Вакуумдаги магнит Майдон Магнит индукция

Mavzu: Vakuumdagi magnit maydon magnit induksiya vektorining sirkulyatsiyasi va oqimi

Reja:

1. Magnit maydoni va uning tavsifi.
2. Magnit maydonni grafik usulda tavsiflash.
3. Bio-Savar-Laplas konuni.
4. Tugri chizikli va aylanma tokning magnit maydonini xisoblash.
5. Magnit induksiya vektorining kontur buyicha sirkulyatsiyasi.
6. Solenoid va toroidning magnit maydoni.
7. Amper konuni va uning ba’zi tatbiklari.Tok kuchining
ulchov birligi.
8. Parallel toklarning uzaro ta’siri.Tok kuchining ulchov birligi.
Loyents kuchi.
1. Magnit maydoni va uning tavsifi.

Elektr toklari bir–biri bilan uzaro ta’sirlashadi. Tokli utkazgichlar orasidagi uzaro ta’sir magnit ta’sir deyiladi. Tokli utkazgichlarning bir–biriga ta’sir kiladigan kuchlari magnit kuchlar deyiladi. Parallel utkazgichlarning xar birining birlik

uzunligiga tugri keluvchi uzaro ta’sir kuchi ulardagi i 1 va i 2 toklarga tugri proporsional va ular orasidagi l masofaga teskari proporsional bi ifo 2 124pm=; m / n
o710 4-CH p = m bulishi kerak.
Toklarning uzaro ta’siri magnit maydoni deb ataluvchi maydon orkali amalga oshadi. Magnit maydoni materiyaning maxsus turi bulib xisoblanadi. Uning asosiy ossalari: 1.Magnit maydonini elektr toki xosil kiladi. 2. Magnit maydoni tokka
kursatadigan ta’siriga karab paykaladi.
1820 yili Bio–Savar xar xil shakldagi toklarning magnit maydonlarini urgandilar. Laplas, Bio va Savar tajribalarining natijalarini analiz kilib, istalgan tokning magnit maydonini tokning aloxida elementar bulaklari xosil kilgan maydonlarning
vektor S sifatida xisoblash mumkinligini anikladi. Laplas uzunligi dl bulgan tok elementi xosil kilgan maydonning magnit induksiyasi uchun: 3) , (rr dl ik dB = bu yerda: k–proporsionallik koeffitsenti. i–tok kuchi. rr–tok elementidan B dr aniklanayotgan nuktaga yunalgan vektor. r–shu vektorning moduli. V–magnit induksiyasi deb ataladi.
dB vektor dl elementdan va maydon xisoblanayotgan nuktadan utuvchi tekislikka perpendikulyar yunalgan. l dr atrofida B dr yunalish buyicha aylanish dl bilan ung vint koidasi orkali boglangan. B dr moduli uchun 2rsin idlk dBa= bu yerda a, dl va B
vektorlar orasidagi burchak.
Magnit maydonini tokga ta’sirini aniklashda 2 ta tokli utkazgichning uzaro ta’sir kuchi, ya’ni Amper konunidan foydalanamizchunki magnit maydon kuchlanganligi
ifodasi kuyidagi kurinishga ega Amper tomonidan aniklangan konunga asosan magnit maydonida tok elementi dl ga ta’sir etuvchi kuch ] B l d [ ki FAr r= bu yerda: k–roporsionallik koefitsenti. i–tok kuchi. B, dl –element joylashgan nuktadagi magnit induksiyasi. a = sin kiBdl dF a, l dr va Br vektorlari orasidagi burchak. Bu kuch l d
r va Br vektorlar yotgan tekislikka perpendikulyar yunalgandir. Tokka ta’sir etuvchi kuchning yunalishini chap kul koidasidan foydalanib aniklash mumkin. Agar chap kulning kaftiga Br vektor kiradigan kilib kuysak va uzatilgan 4 ta barmokni tok yunalishi buyicha joylashtirsak, u xolda ochilgan bosh barmok kuchning yunalishini kursatadi.
Xarakatlanayetgan zaryadlangan zarrachaning
magnit maydoni
Bizga biror uzunlikdagi utkazgich berilgan bulsin, S utkazgich-ning kundalang kesimi yuzasi (1-rasm). Bio – Savar – Laplos konuni ifodasidan
J nqSIj = = YU s nq I J = bu ifodani xar ikki tomonini xam l ga kupaytirib kuyidagi munosabatni xosil kilish mumkin, J J J qN v nq S nq I = = = l l chunki utkazgichni birlik xajmidagi konsentratsiyasidan nv N = ga , utkazgichni xajmi esa l S v = ga teng.
Shunday kilib J qN I = l bu ifodani Bio-Savar-Laplas konuni ifodasiga kuysak
211sinrNqk Hq J= bu zarralar soni N ta bulgan xol uchun 211sinrkNHhq J= = bu ifoda zaryadlangan xarakatlanayetgan zarrachaning magnit maydoni.
Xarakatlanayetgan zayadlangan zarrachaga magnit
maydoning ta’siri. Lorens kuchi
Tok utayetgan utkazgich toksiz utkazgichdan shu bilan fark kiladiki unda zaryad tashuvchilarning tartibli xarakati sodir buladi. Bundan magnit maydondagi tokli utkazgichga ta’sir etuvchi kuch xarakatlanuvchi aloxida zaryadlarga ta’sir etuvchi kuchlar ta’siridan iborat, demak ta’sir zaryadlardan ular oka-yetgan utkazgichga berilishi kerak degan xulos kelib chikadi.Ma’lumki, Il=NqJ bu ifodani Amper konuniga kuysak. Amper konuniga kura , F=k[IlB]=kNq[JB] bu N ta zarracha uchun Bitta zarracha uchun esa kuyidagicha buladi. =FFl= k q[JB]
Bu formula Lorens konuni ifodasini belgilaydi. Xarakatlanayotgan zaryadli zarraga magnit maydoni tomonidan ta’sir etadigan kuch Lorens kuchi deyiladi. Lorens
kuchining moduli utkazgichning uzunligi dl bulgan kismiga ta’sir etuvchi F
A kuch modulining mana shu kismda tartibli xarakatlanayotgan zarralar soni (N ga) nisbatiga teng ekan.