YeniŞEHİr mesleki EĞİTİm merkezi ustalik eğİTİMİ kursu muhasebe biLGİSİ
Yüklə 228,76 Kb.
|
Örnek: Ahmet’in Hasan’a 2000.00 TL. Borcu vardır. Hasan Ahmet’ten alacağı 2000.00 TL. den 1000.00 TL. yi Kemal’e ödemesi için Ahmet’e bir ödeme emri yazarsa bu ödeme emrinin adı poliçedir. SENETLERİN CİRO EDİLMESİ Senet Cirosu: Bir senet üzerindeki hakkın “senede bağlı hakkın” senedin arkasının imza edilerek başkasına devredilmesi işlemine ciro işlemi denir. Bu suretle senet üzerindeki alacak hakkı devredilmiş olur. Ciro yazılı yapılır. Hakkını devreden kimseye “ciranta” denir. Ciro tarihi yazılmayabilir, yazılırsa senet zinciri daha kolay tespit edilir. Adresi yazılırsa cirantaya daha kolay ulaşılır. Ciro Çeşitleri 3 çeşit ciro vardır. Bunlar; a) Tam Ciro; Lehine ciro yapılan kişinin adı soyadı yapılmışsa buna tam ciro denir. Örnek: “Senette yazılı 1000.00 TL.yi Bay Ali Kaya’ya ödeyiniz”- Diyarbakır-03.25.2005 gibi. b) Beyaz (açık) Ciro: Lehine ciro yapılan kimsenin (hamil) adı belirtilmeden, sadece cirantanın imzasından ibaret ise ya da sadece ödeyiniz” deyimi yazılmış ve imzalanmışsa buna beyaz ciro denir. c) Hamiline ciro: Bir ciroda “hamiline” deyimi varsa hamiline cirodur. Beyaz ciro hükmündedir. TAŞIMA SENETLERİ (KONŞİMENTO) Taşıma senedi ya da Konşimento, (bill of lading) üzerinde yükleyici, alıcı, ihbar mercii den başlayarak her türlü bilginin yer aldığı kıymetli evraktır. Malların teslim alındığını gösteren makbuz niteliği taşırlar. Malların mülkiyetini temsil etmezler. Taşıma senetleri ciro suretiyle devredilemedikleri için bunlara ciro edilemez nakliye belgeleri denir.
Bu nedenle çek kimde ise ödeme ona yapılır hamiline çeklerin bu nedenle çalınma, kaybolma riski vardır. 3-Çizgili çek: Hesaptan hesaba para aktarılmasında kullanılır. Çekin üzerinde çift çizgi vardır. İki çizgi arasına banka adı yazılır, herkese ödenmez bu nedenle kaybolması çok önemli değildir. Çizgiler arasına para olarak ödenmeyecek, hesaba geçilmeyecek gibi cümleler yazılabilir. Genel çizgili çeklerde banka adı yazılır. Özel çizgili çeklerde parayı alacak olan bankanın ismi bulunur. BORDROLAR Bordro: Bir hesabın ayrıntılarını gösterebilmek için düzenlenen cetvele bordro denir. Bordrolar 2 ye ayrılır. Bunlar 1- Ücret bordroları, 2- Maaş bordrolarıdır. 1- Ücret Bordroları: İşveren tarafından her ay ödenen ücretler için düzenlenen ve ücretin dökümünü ayrıntılı olarak gösteren cetvellerdir. İşverenler her ay ödedikleri ücretler için bordro düzenlemek zorundadır. Ancak gelir vergisinden muaf ücretlerle götürü usulde vergiye tabi hizmet erbabına yapılan ücret ödemeleri için bordro düzenlenmeyebilir. Ücret bordrosunda aşağıdaki bilgiler bulunmalıdır. a) Hizmet erbabının adı soyadı, ücretin alındığına dair imzası veya mühürü, (ücretin ödenmesi için makbuz düzenlenmişse mühür veya imzaya gerek yoktur) b) Varsa vergi karnesinin tarih ve numarası c) Birim ücreti (aylık, haftalık, günlük, saat veya parça başı) d) Çalışma süresi veya ücretin ilgili olduğu süre, e) Ücret üzerinden hesaplanan kesintilerin (vergi) tutarı, f) SSK. İşçi payı sütunu Maaş Bordroları: 657 Sayılı devlet Memurları Kanununa tabi memurlar için yapılan bordrodur, gerekli olmadığından konu ile ilgili örnek verilmeyecektir.
BEYANNAMELER Beyanname: Vergi miktarını gösteren ve mükellef tarafından süresi içinde vergi dairelerine verilen belgeye denir. Beyanname vergi mükellefinin kazançlarını gösteren cetveldir. Vergi dairesine posta ile de gönderilebilir. VUK. Kanununa göre: Gerçek kişiler Gelir vergisine, Tüzel kişiler Kurumlar vergisine tabidir.
Vergi mükelleflerinin önemli görevlerinden biri Vergi Usul Kanununda (VUK) belirtilen esaslara göre defter tutmalarıdır. Çünkü vergi mükellefleri beyan ettikleri vergilerle ilgili işlemlerini belli bir sırada düzenleyerek kayıtlarını tutarlar. Yılsonunda bulunan kar ve zarara göre düzenlenen beyannameler vergi dairelerine mükellefçe verilir. Her tacir kazancı oranında vergilendirilir. Defter tutmak zorunda olan gerçek ve tüzel kişiler kanunda belirtilen esaslara göre defter tutmak zorundadırlar. Götürü usulde vergilendirilenler defter tutmak zorunda değildir. DEFTER TUTMAK ZORUNDA OLANLAR Aşağıda yazılı gerçek ve tüzel kişiler Vergi Usul Kanunun172. Maddesine göre defter tutmak zorundadırlar. 1- Ticaret ve Sanat Erbabı: Tacir olanlar ve ticari kazançları üzerinden vergi veren gerçek kişilerdir. Bu grupta olanlar götürü usulden yararlanamazlar. 2- Ticaret Şirketleri: Her türlü ticaret şirketi bilanço esasına göre defter tutar. Bu şirketler; Anonim, Limited, Komandit, Kollektif ve Kooperatif şirketlerdir. 3- İktisadi Kamu Kuruluşları: Bu gruba, devlet, özel idare, belediye, ve diğer kamu kuruluşlarına ait müesseseler girer. Bilanço esasına göre defter tutarlar. 4- Dernek ve Vakıflara ait İktisadi İşletmeler: Bu gruptakiler de tüccarlar gibi defter tutarlar. 5- Serbest Meslek Erbabı: Serbest meslek faaliyetlerini genel meslekleri halinde yapan kişileri kapsar. Doktor, Avukat, Serbest Muhasebeci ve Mühendisler bu gruptan sayılır. 6- Çiftçiler: Yıllık zirai kazançlarına göre vergilerini verirler Yıllık Kazançları zirai işletme hesabı veya bilanço hesabı esasına göre belirlenir. DEFTER TUTMAK ZORUNDA OLMAYANLAR Aşağıda belirtilen gerçek ve tüzel kişiler defter tutmak zorunda değildir. 1- Gelir vergisinden muaf esnaf ve çiftçiler, 2- Gelir vergisi kanununa göre götürü vergiye tabi olanlar, 3- Kurumlar vergisinden muaf olanlar (İktisadi kamu müesseseleri, dernek ve vakıflar) TUTULMASI KANUNEN ZORUNLU OLAN DEFTERLER Tüccarlar defter tutmak bakımından ikiye ayrılır. a) Birinci sınıf tacirler; Bilanço esasına göre defter tutarlar. Kazançlarını da bu esasa göre tespit ederler. Çift taraflı (muzaaf) kayıt usulünü uygulamak zorundadırlar. b) İkinci Sınıf Tacirler; İşletme hesabı esasına göre defter tutarak kazançlarını bu esasa göre belirler ve tek taraflı (basit) kayıt usulünü uygulamak zorundadırlar. 1.SINIF TACİRLERİN TUTMAK ZORUNDA OLDUKLARI DEFTERLER 1- Yevmiye Defteri (günlük defter) 2- Defteri Kebir (Büyük Defter) 3- Envanter ve Bilanço defteri 4- Günlük Kasa Defteri 5- İmalat Defteri (devamlı imalat ile uğraşanlar) 6- Karar defteri ve Pay defteri ( diğer defterlere ilave olarak tutulabilir) 1-Yevmiye Defteri: Muhasebede, ticari işlemlerin belgelere dayanarak tarih sırası ile maddeler halinde kaydedildiği deftere yevmiye defteri (Günlük Defter) denir. Yevmiye defterine yapılan her kayıt mutlaka bir belgeye dayanmalıdır. Muhasebede belgesi olmayan hiçbir işlem kaydedilemez. Yevmiye defterine ilk olarak yeni işe başlayan işletmelerde açılış bilançosu, eskiden beri işe devam eden işletmelerde önceki dönem sonu bilançosunda yer alan bilgiler esas alınarak açılış kaydı yapılır. Yevmiye defterine kayıt yapılırken hata olursa muhasebe kurallarına göre düzeltme yapılır. Kayıt silme, karalama, sayfa koparma kesinlikle yasaktır ve cezai müeyyidelere tabidir. Yanlış yazılan rakam veya yazının üzeri okunacak şekilde tek çizgi ile çizilir ve üzerine ya da yanına doğrusu yazılır. Yevmiye defteri ciltli ya da yapraklı olabilir. Yevmiye Defteri ile Büyük Defter İlişkisi: Muhasebede, ticari işlemlerin belgelere dayanarak tarih sırası ile maddeler halinde kaydedildiği deftere yevmiye defteri denir. Bu işlem de hesaplar aracılığıyla yapılır. Aynı tür olaylar aynı hesaplarda toplanır. Bu hesapların durumunu da büyük defterler aracılığı ile görebiliriz. Eğer bir de yardımcı defteriniz var ise bilginin daha ayrıntılı olmasını sağlayabilirsiniz. Yevmiye defteri bize her muhasebe olayını, olayın olduğu günü kaydetme imkanı verir. Büyük defter ise bu kayıtları sadeleştirilerek özelliklerine göre bir araya toplar. Yevmiye defterine kaydedilen kayıtlar hesaplar aracılığıyla kaydedilir. Bu hesaplarda büyük defterlerde sınıflandırılır. Bu nedenle yevmiye defteri ile büyük defter kayıtları arasında birebir ilişki vardır. 2-Büyük Defter: (Defteri Kebir) Büyük defter, yevmiye defterlerine kaydedilmiş olan işlemleri buradan alarak sitemli bir şekilde hesaplara dağıtan ve düzenli olarak bu hesaplarda toplayan muhasebe defteridir. Büyük defterin diğer adı da Defteri Kebir'dir. Yevmiye defterlerine yapılan işlemler tarih ve işlem sırasına göre, belli bir düzenlemeye tabi tutulmadan yazılır. İşletmenin muhasebe işlemlerinin takip ve kontrolü için muhasebe kayıtlarının hesaplara dağılımının daha düzenli bir şekilde yapılmasını sağlamak ister. Bu nedenle hesaplardaki hareketliliklerin takip ve kontrolü için ayrı bir deftere ihtiyaç duyarlar. Bu hesaplarda oluşan rakamların sistemli bir şekilde bir araya getirilmesi ve dağıtılması işlevini gören deftere büyük defter (defteri kebir) adı verilir. Büyük defter tutulması zorunlu bir defterdir (VUK madde 182). Büyük defter muhasebenin sınıflandırma fonksiyonu yerine getiren defterdir. Büyük defterlerden elde edilen rakamlar diğer muhasebe dokümanları için birer kaynak niteliği de taşımaktadır. Bu nedenle büyük defter kayıtlarının muhasebenin sağlıklı yürümesi açısından tutulmasının gerekliliği son derece önemlidir.
Hesap dönemi on iki ayı geçemez. Vergi Usul Kanununun ilgili hükümleri saklı kalmak kaydıyla envanter, düzenli bir işletme faaliyetinin akışına uygun düşen süre içinde ve her halükarda hesap döneminin sonundan itibaren üç ay içinde çıkarılır ve deftere kaydedilir. 4-Günlük Kasa Defteri: İşletmenin kasa ile ilgili işlemlerinin günü gününe yazıldığı defterdir. İşletmeler kasalarına giren ve çıkan paraların takibini ve kontrolünü bu defter aracılığıyla yaparlar. VUK açısından kasa defteri tutulması zorunlu defterlerden değildir. Diğer bir ifade ile vergi yasaları açısından kasa defteri tutma zorunluluğu yoktur. Ancak her işletme kasa takibini herhangi bir kayıt sistemiyle yapmaktadır. 5-İmalat Defteri: 1'inci sınıf tüccarlardan devamlı olarak imalat ile uğraşanlar yukarda yazılı defterlerden gayrı bir (İmalat defteri) tutarlar. İmalat defterine, aşağıda yazılı emtianın giriş ve çıkış hareketleri, emtianın cinsi ve miktarı itibariyle ve tarih sırasıyla yazılır: a- Satın alınan ve müşteri tarafından imalat yapılmak üzere tevdi olunan her nevi iptidai ve ham maddeler, başlıca yardımcı malzeme (Doğrudan doğruya imal ile ilgili yakıtlar gibi) b- Yukarda yazılı maddelerden imalata sarf olunan veya aynen satılanlar; c- İmal edilen mamul maddeler; d- Teslim edilen mamul maddeler; Teslimden maksat, Gider Vergileri Kanununa göre bu mahiyette olan muamelelerdir. Yarı mamuller teslim edildiği takdirde, bunlar tam mamul hükmüne girer. 6-Karar Defteri: Tüzel kişi tacir olan kişiler tarafından tutulan karar defterine, genel kurul veya ortaklar kurulu ve de yönetim kurulu kararları yazılır. Bu defter de kullanılmaya başlanmadan önce notere tasdik ettirilir. Defterlerin son kayıt tarihinden, belgelerin ise üzerindeki tarihten itibaren 10 yıl süre ile saklanması zorunludur. Bir tacirin defter tutma yükümlülüğünü yerine getirmeye yetkili kıldığı kimsenin bu defterlere geçirdiği kayıtlar, o tacirin kendisi tarafından tutulmuş kayıtlar hükmündedir. Ticari defterlerin kısmen veya tamamen mevcut olmamasından yahut kanuna uygun şekilde tutulmamasından, veyahut saklanması mecburi olan defter ve kayıtların gereği gibi saklanmamasından doğan sorumluluk doğrudan doğruya işletme sahibine ve tüzel kişilerde idare organının üyelerine veya idare işlerine yetkili olan kimselere ve tüzel kişiliği olmayan ticari işletme ve teşekküllerde onları idareye yetkili olan kimselere aittir. Bunlar, kusuru memur ve müstahdemlerine yükleterek sorumluluktan kurtulamazlar.
Anonim ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerde pay defterine, senede bağlanmamış pay ve nama yazılı pay senedi sahipleriyle, intifa hakkı sahipleri kaydedilir. 2. SINIF TACİRLERİN TUTMAK ZORUNDA OLDUKLARI DEFTERLER İşletme hesabına göre aşağıdaki defterler tutulur. 1- İşletme Hesabı Defteri, 2- Günlük Perakende Satış ve Hasılat Defteri. İsteğe Göre Tutulacak Defterler İşletmelerin iş hacimlerine göre ve isteği bağlı olarak da defterler tutulur. Bu defterler hesapların detaylı takip edilebilmesi için tutulup tutulmaması tamamen serbest olan defterlerdir. Bunlar;
DEFTERLERİN TASDİK EDİLMESİ İşletmeler yasal olarak tuttukları defterleri kullanmadan önce notere tasdik ettirirler. Noter tasdiki, sayfalar numaralanarak her sayfa mühürlenip, defter sonuna defterin kaç sayfadan ibaret olduğunun yazılması yolu ile yapılır. Tasdik işlemi; işe başlarken, iş değiştirmeden önce, sınıf değiştirme durumunda ve hesap dönemi sonlarında yapılır. TİCARİ DEFTERLER VE BELGELERDE SAKLAMA SÜRELERİ Yürürlükteki mevzuat hükümlerine göre kanuni defter ve belgelerin saklama süresi ile ilgili zaman aşımı yasal düzenlemelerini Vergi Usul Kanunu, Türk Ticaret Kanunu ve Sosyal Güvenlik Mevzuatı yönünden bakılır. 1-VERGİ USUL KANUNUNA GÖRE ZAMAN AŞIMI SÜRESİ 213 Sayılı Vergi Usul Kanununun 253 ve 254 üncü maddesi defter, belge ve vesikaları muhafaza ödevini düzenlemiştir. Bu madde hükümlerine göre, defter tutmak mecburiyetinde olanlar, defter ve belgelerini düzenlendikleri yılı takip eden takvim yılından başlayarak 5 (Beş) yıl süre ile muhafaza etmeye mecburdurlar. VUK Madde 256’da ise Defter ve belgelerle diğer kayıtların saklama süresi yani 5 (Beş) yıl içinde yetkili makam ve memurların talebi üzerine ibraz ve inceleme için ibraz edilmek mecburiyetinde olduğu hükme bağlanmıştır. Maliye Bakanlığının ve denetim elemanlarının incelemesi için 5 (beş) yıllık süreden sonra defter, belge ve vesikaları isteme hakkı yoktur. Yüklə 228,76 Kb. Dostları ilə paylaş:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||