkincil Grup: Birbirleriyle geçici biçimde ilişki kuran ve çıkar amacı taşıyan gruplardır. Siyasi partiler, işletmeler, resmi örgütler vs. 75_ Toplumsal Kurumlar: Kurum toplumun temel değerlerini ve yapısını koruması açısından zorunlu sayılan nispeten devamlı kurallar topluluğudur. Sosyologlar dokuz ana kurum tanımlamaktadırlar 76_ Toplumsal Kurumlar Sosyologlar Dokuz Ana Kurum Tanımlamaktadırlar. Bunlar:
77_ Toplumsal Kurumların Karakteristikleri Şunlardır:
78_ Toplumsal Kurumlar Şu Temel Gereksinimleri Karşılar.
79_ Toplum Türleri Nelerdir?
80_ 1- Avcı Ve Toplayıcı Toplumlar Bu toplumların yaşamının büyük kısmı avlanmak ve yiyecek bulmakla geçmektedir. En önemli kurum ailedir; çünkü aile eğitim, koruma, üretim gibi birçok fonksiyonu yerine getirmektedir. Bunun dışında politik kurumlar yoktur, herkes eşittir, göç olgusu yaygındır ve en büyük zenginlik yiyecektir. Avcı toplayıcı toplumlar 40 kişiyi geçmeyen birincil gruplardır. 81_ Göçebe Ve Çobanlık Toplumları Bu yaşam biçimi daha önceden avlanan hayvanların yetiştirilmesi ve çoğaltılması düşüncesi ile ortaya çıkmıştır. Bu toplumlarda dini inançlar yaygın olarak yer alır. Hayvanlarına yeni otlaklar bulmak amacıyla göçebe bir yapıya sahiptirler
Bu toplumlar yaşamlarını çapa kullanılarak yapılan tarımla devam ettirirler. Bunlar da göç edebilirler; çünkü toprak belirli bir süre sonra verimsiz hale gelmektedir. Parçala-yak tekniği kullanırlar. Bahçıvan kültürü özelliği gösterirler. Yüklə 184,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|