Zahiriddin muhammad bobur nomidagi andijon davlat universiteti
Yüklə 0,83 Mb. Pdf görüntüsü
|
| O‘qituvchi faoliyatining
tuzilmasi O‘quvchi faoliyatining tuzilmasi o‘quvchilarga o‘quv muammosini taklif etish; o‘quvchilar
bilan
hamkorlikda tadqiqot masalasini o‘rnatish; o‘quvchilarning ilmiy faoliyatini tashkil etish o‘quv muammolari mohiyatini anglab olish; tadqiqot muammosini o‘qituvchi va o‘quvchilar bilan birgalikda o‘rnatishda
faollik
ko‘rsatish; ularni echish usullarini topish; tadqiqiy masalalarni echish usullarini o‘zlashtirish
Evristik metodi o‘qituvchilardan ijodiy xususiyat kasb etuvchi yuqori darajadagi bilish faoliyatini tashkil eta olish ko‘nikma va malakalariga ega bo‘lishni taqozo etadi. Buning natijasida o‘quvchilar mustaqil ravishda yangi bilimlarni o‘zlashtira oladilar. Ular odatda yuqori sinf o‘quvchilarining o‘zlashtirish darajalarini hisobga olgan holda ma’lum holatlarda qo‘llaniladi. Ushbu metodlardan boshlang‘ich sinflarda foydalanish amaliyotchi-o‘qituvchilarning fikrlariga ko‘ra bir muncha murakkab hisoblanadi. Biroq uzluksiz ta’lim tizimiga shaxsga yo‘naltirilgan ta’limni faol joriy etishga yo‘naltirilgan ijtimoiy harakat amalga 40
oshirilayotgan mavjud sharoitda ushbu yo‘nalishdagi loyihalarni tayyorlash o‘ziga xos dolzarb ahamiyatga ega bo‘lib bormoqda. SHunga qaramasdan bu tasnif maktab amaliyotida birmuncha keng tarqalgan va pedagogik hamjamiyat tomonidan e’tirof etilgan. SHuningdek buyuk didakt I.YA.Lerner asarlari asosida ilmiy tadqiqot ham amalga oshirilgan.
41
2 BOB. ZAMONAVIY TA’LIMDA O’QITUVCHINING TYUTORLIK, SUPERVIZORLIK VA MODERATORLIK FAOLIYATINI AMALIYOTGA TADBIQ QILINISHI
2.1. O‘QITISHDAGI INNOVATSIYALAR VA ILG‘OR XORIJIY TAJRIBALARGA TAYANISHNING AFZALLIKLARI Ma’lumki mamlakatimiz oliy ta’lim muassasalarida barcha fanlarni o‘qitish jarayonida innovatsiyalar va ilg‘or xorijiy tajribalarni qo‘llash 6
bugungi kunning dolzarb masalalaridan biri hisoblanadi. Shunday ekan biz bugungi kunning eng muhim innovatsiyalar va ilg‘or xorijiy tajribalariga to’xtalib o’tamiz. Modulli texnologiyalar - eng zamonaviy texnologiya bo‘lib, modul bloklaridan tashkil topgan axborotni tizimli ravishda qayta ishlash va tahlil qilishga, talabaning mustaqil faoliyatiga asoslangan, bilim, ko‘nikma va malakalar diagnostikasida turli shakllaridan foydalangan holda tashkil etiluvchi yahlit jarayon. Blended learning – aralash o‘qitish tizimi bo‘lib, ta’limiy konsepsiya hisoblanadi, qaysiki mustaqil ravishda bilimlarni onlayn orqali va kunduzgi holatda o‘qituvchi ishtirokida o‘rganiladi. Ya’ni “shu yerda va hozir” degan ma’nolarni tushuniladi. Aralash o‘qitish shakllari: • Blended learning; • Hubrid learning;
6 Oliy pedagogik o‘quv yurtlarining o‘quv jarayoniga pedagogik texnologiyalarni tatbiq etishning ilmiy asoslari. Respublika ilmiy-metodik konferentsiyasining materiallari. – T.: Nizomiy nomidagi TDPU, 2000. 111 b.
42
• Technology-Mediated Instruction; • Web-Enhanced Instruction; • Mixed-Model Instruction. Zamonaviy ta’limda tyutor, supervizorlik va moderatorlik faoliyati Tyutor – bu o‘qituvchi. Muhim o‘qituvchi, uning asosiy maqsadi faqat bilim berish emas, bolaning maqsadga erishishi uchun mustaqil ravishda harakat qilishga o‘rgatish. Tyutor – pedagog ta’lim oluvchilarning mustaqil ravishda maqsadini belgilashiga, o‘z kamchiliklarini tushunishga, ajdodlar tajribasini amalda qo‘llashga o‘rgatadi. Supervayzer (ingliz “supervise”–kuzatish ma’nolarini bildiradi) – kuzatuvchi. U ta’lim jarayonidagi kamchilik va yutuqlarini kuzatadi. Shuningdek, adminstator savollarini yechishga harakat qiladi u kreativ, ambitsioz, kuzatuvchi, kommunikativlik, analitik, ijrochi, mas’uliyatli, strategik fikrlovchi xususiyatlariga ega shaxs. Uning vazifalari: • shaxsni tanlash va o‘qitish; • ta’lim oluvchilar o‘rtasida topshiriqlarni bo‘lib berish; • ta’lim oluvchilar bilan o‘zaro munosabatga kirisha olish; • ta’lim sifatini nazorat qilish; • ta’lim oluvchilar faoliyatidan xabardor bo‘lish. Moderator – axborotlarni tekshiradi, o‘rnatilgan tartibda taxrir qiladi yoki o‘chirib tashlaydi. Pedagogik fasilitatsiya va talabalar bilimini baholashning assesment texnologiyalari turlari: Modul tamoyillari, turlari, tarkibiy qismlari. Evropa modul-kredit tizimini tahlili. “Edvayzer”, “Tyuter”, “ Aralash o‘qitish”, “Vebinar” tizim,
43
“Supervayzer”, “Fasilitator” lardan iborat bo’lib ular talabalar bilimini baholashda samarali usul hisoblanadi. Hozirgi vaqtda jahonning rivojlangan mamlakatlaridagi ta’lim tizimida qo‘llanilib kelinayotgan va didaktikada ishlab chiqilgan pedagogik texnologiyalar shaxsga yo‘naltirilganligida, ta’lim oluvchilarning bilish faoliyatini tashkil etish va boshqarishda, shaxsga bo‘lgan munosabatida ko‘rinadi. Zamonoviy metodlar ya’ni interfaol usullar o’qitishni samarasini oshirishga, ruxiy zo’riqishning oldini olishga kam vaqt sarf etib yuqori natijalarga erishishga, talabalarda mantiqiy, ijodiy, tanqidiy, mustaqil fikrlashni shakllantirishga, qobiliyatlarni rivojlantirishga, yetuk mutaxassis bo’lishlariga, hamda mutaxassisga kerak bo’lgan kasbiy fazilatlarni tarbiyalashga yordam beradi. Davr talabiga ko‘ra ta’lim tizimida hukmronlik qilayotgan an’anaviy ta’limni mazmunan yangilash va ta’lim- tarbiya jarayonini tashkil etishni tubdan o‘zgartirishga qaratilayotganligini ta’kidlash kerak.
|