¤збекистон респуликаси олий ва ¤рта махсус таълим вазирлиги

Jarohatlarni tadqiq qilish turlari.

1. Statistik turi. Bu turda jarohatlarning qaytarilishi chastota va og’irlik nisbiy ko’rsatkichlarida taqqoslab baho beriladi.

bu yerda: K_r - chastota koeffisiyenti;

a - hisobot vaqtida sodir bo’lgan jarohatlar soni;

b - ishlovchilarning ro’yhat bo’yicha soni;

1000 - solishtirma son.

bu yerda: K₀ - og’irlik koeffisiyenti;

s - ishga yaroqsizlik tufayli yo’qotilgan kunlarning umumiy soni.

2. Monografik turi. Bu yerda eng havfli hisoblangan uchastka, sex yoki mashina tanlab olinadi va har taraflama sinchiklab O’rganiladi. Masalan, mashina bo’lsa, xom-ashyoning berilishi, tayyor mahsulot chiqarilishi, texnologiyasi, kinematikasi, elektr sxemasi, chiqindilar chiqishi, ekspluatasiyasi va h.k. Natijada, nafaqat bo’lib g’tgan baxtsiz xodisalar sabablari ham aniqlanadi. Bu baxtsiz xodisalarni kamaytirish bo’yicha tadbirlar tuzish imkonini beradi.

3. Topografik turi. Bu turi bo’lib o’tgan baxtsiz xodisalarni joylari bo’yicha O’rganish imkonini beradi. Butun baxtsiz xodisalar sex yoki korxona planiga ma’lum belgilar bilan belgilanib beriladi. Yilning oxirida belgilar soniga qarab eng havfli uchastka aniqlab olinadi. Bunga qarab profilaktik tadbirlar belgilanadi.

4. Iqtisodiy turi. Bu turda korxonaning jarohatlar tufayli kO’rgan zarari, hamda baxtsiz xodisalarning oldini olish tadbirlarining sosial-iqtisodiy samaradorligi baholanadi.

Har yili O’rta hisobda O’z. Respublikasida 7 mingga yaqin baxtsiz xodisalar, shulardan mutanosib ravishda 14-15 ming, O’z. Respublikasida esa 400-420 kishi halok bHlyapti. Eng achinarli joyi shundaki, har yili 500 ga yaqin injener-texnik rahbar xodimlar jarohatlanib vafot qilayapti. O’rta hisobda K₀q28 (4z. R. da K₀q23). Eng yuqori K₀ quyidagi sohalarda:

metallurgiyada	K0q49
Mingeo	K0q38
Minneftegazstroy	K0q50

Asosiy sabablari:

Qoidalarning buzilishi - 30%

Buzuq mashinalarda ishlash - 16%

Konstruksion yetishmovchilik - 7%

(Mashinalarning fizik qariganligi, “charchaganligi”. Hozir O’z. R. da 3,5 ming yuk ko’tarish kranlari mavjud bo’lib, shundan 1400 tasi “charchagan”. Termiz shahrida 5 tonnalik kran 400 kg yuk ko’tara turib yiqilib tushgan).

Har bir baxtsiz hodisa haqida jabrlanuvchi yoki O’z kO’zi bilan kO’rgan odam darhol masterga, sex boshliQi yoki ishboshiga xabar berishi kerak. Master bu haqda eshitgan zahoti, jabrlanuvchiga yordamga oshiqadi, ya’ni medpunktga xabar beradi, sex boshliQiga xabar beradi va jarohat sodir bo’lgan sharoitni saqlab qolishga harakat qiladi.

Sex boshliQi zudlik bilan korxona bosh injeneriga va kasaba soyuz boshdiQiga xabar beradi. Taftish komissiyasi tuziladi. Unga mehnat muhofazasi injeneri ham kiritiladi. Bular baxtsiz xodisa sodir bo’lgan sharoit, uning sabablari O’rganilib, ularni ogohlantirish bo’yicha tadbirlar tuziladi. Sex II-I formasida 4 ekzemplyarda baxtsiz xodisa haqida akt tuzadi va korxona bosh injeneriga tasdiqlash uchun yuboradi.

Korxona bosh injeneri 3 sutka davomida bo’lib o’tgan baxtsiz xodisani kHrib chiqib, aktni tasdiqlashi va baxtsiz xodisaga sabab bo’lgan kamchiliklarni tuzatadi.

Ayniqsa, o’limga olib kelgan yoki bir guruh kishilar bilan bo’lgan baxtsiz xodisalar alohida sinchkovlik bilan taftish qilinadi va hisobga olinadi.

Baxtsiz xodisalarni O’z vaqtida taftish qilish, hisobga olish, tadbirlarni bajarish masalalari uchun korxona rahbarlari, bosh injener, sex boshliqlari, masterlar va uchastka rahbarlari javobgardirlar.

Korxona ma’muriyati jabrlanuvchiga uning talabi bilan baxtsiz xodisa haqidagi aktning tasdiqlangan bir nusxasini taftish tugagan kundan uch kun keyindan qolmay qo’liga topshirishi kerak.

Baxtsiz xodisalar va kasbiy kasalliklarning sabablari asosan ikki turli: tashkiliy ish joyni qoniqarsiz tashkil qilish, texnik nazoratning yetarli emasligi, (yo’riqnomalarning O’z vaqtida sifatli o’tilmasligi) va texnik-texnologik jarayonning mukammal emasligi, to’siqlarning va yerga ulovchi qismlarning bo’lmasligi, nobop mikroiqlim sharoitlari, yoritilganlikning yetishmasligi va h.k.