Ўзбекистон алоқа ва ахборотлаштириш агентлиги

“Fotometriya va rangshunoslik” fani bo‘yicha: 
Masofalar kvadrati va tushish burchagidan yorug‘lik oqimini miqdoriy boshqarish 
uchun foydalanish. Yorug‘lik manbalarining yorug‘lik tavsiflarini o‘lchash usullari. 
Jismlarning fotometrik hossalari. Eksponometriyada asosiy tushunchalar va terminlar. 
Yoritish sharoitining operator bahosi. Yoritish va ekspozitsiyani hisoblash va boshqarish. 
Yorug‘lik kompozitsiyasi. Rangshunoslik asoslari. Rang nazariyasi asoslari. Rang 
kontrastining yettita turi. Rangning fazoviy ta’siri. Tasvirga olish ob’ektining rang 
tavsiflari. Fotografik rang aks ettirish. Rangning spektral tavsiflari. Ranglarning hosil 
bo‘lishi va rangni idrok etish, rangni o‘lchash. Geometrik optika qonunlari. 
Fotometriyada qo‘llaniladigan yorug‘lik manbalari. Nazariy fotometriya elementlari. 
Nurlanish priemniklarining parametrlari. Yorug‘lik kattaliklarini aniqlash usullari. 
Yorug‘lik manbalarining tavsiflari. I.Ittenning rang yulduzi. Rang kolorimetriyasining 
asosiy qoidalari: rang, xromatik va axromatik ranglar, rangdorlik. RGB, XYZ, 

rang 
tizimlari. Oq yorug‘likning standart manbalari. Rang shari. Yorug‘lik kuchini, yorug‘lik 
oqimini va yoritilganlikni o‘lchash usullari. Yorqinlikni hamda materiallarning 
fotometrik tavsiflarini o‘lchash algoritmi. Rang haroratini o‘lchash usullari va 
texnologiyasi. Ranglarni aralashtirish tushunchasi va usullari. Rang doirasida soyalar 
qatori. Fonning rangiga bog‘liq holda rangning chuqurlik tavsiflari. Rang fizikasi, 
yorug‘likning fizik tabiati. Sindirish, qaytarish va o‘ish koeffitsientlari. Axromatik va 
xromatik yorug‘lik. Inson hayoti va faoliyatida rangning roli. Insonning ko‘rish 

---

hususiyatlari. Tayoqchali va bochkachali ko‘rish hususiyatlari. Rangning emotsional va 
fiziologik ta’siri. Rangning asosiy tavsiflari. Tiniq va tiniqmas jismlarga ranglarning 
bog‘liqligi. Yorqinlik darajasi, rangli tus, to‘yinganlik. Yorug‘lik nurlarining miqdoriy 
tarkibiga rang yorqinligining bog‘liqligi. Qo‘shimcha ranglar juftligining hususiyatlari. 
Birlamchi va ikkilamchi ranglar. Nemis rassomi Filipp Otto Rungening ranglar 
nazariyasi. V. Ostvaldning ranglarni tizimlash asosi. Rangli garmoniya. Rangli 
garmoniya turlari. Garmonik diadlar, triadlar va sh.k. Rangning fazoviy ta’siriga bog‘liq 
bo‘lgan omillar. Shakl hosil bo‘lishiga rangning ta’siri. Ranglarni taqqoslash kontrasti, 
yorug‘lik va qorog‘ilik, sovuqlik va issiqlik kontrasti. Qo‘shimcha ranglar kontrasti, 
rangli to‘yinish, rangli tarqalish, simultanli kontrast. Rangni idrok qilishning o‘ziga xos 
hususiyatlari (umumiy va individual). Rangning funksional yaroqliligi. Har xil 
assotsiatsiyalar bilan bog‘langan rangning sub’ektiv hossalari. Ranglarning psixologik 
ta’siri bo‘yicha tasnifi.