Ünye ticaret borsasi- ünye iSTİhdam ve sosyo-ekonomik yapi raporu
Yüklə 439,79 Kb.
|
ÜNYE TİCARET BORSASI- ÜNYE İSTİHDAM VE SOSYO-EKONOMİKYAPI RAPORU1-GİRİŞBu rapor Ünye’nin belli başlı sorunlarını ve bu sorunlara yönelik çözüm önerilerini içermektedir. Raporun hazırlanmasında başta Ünye Belediyesi olmak üzere Ünye Kaymakamlığı, Ünye İlçe Tarım Müdürlüğü, Ünye İlçe Turizm Müdürlüğü, Ünye Sanayi ve Ticaret Odasının çalışmalarından yararlanılmış ve ilçede bulunan diğer ilgili kurum ve yetkililerle de görüşülmüştür. Ünye’nin sorunlarının yerel otoritelerin istek ve önerilerinin gözetilerek ele alınması; gerçekleştirilecek yatırımların etkinliğini ve yerindeliğini birçok noktada olumlu etkileyecektir. Rapor aşağıdaki bölümlerden oluşmaktadır. Ordu İlinin ve Ünye İlçesinin İstihdam ve işsizlik durumunu ortaya koymadan önce ilk olarak nüfus yapısını incelememiz gerekmektedir. Çünkü istihdam ve işgücü nüfusla doğrudan alakalı olduğundan nüfus rakamlarını incelemekte fayda bulunmaktadır.
Yukarıdaki tabloyu incelediğimizde Ordu Merkez ilçenin nüfusu artarken, kırsal kesimin ve iç kesimdeki ilçelerin nüfusunun azaldığını görürsünüz. İç kesimlerdeki nüfusun şehir merkezlerine, yani kıyı kesimlere yoğunlaştığını görürüsünüz. İlin en büyük ilçesi ise nüfus rakamlarına göre Ünye’dir. Ünye iç kesimlerden aldığı göç ile her yıl bir önceki yıla göre nüfusunu arttırmıştır. Nüfus artış hızına şöyle bir baktığımızda azalan bir oranda hem Ordu hem de Ünye nüfusunun arttığını görürsünüz. Bunun sebebi olarak nüfus artış hızının oranına yakın göç hızının oluşudur. İlçede göç hiç azımsanmayacak boyuttadır. Bu da nüfus artış hızını etkilemektedir. İlçeye iç kesimden göçün ve ilçeden iller arası iç göçün ana kaynağı ise istihdamdır. İlçenin istihdam rakamlarının düşük seviyede olması göç olgusunu artırmaktadır. İlçenin istihdam sağlayıcı olgusuna baktığımızda; ya da ilçenin ekonomisine ( bu da doğal olarak işgücünü etkilemektedir ) baktığımızda ilçenin ekonomisinin ve de doğal olarak işgücünün ana kaynağının tarım olduğu görülmektedir. Tarım denildiğinde aslında akla birkaç ürün grubu ile uğraşan çiftçi kesimi aklımıza gelmelidir. Ancak Ünye ilçe bazında bu durum farklı algılanmaktadır. İlçe halkının tarımdan kastettiği olgu fındıktır. İlçede neredeyse tarımın tamamına yakını fındık odaklıdır. Bu da doğal olarak ekonominin tek bir ürüne bağlılığını doğurmakta ve dolayısı ile fındığa bel bağlayan nüfusun işinin şansa kaldığını kanıtlamaktadır. İlçe halkının sene de bir ay çalışarak kalan ayları boşta geçirme anlayışı halkı tembelliğe itmekte dolayısı ile atıl işgücünün temelleri atılmaktadır. Son yıllarda özellikle tarım politikalarında yanlışlıklar, fındık politikasının etkin uygulanmaması, etkin bir pazarlama stratejisinin ve tanıtımların uygulanmaması, dış ve iç pazarda etkinliğin olmaması, fındığa verilen taban fiyatların ürünün maliyetine eşdeğer olması ve fındık birliği kuruluşların etkin yöntem uygulayamamaları sonucu üreticileri hiçbir emeği olmayan ancak en çok kazanç sağlayan tüccarların eline itmesi gibi bu ve benzeri uygulanan yanlış stratejiler fındığın geçim kaynağı olma özelliğinin yitirmesine sebep olmuş ve aile ferleri ile yaşayan gençlerin, iş alanının olduğu illere göçleri hızlanmıştır. Aşağıdaki tabloyu incelediğimizde en önemli nokta Ünye’nin çiftçi sayısı ve toplam dikili alanın bu sayıya dağılımıdır. Rakamlar incelendiğinde ilçenin dağılımının çok yüksek sevilerde olmadı görünmektedir. Gölköy, Gürgentepe, Ulubey, Fatsa gibi ilçelerin gerisinde kalmıştır. Bu da ne demek oluyor, ilçe artık ekonomisini, işgücünü tarımdan elde ettiği gelir ile sağlayamayacaktır. Bu da doğal olarak Ülke istihdam rakamlarının ortalamasını tarım ile sağlayamayacağı gerçeğini ortaya çıkarmaktadır. Onun için istihdam yaratacak sektör ve sektörlere bir an evvel hız verilmelidir.
İlçenin Ordu genelinde gelir dağılımına baktığımızda %18 civarında gelir dağılımı ile merkez ilçeden sonra en yüksek paya sahiptir. Ancak bu gelir dağılımına karşın işgücü girdisi olarak diğer ilçelere oranla çok büyük bir fark içermemekte hatta Fatsa’nın istihdam rakamlarının gerisinde kalmaktadır. Bu durumu, yani gelir dağılımındaki avantajını pozitif yönde kullanabilmesi için gelirinden katma değer yaratmalı ve katma değer ile katladığı geliri istihdama çevirebilmelidir. Geliri istihdama çevirebilme oranını yükselttiği ölçüde, yerinde ve doğru yatırımı ilçeye kazandırdığı noktada pozitif bir ivme kazanacaktır. ORDU İLİ GENEL SANAYİ DURUMU
Yukarıda Ordu İlinin işletme ve sanayi rakamları verilmektedir. Özellikle sektörlere baktığımızda İlçemizde tam anlamı ile olmasa da madencilik sektörü göze çarpmaktadır. İlçe özellikle Ünye Çimento gibi bir kuruluşun hammaddesine kaynaklık etmektedir. Bunun haricinde değerli kil yataklarına sahip pozisyondadır. Ancak organize sanayi gibi bir istihdam yuvasının ilçede mevcut olmaması kaynağını Ünye topraklarından çıkaran müteşebbislerin, hammaddeyi işlemek için Fatsa’da kurulan Organize sanayi bölgesindeki fabrikalara götürmesi İlçenin bu anlamda en büyük eksikliklerinden birini göstermektedir. İlçede tekstil sanayi yüksek paya sahiptir. Ancak bu sektörde de en büyük sıkıntı asgari ücretin altında işçi ücretleri verilmekte ve bir çoğunun sigortası dahi olmamaktadır. Dolayısı ile bu da kayıtdışı istihdam olarak karşımıza çıkmaktadır. Kayıtdışı istihdam sadece tekstil sektöründe değil bir çok aile işletmesi KOBİler de de bu durum yaşanmaktadır. GIDA SANAYİ
Gıda sanayi rakamlarına baktığımızda istihdam rakamları gerçeği yansıtmadığını açıkça görülebilmektedir. Yukarıda gıda sanayi altında belirttiğimiz istihdam rakamlarının neredeyse iki katı kadar kayıtdışı işçi çalıştırılmakta ve iş olanağı kıt olan ilçede istihdam edilenler bu duruma göz yummaktadır. Yukarıdaki tabloda şirket ve istihdam rakamları yer almaktadır. Ancak en önemli konulardan bir tanesi hiçbirin Kapasite Kullanım Oranı %100 değildir. Hatta çoğunluğu %50’nin ve %30’un altında eksik kapasite ile çalışmaktadır. Dolayısı ile bu fabrikaların tam kapasite çalışması için gerekli teşvikler ve destekleme çalışmaları yapılmalı ve tam kapasite ve maksimum işgücü ile istihdam yaratılmalıdır. Tekstil sektöründe de İlçede durum pek farklı değildir. Özellikle tekstildeki rakamlar gerçekle bağdaşmamaktadır. En fazla kayıtdışı istihdam ilçede bu sektörde yaşanmakta, çalışanlar asgari ücret sınırlarının altında çalıştırılmakta hatta birçok tekstil fabrikasında işçiler aylık ücretlerini tam anlamı ile alamamaktadır. Ancak alternatif iş olanağının ilçede bulunmaması az önce de belirttiğimiz gibi istihdam edilenleri kaderleri ile baş başa bırakmaktadır. İlçede orman ürünleri sanayi yok denecek kadar azdır ancak mobilya sanayi her geçen gün artmaktadır. Ancak mobilya sanayi yüksek hacimli iş alanları olmadığı için ve ilçe sınırları içinde hizmet verdikleri için işgücü olarak tatmin edici rakamları yakalayamamıştır. Mobilya sanayi olarak ilçe dışa açılmalı ve iç pazarda etkin bir çalışma sergileyerek yerini almalıdır. Çimento ve hazır beton alanında İlçenin en büyük istihdam kaynağını yaratan Ünye Çimento oluşturmaktadır. Ünye Çimento’nun yanında kapsamlı çalışan iki hazır beton firması ilçede hizmet vermektedir. İnşaat firmalarının da bulunduğu ilçede bu firmaların sayısı ve istihdam rakamları iç açıcı değildir. Kimya sanayi ve LPG dolum tesisleri sanayi bulunmamaktadır. Madencilikte ise Ordu genelinde en büyük rakamlara Ünye sahiptir. Atik kömür, Emtaş, İMC, Özaltıntaş, Ünye mermer, Simge kömür belli başlılarıdır. Ancak KKO %100’ün çok altında olması istihdam rakamlarını da alt sevilere düşürmüştür. Bu firmaları tam kapasitede çalışabilecekleri organize sanayi alanı yaratılmalıdır. As Çelik, Ahran Grup, Karadeniz Gemi, As Çelik, Depar Demir Sanayi ise diğer imalat sanayileridir. Ordu istihdam rakamlarına baktığımızda 2008 yılı Türkiye İstatistik Kurumunun verilerine göre İlin işgücüne katılım oranı %61.3’tür. İşsizlik oranı %4.9, istihdam oranı %3.3’tür. Bu oranı ilçeler bazına indirgediğimizde Ünye İlçesinin rakamlarının da bu oranlara yakın bir seyir izlediği görünmektedir. İstihdam oranına baktığımızda İlçenin Türkiye ortalamasının çok çok altında olduğu göze çarpan en büyük olumsuzluktur. 2009 rakamlarına baktığımızda ise İlin iş gücüne katılım oranı 63.2, işsizlik oranı 4.9, istihdam oranı 58.3 tür. İlçe genelinde istihdam tarım sektöründe yoğunlaşırken hizmet sektörü ilçede ikinci paya sahiptir. Ticaret sektörünün de görüldüğü ilçede sanayi sektörü en zayıf noktada yer almaktadır. İstihdam’ın can damarını oluşturan sanayi sektörünün çok sınırlı sayıda kalması üzücü bir sonuçtur. İlçenin bir an önce teşvik ve yatırımlar ile sanayi sektörüne yön vermesi geleceğinin aydınlanması için kaçınılmaz bir olgudur. İlçede ücretli ve maaşlı çalışan sayısı Türkiye ortalamasının altındadır. Bunun sebebi ücretli çalışmaktansa kendi işini kurma eğilimidir. Yevmiyeli çalışan ise inşaat sektöründe görünmektedir. İlçenin inşaat sektörünün de sınırlı olması bu oranı düşürmektedir. İlçede kendi hesabına çalışanların oranı ise yüksektir. Göze çarpan en önemli olgu ise ücretsiz aile işçiliğidir. Ordu ili ücretsiz aile işçiği rakamlarına göre Türkiye’de birinci sıradadır. En büyük ilçe olarak Ünye de bu oran oldukça yüksektir. Tarım ağırlıklı yapının ve kadınların bu alanda en büyük yükü üstlenmesi bunun en büyük sebebidir. Dış Ticaret verilerine baktığımızda Ordunun 2008 yılındaki İhracat rakamı 231 milyon $ İthalat ise 50 milyon $ olarak gerçekleşmiştir. Bu rakamın büyük çoğunluğunu fındık İhracatı oluşturmaktadır. Bu rakamın ne kadarlık bölümünden Ünye’nin pay aldığı bilinmemektedir. Bu ve benzeri bir çok rakamlar için İlçede istatistik bürolarının kurulması İlçenin geçmişini değerlendirip geleceğini görebilmesi açısından son derece önemlidir. İlçede istihdam yaratacak yabancı sermayenin ve yabancı yatırımların teşvik edilmemesi dikkat edilmesi gereken bir husustur. Fatsa organize sanayi bölgesinde bulunan yabancı yatırımları örnek aldığımızda Fatsa ekonomisine olan Katkısını tahmin etmek zor değildir. İlçenin yerli yatırımları Fatsa Organize sanayi bölgesine kaptırması ve bu yatırımlara gerekli arazi ve altyapıyı sağlayamaması yönetim zafiyetinden başka bir şey değildir. Bir an önce bu yatırımların önü açılmalı ve gerekli zemin etüdü ve altyapısı sağlanarak Organize sanayi bölgesi oluşturulmalıdır. İlçede nitelikli işgücünün olmaması ve bu konu da gerekli çalışmaların yapılmaması üzerinde düşünülmesi gereken bir konudur. İşsizliğin çığ gibi arttığı dünyada nitelikli işgücü en büyük işsizlik ilacı olarak görünmektedir. Bu bağlamda mesleki teknik eğitimin İlçede mutlaka geliştirilmesi gerekmektedir. Mesleki teknik eğitimin amacı, genel olarak, bireyleri sanayi, ticaret ve hizmet sektörlerinde istihdam için nitelikli iş gücü olarak eğitmek ve yetiştirmek, mesleklerinin devamı olan yüksek öğretim kurumlarına geçiş için gerekli temel eğitimi vermektir. Nitelikli işgücü verimliliği arttırırken paralelinde istihdamı da arttırır. Çin son yirmi yılda verimliliğini beş kata yakın arttırırken Türkiye yerinde saymaktadır. İlçede işgücü yetiştirme kursları kurulmalı ve halkı bu konuda bilinçlendirme çalışmaları yapılmalıdır. İşsizlerin kendi işlerini kurmaları yönünde girişimcilik eğitimleri verilmelidir. İlçedeki işsizlik rakamlarının yaş gruplarına göre dağılımına baktığımızda 25 ile 30 yaş grubunda işsizliğin dağılım gösterdiği dikkat çekmektedir. Ayrıca 20 ile 24 yaş aralığında işsizlerin sayısı da hemen hemen aynıdır. Bu rakamlar gençlerimizin işsizlik ile yüz yüze olduğunu göstermektedir. İlçede 40 ile 55 yaş grubu arasında çalışanların payının diğer yaş grubuna göre dağılım içindeki payının yüksek olması aile işletmelerinin ve esnaf tarzı işletmelerin yönetiminde aile reisinin halen daha etkili olduğudur. Eğitim durumuna göre işsizlerin dağılımına baktığımızda ise ilk ve ortaöğretim mezun sayısı ilçedeki toplam işsiz sayısının % 70’ine yakındır. İlçede eğitimli nüfus oranın düşük olması buna etken teşkil etmektedir. Ayrıca eğitimli ve bir yüksek öğrenim mezunu olan nüfus ise gerekli iş olanağının olmamasından dolayı iş olanağının yüksek olan bölgelerine göç etmesi ilçede eğitimsiz işgücünün kapılarını açmıştır. İlçedeki meslek grubu sayılarını incelediğimizde ise Tekstil ürünleri imalat ile toptan perakende tic. İlk sıralarda yer aldığı görünmektedir. 187 işyeri bu alanlarda hizmet vermektedir. Bu da istihdam edilen nüfusun çoğununun bu alanda olduğunu göstermektedir. Ancak istihdam edilenlerin bir çoğunun kayıtdışı çalıştırılması ayrı bir sorun teşkil etmektedir. Matbaacılık hizmetleri ve konaklama olarak işyeri sayılarını incelediğimizde 148 adet olan işyerleri ikinci istihdam kapısı niteliğindedir. Ancak istihdam rakamları bu grupta yoğun değildir. Sayının çok olması işçi sayısının da çok olduğu anlamına gelmemelidir. Bu işyerlerinin sayısına oranla istihdam oranı düşüktür. Gıda maddeleri alkollü ve alkolsüz içecek v.b alanda hizmet veren işyerlerinin sayısı 136 olmasına rağmen istihdam edilenlerin sayısı işyeri sayısı ile aynı orandadır. Bunun sebebi ise daha çok şahıs ve tek kişi işletmeleri olmasından kaynaklanmaktadır. Ülke genelindeki sorunlardan bir tanesi olan kadın istihdamının sorunlu olmasının ilçede de yansımaları görünmektedir. Ekonomik kalkınmanın “olmazsa olmaz” koşulu üretim faktörlerinin olabildiğince yüksek düzeyde ve verimlilikte kullanılmasıdır. Ancak, bu faktörlerin başında gelen işgücünün kullanımında dünyanın bütün ülkelerinde cinsiyet acısından erkeklerin lehine dengesiz bir dağılım söz konusudur. Tarih boyunca üretimin önemli bir parçası olmalarına karşılık, kadınların emek piyasalarında ücret karşılığı çalışmaları sanayi devrimi ile yaygınlaşmıştır. Günümüzde gelişmiş ülkelerde kadınların işgücüne katılma oranları %70’ ler seviyesine yükselerek erkeklerin işgücüne katılma oranlarına yaklaşmıştır. Mesleklerin feminitesinin giderek kaybolduğu dünyada artık kadınların çok çeşitli meslek dallarında çalıştıklarını görmek mümkündür. Türkiye’ de işgücüne katılma oranlarının son 20 yıldaki gelişimi incelendiğinde, kadın işgücünün Dünyanın genelinde sergilediği artış surecinin ülkemiz için geçerli olmadığı görülmektedir. Ülkemizde kadınlar kentsel emek piyasalarına çok cılız bir şekilde katılabilirlerken, katılımlarının daha yüksek olduğu kırsal emek piyasalarında çalışanların %80’ inden fazlası ücretsiz aile işçisi konumunda bulunmaktadır. İlçe olarak incelediğimizde ise daha öncede belirttiğimiz gibi kadın işgücü çok sınırlı sayıda ve Türkiye ortalamasının altında kalmıştır. Kadın işgücündeki en çarpıcı rakam daha önce de belirttiğimiz gibi ücretsiz aile işçiliğinde görünmekte ve ülke genelinde ilk sıralarda yer almaktadır. 2-ÜNYE’NİN DEMOGRAFİK YAPISI Ünye’nin bağlı olduğu Ordu ili 5952 km’lik yüzölçümüne sahiptir. İlin nüfusu 2000 yılında 887.765’e yükselmiştir. Ünye 2000 Yılında 126.124 kişilik ve 2009 yılında 115.242 kişilik nüfusuyla Ordu’ya bağlı ilçeler içinde birinci sırayı almaktadır. Bu nüfus 2009 yılında 723.507’e gerilemiştir. Bu nüfusun 61.552 kişilik bölümü merkez ilçede yaşamaktadır. Nüfus yoğunluğu km başına 180-275 kişi olarak belirlenmiştir. İlçenin genel nüfusu 1990-2000 döneminde %13,30 oranında artmıştır. Ünye ilçesinde yaşayan erkek ve kadın nüfusunun yarıdan fazlası 25 yaşın altındadır. Yüklə 439,79 Kb. Dostları ilə paylaş:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||