İktisadın günümüzde kullanılan tanım’ında ünlü iktisatçılardan Lionel ROBBİNS’in önemli rol oynnadığını söylemek mümkündür. Çünkü Lionel ROBBİNS, İktisat Biliminin Yapısı ve Önemi (The Nature and Significance of Economic Science) adlı kitabında iktisadı, “alternatif kullanım alanlarına sahip kıt kaynaklar ile amaçlar arasındaki ilişkiyi inceleyen bir bilim dalı“ biçiminde tanımlamıştır
Lionel ROBBİNS’in iktisat tanımından günümüzde şu tanım elde edilmiştir. iktisat,"Sonsuz olan insan ihtiyaçlarının, varolan kıt kaynaklarla karşılanmasını inceleyen sosyal bilimdir".
İktisat bir sosyal bilim olma yanında, analitik bir yapıya da shiptir. İnsanların iktisadi davranışları ile malların üretim, tüketim ve dağıtım faaliyetlerini inceler.
İktisat bir sosyal bilim olma yanında, analitik bir yapıya da shiptir. İnsanların iktisadi davranışları ile malların üretim, tüketim ve dağıtım faaliyetlerini inceler.
Bu kısımda sizlere iktisat biliminin, iktisat alanını tamamlayan temel anahtar kavramlardan bazılarını tanıtmaya çalışacağız.
2.1.Kıtlık, Tercih ve Fırsat Maliyeti
Kıtlık: Herkes her istediğini alamamktadır. Çünkü istekler, onları karşılayacak kaynaklardan daha fazldır. Veya kaynaklar, isteklerden daha azdır. Birey veya devlet olsun, sorun değişmemektedir, mevcut kaynakla daha fazla istek karşılanmaya çalışıldğında sonuç, butçe açığıdır. O halde kıtlık (nadirlik) sorunu sınırsız istekler, sınırlı kaynaklar çatışmasından doğmktadır. Bu diğer bir deyişle kıtlık, tercihlerin onuncunda bir maliyetin varoluşunu ima etmektedir.
Tercih:Kıtlık sorunu bir başka sorunu yaratmaktadır, tercih sorunu. Kıtlık sorunuyla karşılaşan halk tercih yapma durumundadır. Çünkü her istediğine sahip olmamaktdır. Mevcut seçenekler arasında seçim yapmak gerekmektedir. Öyle ki bazı iktisatçılar, iktisadı tercih bilimi (science of choice) olarak adlandırırlar. Buna göre İktisat; halkın yaptığı tercihleri açıklamak ve tercihlerini etkileyen durumlar değiştiğnde hangi değişmelerin olcağını öngörmektedir.
Tercih:Kıtlık sorunu bir başka sorunu yaratmaktadır, tercih sorunu. Kıtlık sorunuyla karşılaşan halk tercih yapma durumundadır. Çünkü her istediğine sahip olmamaktdır. Mevcut seçenekler arasında seçim yapmak gerekmektedir. Öyle ki bazı iktisatçılar, iktisadı tercih bilimi (science of choice) olarak adlandırırlar. Buna göre İktisat; halkın yaptığı tercihleri açıklamak ve tercihlerini etkileyen durumlar değiştiğnde hangi değişmelerin olcağını öngörmektedir.
Tercih yapmak fayda ve maliyetle ilgilidir. Var olanan seçenekler içinde daha fazla sahip olmanın faydası ile daha az sahip olmanın maliyeti arasındaki dengedir.
Fırsat Maliyeti: Birey, istediği her şeye sahip olamıyorsa alternatifler arasında seçim yapmak durumundadır. Alternatif sorunu, fırsat maliyetine neden olmaktadır. Fırsat maliyeti, mevcut çeşitli alternatifler arasında bir tanesini seçmekle vazgeçilen öteki alternatifler dolayısıyla uğranılan kayıpları işaret etmektedir.
Fırsat Maliyeti: Birey, istediği her şeye sahip olamıyorsa alternatifler arasında seçim yapmak durumundadır. Alternatif sorunu, fırsat maliyetine neden olmaktadır. Fırsat maliyeti, mevcut çeşitli alternatifler arasında bir tanesini seçmekle vazgeçilen öteki alternatifler dolayısıyla uğranılan kayıpları işaret etmektedir.
Burada öne çıkan nokta, vazgeçilen en iyi alternatif seçeneğidir. Fırsat maliyeti, TL cinsinden (CD yerine kitap almak gibi; TL maliyeti), zaman cinsinden (sinema yerine maça gitmek gibi, zaman maliyeti), dışsallık yönünden (örneğin deodornatların ozon tabaksını delme gibi; dışsal maliyet) yönlerinden ele alınabilir. Ama daha çok öne çıkan, vazgeçilen en iyi alterntif nokatsıdır.
2.2. Mallar ve Hizmetler
2.2. Mallar ve Hizmetler
Mallar:Mallar, bireylerin tatmin veya mutluluk elde ettikleri tüm nesneler olrak tanımlanır. Mallar içersine soluduğumuz havadan tutun da, gıda ürünleri, otomobiller, cep telefonları ile ısınmamızı sağlıyan güneş ışığı da gelmektedir.
Mallar, öncelikle iktisadi ve serbet mallar olarak ikiye ayrılır.İktisadi mal, elde edilebilmek için mutlaka belli bir çaba harcanması veya bir bedel ödenmesi gereken maldır. Bunun nedeni de her istediğimizde bu malları doğadan serbestçe sağlamanın mümkün olmamasıdır. Başka bir ifade ile, kıt kaynakları kulllanan ve bu yüzden diğer mallar cinsinden belirli bir sosyal maliyeti olan mallara iktisdi mal denmektedir. Ekmek, benzin, tereyağı gibi.
iktisadi mallar, tüketim ve üretim malları olmak üzere ikiye ayırabiliriz.
iktisadi mallar, tüketim ve üretim malları olmak üzere ikiye ayırabiliriz.
Tüketim mallar, tüketicinin ihtiyaçlarını doğrudan karşılayan mallardır. Bu açıdan bakıldığında bu mallara nihai mal adı verilir. Bu tür mallar, er veya geç kullanılma durumundadır. Yediğimiz gıda maddeleri, giydiğimiz elbise bunlara örnektir.
Üretim malları ise diğer üretim malları ya da tüketim malları üretiminde kullanılan mallardır. Otamobil üretiminde kullanılan robat, bir fırıncının fırnı birer üretim malı konumundadır.
Nihayet malları, faydalı olabilecekleri yaşam uzunluğu yansıtacak biçimde, dayanıklı veya dayanıksız mallar olarak da ayırabiliriz.
Dayanıklı mallar elde edildikten sonra uzun süre, en az üç veya daha fazla yıl, fayda sağlayan maldır. Buzdolabı, otomobil, bilgisayar gibi.
Dayanıksız mallar ise fayda sağladığında yok olan, biten mallardır. Ekmek, çikolata, peynir gibi.
Serbest mallar, doğadan her istendiğinde bulunbilen ve çaba sarf etmeden elde edilebilen mallardır. Havayı her solum istediğimizde bilinçsizce soluruz ve bunun için ek bir çaba veya bedel ödemeyiz. Pınar kenarındayken, su de serbet maldır.
Hizmetler: İsteklerimizi tatmin etmekte kullandığımız, ancak maddi özelliği olmayan nesnelere hizmet denir. Tüketiciler tarafından satın alınan zihinsel veya fiziki emeğ içerir. Hizmetler içerisinde, saç tıraşı, musluk tamiri, hastanede bakım, internet erişimi, araba bakımı, öğrenim ve konser gibi eğlenceler de yer alır.
Hizmetler: İsteklerimizi tatmin etmekte kullandığımız, ancak maddi özelliği olmayan nesnelere hizmet denir. Tüketiciler tarafından satın alınan zihinsel veya fiziki emeğ içerir. Hizmetler içerisinde, saç tıraşı, musluk tamiri, hastanede bakım, internet erişimi, araba bakımı, öğrenim ve konser gibi eğlenceler de yer alır.
Hizmetleri de kişisel ve ticari hizmetler olarak ikiye ayırmak mümkündür. Berberler, hizmetçiler, dişçiler ve operattör doktorların sundukları hizmetler kişiel hizmetleri oluştururken; kişisel olmayan, bankacılık, ticaret ve sigortacılık gibi üretim organizasyonu oluşturan bir hizmet sınıfı vardır ki bunlara de ticari hizmetler adı verilir.
2.3. Fayda, Değer ve Fiyat
2.3. Fayda, Değer ve Fiyat
Fayda:Fayda, bir kişinin bir malın tüketiminden elde ettiği doyumdur. Örneğin, susuzluk bir ihtiyaç ve su da bu ihtiyacı tatmin ettiği için faydaya sahiptir. Bir mal veya hizmetin faydası, o mal veya hizmetin bir isteği giderme özlelliğidir.
Değer:Herhangi bir mal veya hizmetin değeri, o mal veya hizmetin fırsat maliyeti cinsinden ölçülür. Örneğin, birey, bir kazak alacak parayı kazanmak için beş saat çalışmaya razıdır. O halde, kazağın o kişiye göre değerinin beş saatlik dinlenmeden daha fazla olduğunu söyliyebiliriz. Bu açıdan baktığımızda değer, belli bir mal veya hizmetin, diğer mal veya hizmetllerle déğiştirilebileceği oran demektir. Değri olan bir mal veya hizmet istekleri tatmin etme özelliğine sahiptir
Fiyat: Gerçek yaşamda bir malı elde etmek için karşılığında mutlaka bir mal vermeyiz. Yani, her zaman malları mallarla değiştirmek zorunda kalmayız. Bunun için para kullanırız ve bütün malların değerini par ile ifade ederiz. Mal ve hizmetin stardart para birimi cinsinden ölçülen değeri fiyat olarak tanımlanır.
Fiyat: Gerçek yaşamda bir malı elde etmek için karşılığında mutlaka bir mal vermeyiz. Yani, her zaman malları mallarla değiştirmek zorunda kalmayız. Bunun için para kullanırız ve bütün malların değerini par ile ifade ederiz. Mal ve hizmetin stardart para birimi cinsinden ölçülen değeri fiyat olarak tanımlanır.
2.4. Üretim ve Üretim Faktörleri
2.4. Üretim ve Üretim Faktörleri
Üretim:Üretim, iktisadi ürünlerin miktarını veya faydasını artırmak veya yararlı hizmetler sunmak amacıyla harcanan tüm çabaları ifade eder. Bir başka deyişle üretim, istekleri tatmin etmek için fayda yaratmasıdır. Dolayısıyla hem mal, hem de hizmetlerin yaratılması, iktisatçı açısından üretimdir. Üretim malları ve ticari hizmetlerin kullanımını sağlayan üretimin temel amacı, tüketim malları ile kişisel hizmetler sağlayarak fayda yaratmaktır.
Üretim Faktörleri:Üretimde kullanıln kaynaklara üretim faktörleri, kaynakları ya da üretim girdileri denir. Üretim faktörleri, toprak, emek, sermaye ve girişimciliktir.
Üretim Faktörleri:Üretimde kullanıln kaynaklara üretim faktörleri, kaynakları ya da üretim girdileri denir. Üretim faktörleri, toprak, emek, sermaye ve girişimciliktir.
Toprak : Mal ve hizmet üretiminde kullanılan, fabrika arazisi, doğal minerller, iklim ve su gibi doğal kaynaklardır. Toprağın kullanımı karşılığında yapılan ödemelere, rant denir.
Emek (İşgücü) : Mallar ve hizmetleri üretmek için kullanılan insnların fiziki ve zihinsel çabalardır. Emek hizmetleri karşılıĝı yapıln ödemelere, ücret denir.
Sermaye : Malların ve hizmetlerin üretiminde kullanılan makine ve ekipman gibi unsurlardır. Sermayenin kullanılması sonucu yapıln ödemeye faiz denir.
2.5. Ekonomi
2.5. Ekonomi
2.5.1.Ekonomi Nedir?:Ekonomi, nadir kaynakların rakip durumdaki kullanıcılar arasında dağıtım mekanizmasıdır. Bu mekanizma üç şeyi başarır :
- Ne
- Nasıl
- Kim için.
Ne : Hangi mal ve hizmetler üretilecek ve hangi miktarda üretilecektir, sorusunun çözüm meknizmasını vermektedir.
Nasıl : Çeşitli mal ve hizmetler nasıl üretilecek, sorunu çözmektedir.
Kim için : Çeşitli mal ve hizmetler kimler için üretilecek, sorununu çözmektedir. Bu çözümde, gelir bölüşümünün de mekanizmaya dahil edilmesi gerekir.
2.5.2.Ekonomi iki parçadan oluşur : Karar vericiler ve piyasaler
2.5.2.Ekonomi iki parçadan oluşur : Karar vericiler ve piyasaler
Karar Vericiler:Karar vericiler, ekonomik aktörleridir. Ekonomik seçimleri yaparlar. Karar vericiler :
- Hanehalkları;
- Firmalar, ve
- Develet ‘ten oluşur.
Hanehalkı, aynı çatı altında yaşayan ve ortak finansal kararlar alan tüm insnlar olarak tanımlanbilir. Hanehalkı, tek kişi, aile, birlikte yaşayanlar (örneğin aynı evi paylaşan iki öğrenci) dan herhangi biridir.
Firma, mal ve hizmetleri üretmek için kaynakları (faktörleri) kullanan organizasyondur. Araba üreticisi, çiflik, bankalar, sigorta şirketleri vb.ler olarak verilebilir.
Firma, mal ve hizmetleri üretmek için kaynakları (faktörleri) kullanan organizasyondur. Araba üreticisi, çiflik, bankalar, sigorta şirketleri vb.ler olarak verilebilir.
Devlet mal ve hizmet sağlar, gelir ve serveti yeniden bölüştürür. Yasa, güvenlik, ulusal savunma, kamu sağlığı, ulaşım, eğitim vb. leri daha çok devlet tarafından sağlanır.
Piyasa:Piyasa alım ve satımı kolaylaştıran her hangi bir düzenlemedir. Piyasa düzenlemelerinde, piyasa için yer sorununun günümüzde önemi hızla azalmaktadır. İşlemlerin büyük kısmı telefon, faks, internet ile yapılmaktadır.
Piyasa:Piyasa alım ve satımı kolaylaştıran her hangi bir düzenlemedir. Piyasa düzenlemelerinde, piyasa için yer sorununun günümüzde önemi hızla azalmaktadır. İşlemlerin büyük kısmı telefon, faks, internet ile yapılmaktadır.
Piyasaları genel olarak ikiye ayırmak olanaklıdır :
- Mal piyasası
- Faktör piyasası
Faktör piyasası, üretim faktörlerinin alım-satılımının yapıldığı düzenlemelerdir. Üretim faktörleri, ekonominin üretken kaynaklarıdır. Emek, sermaye ve toprak üretim faktörlerini oluşturmaktadır.
2.5.3. Ekonomiyi meydana getiren birimler üçe ayrılır :
2.5.3. Ekonomiyi meydana getiren birimler üçe ayrılır :
- Tüketici : ihtiyaçlarını karşılamak için çeşitli mal ve hizmetleri alıp kullanan ekonomik birimdir. Temel amacı fayda maksimizasyonudur.
- Üretici : Üretim farktörlerini kullanarak insanların ihytiyaçlarını karşılayabilecek mal ve hizmetleri üretme çabasında olan ekonomik birimdir. Temel amacı kar maksimizasyonudur.
- Faktör sahipleri : Tüketici tarafından tüketilen mal ve hizmetlerin üretiminde kullanılan ve "üretim faktörleri" adını taşıyan kaynakların mülkiyetini elinde bulunduran ekonomik birimlerdir. Başlıca üretim faktörleri emek (işgücü), sermaye, toprak ve girişimciliktir. Bu faktörlerin sahipleri üretim sürecine faktörlerini katmaları karşılığında gelir maksimizasyonunu hedeflerler. Sirasıyla emek faktörünün geliri ücret, sermayenin faiz, toprağın rant ve girişimcinin kardır
3.1. İktisat Bilimi ve Yöntemi:Bilimin amacı evrensel geçerli yasalar bulmaktır. Tüm doğal bilimler ve diğer sosyal bilimlerde olduğu gibi, iktisat bilimi de yöntem olarak bilimsel yöntem kullanır. Burada dört aşamadan oluşan bir süreç izlenir.
i-) Sürecin birinci aşamasında, gerçek yaşamla ilgili gözlemler yapılır. Greçek dünyada davranışlar ve sonuçlarlara bakılır.
ii-) Bu gözlemleri kullanarak, neden-sonuç ilişkilerine bir açıklama getirilir( hipotez).
iii-) Bu açıklamanın ne kadar geçerli olduğunu belirlemek için, formüle edilen açıklama, belli olayların sonuçları ile bu olaylara ilişkin hipotezden kestirilen (hipoteze dayanılarak elde edilen) sonuçlar karşılaştırılarak teste tabi tutulur.
iv-) Hipotez gerçeklerle sürekli olarak teste tabi tutulur ve eğer hipotezin geçerli olduğu yönünde bulgular elde edilirse, hipotez bir teoriye dönüştürülür.
3.2.İktisat Bölümleri
3.2.İktisat Bölümleri
İktisat, iktisçıların sordukları soruların tipine göre dört farklı kategoriye ayrılır. Bunlar, Mikro ve Makro İktisat ile Pozitif ve Normatif İktisatlar.
Mikro İktisat: Bir bütünü oluşturan ekonomik birimlerin davranışı ile ilgilenir. Tek tüketici talebi, piyasa talebi, tek firma arzı, endüstri arzı, kaynak dağılımı, kar maksimizasyonu gibi konuları kapsar.
Makro İktisat: Bir bütün olarak ekonominin işleyişi ile ilgilenir. istihdam düzeyi, işsizlik oranı, enflasyon, gelir ve üretim düzeyi, büyüme oranı, para, faiz oranı, fiyat düzeyi gibi konularla ilgilidir.
Pozitif ve Normatif İktisat
Pozitif ve Normatif İktisat
Bu ayırım nedir ve ne olmalıdır ifadeleri çerçevesinde
yapılır. Nedir sorusunun yanıtı pozitif ifadeler verirken,
ne olmlıdır sorusu normatif ifadelerle belirtilir. Pozitif ifade, doğru-yanlış ölçütünü gözönünde alırkan, normatif ifade ise yargı belirtmektedir.
Pozitif iktisatta, ne olduğu ile ikgilenilir. Pozitif iktisat, gerçekler ve neden-sonuç ilişkileri üzerinde odaklanır. Burada tanımlama, teori geliştirme ve teorilerin sınaması yapılır. Pozitif iktisat değer yargıları içermez. İktisadi olaylarla ilgili bilimsel açıklamalar oluşturmaya çalışır. Öreneğin, bir ülkede gelir vergisi oranları düşürüldüğünde, ekonomi daha hızlı büyür mü ? Eğer büyürse, hangi oranda büyür? Bu büyümenin toplam istihdam üzeinde ne tür etkisi olacaktır gibi sorular pozitif iktisat sorularıdır.
Normatif iktisatta ise iktisadı olaylar ne olması gerekir, ne olması daha iyidir bakış açısından irdelemeye çalışılır.Normatif iktisat, ekonomi ile ilgili sorunları tanımlamak ve çözümler sunmak için kullanılır. Normatif iktisatta değer yargılarına dayanılarak, ekonominin nasıl olması ve arzulanan amaçlara ulaşmak için ne tür politikalar tavsiye edilmesi gerektiği belirlenir. Örneğin, bir iktisatçı, bazı yurttaşların yarar ama bazılarının da zarar göreceği bir kamu harcama kesintisisini tavsiye ediyorsa, o iktisatçı normatif analiz yapıyor demektir.
Normatif iktisatta ise iktisadı olaylar ne olması gerekir, ne olması daha iyidir bakış açısından irdelemeye çalışılır. Normatif iktisat, ekonomi ile ilgili sorunları tanımlamak ve çözümler sunmak için kullanılır. Normatif iktisatta değer yargılarına dayanılarak, ekonominin nasıl olması ve arzulanan amaçlara ulaşmak için ne tür politikalar tavsiye edilmesi gerektiği belirlenir. Örneğin, bir iktisatçı, bazı yurttaşların yarar ama bazılarının da zarar göreceği bir kamu harcama kesintisisini tavsiye ediyorsa, o iktisatçı normatif analiz yapıyor demektir.
Pozitif ve Normatif İktisat Ayırımı 19.yy. da iktisaçılar arasında bilim-sanat ayırımı çerçevesinde ele alınmıştır. Ama muğlaklıklar vardır. J.N. KEYNES, 1891’de yayınlanan kitabında pozitif-normatif iktisat ayırımına açıklık getirmiştir. Benzer yaklaşım 1953’te M. FRIEDMAN tarafından geniştirilmiştir.
Ekonomi Teorisi; Ekonomik modeller kurarak ekonomik faaliyetleri ve bunlar arasındaki ilişkileri açıklamaya çalışır.
Ekonomi Teorisi; Ekonomik modeller kurarak ekonomik faaliyetleri ve bunlar arasındaki ilişkileri açıklamaya çalışır.
Ekonomik model; Ekonomik gerçeğin temsili bir örneğidir. Model kullanmanın amacı karmaşık olayların anlaşılabilir halle getirilmesidir. Modellerin başlıca aşamaları;
1. İlgili değişkenler tanımlanır. 2. Modelin varsayımları belirlenir. 3. Değişkenler arasındaki Hipotezler ortaya konur. 4. Modele ilişkin öngörülerde blilunur. (Tahminler) 5. Gözlemler sınanarak model ile ortaya atılan teori kabul veya reddedilir
Modelin Özellikleri:
Modelin Özellikleri:
1. Modellerin varsayımları tutarlı ve gerçekçi olmalı. 2. Modelin sunduğu bilgiler geniş ve genellemeye uygun olmalı. 3. Modelin tahmin gücü yüksek olmalı.
Modellerin Amaçları:
Modellerin Amaçları:
1. Model analiz (tahlil) yapmak için kullanılır. Ekonomik karar birimlerinin davranışları incelenerek aralarındaki ilişkiler ve etkileşimler, bağlı oldukları genel kurallar tespit edilir. .
2. Tahmin (öngörü) amacı; Ekonomik değişkenlerin birinde meydana gelen bir değişmenin, diğer değişkenleri nasıl etkileyeceğinin tahmin edilmeye çalışılmasıdır.
b) Fonksiyonel ilişki; Bir değişkenin değeri belliyken diğer değişkenin değerini bulmaya imkan veren bağlantıdır
Örnek: x=f(y): Burada x, y'nin bir fonksiyonu olduğuna göre x'in değeri y'ye bağlı olarak ortaya çıkar
c) Veriler ve Varsayımlar; Ekonomik olayların inceleme sürecinde, değişmeyen unsurlar "veri", değişken unsurlara da "değişken" olarak tanımlanmıştır
d) Ekonomi Biliminin Temel Varsayımı;
d) Ekonomi Biliminin Temel Varsayımı;
Homo Economicus; (ekonomik insan veya rasyonel insan) ekonomisinin temel varsayımıdır. Ekonomik insan, kendi çıkarlarını maksimize etmek için uğraşır. Tüketiciler fayda maksimizasyonuna, üreticiler kar maksimizasyonuna, faktör sahipleri de faktör gelirlerinin maksimizasyonuna çalışırlar. Bu arada ekonominin temel sorunu kıtlıktır.
6. DEGİŞKENLER
6. DEGİŞKENLER
Değişkenler bir fonksiyonu oluşturan unsurlardır. Değişkenler farklı biçimlerde incelenmektedir.
a) Bağımsız ve bağımlı değişken: Değeri fonksiyonel ilişkinin dışında belirlenen değişken bağımsız değişken, değeri fonksiyonel ilişkinin içinde belirlenen değişken ise bağımlı değişkendir.
Örnek: Ma= f(Fa) bu ifade talep fonksiyonunu anlatır.
Ma: a malının talep edilen miktarı (bağımlı değişken) Fa: a malının fiyatı Burada a malının talep edilen miktarı fonksiyonel ilişki içerisinde belirlerken a malının fiyatı bu ilişkinin dışında ortaya çıkar. Fa nın sahip olduğu değere bağlı olarak Ma değeri bulunur.
b) içsel (endojen) ve dışsal (egzojen) değişkeni
b) içsel (endojen) ve dışsal (egzojen) değişkeni
Ekonomik model çerçevesinde açıklanan değişken içsel değişken, değeri model dışında belirlenen fakat modeldeki içsel değişkenleri etkileyen değişken ise dışsal değişkendir.
c) Stok, Akım ve Oran Değışken
c) Stok, Akım ve Oran Değışken
Bir zaman boyutuna bağlı olarak ifade edilebilen değişkenlere akım değişken denir. Örneğin üretim, miktarı zaman (tonl ay) birimleriyle ifade edilen bır akım değişkendir, zaman boyutuna bağlı olmadağı ifade edilen değişken ise stok değişkendir. Bir firmanın mal stoku örnek olarak verilebilir. iki değişkenin oranı şeklinde ifade edilen değişkenlere oran değişken denir: Örneğin kar oranı = kar/sermaye şeklindeki değişim oran değişkeni anlatır.
d) Ex-ante ve Ex-post büyüklük
d) Ex-ante ve Ex-post büyüklük
Ex-ante; Bir değişkenin dönem başında planlanan (umulan) değeri değişkenin ex-ante değeridir. Örneğin bir firmanın yıllık yatırım planı
Ex-post; Bir değişkenin dönem sonunda gerçekleşen (fiili) değeridir, kesindir. Örnek; bahsedilen firma için dönem (yıl) sonunda gerçekleşen yatırımlar toplamı.
7. DENGE
7. DENGE
Bir sistemde farklı yönelişteki güçlerin eşitlik içinde olduğu ve sistemdeki değişkenlerin değişim göstermediği bir durumdur.
a) Kısa ve Uzun Dönem; Kısa dönem, sistemdeki bazı değişkenlerin değiştirilmediği zaman dilimidir, Uzun dönem ise sistemdeki bütün değişkenlerin değişebileceği bir zaman dilimidir.
b) Kısmi ve Genel Denge Analizi; Kısmi denge analizinde ekonomik sorunlar incelenirken ele alınan birim veya konu çeşitli gruplara veya bölümlere ayrılır. Ele alınan konunun karşısındaki tüm olay ve değişkenler ceteris- paribus kabul edilir. Mikro ekonomi de kullanılır, Analiz dışı olan (sabit kabul edilen) değişkenlere "Parametre" denir. Say'in Mahreçler kanunu (say yasası) makro olmasına karşılık kısmi denge analizine örnektir.
Genel denge analizinde, analizle ilgili tüm değişkenler ele alınır. Ve hepsinin karşılıklı etkileşimleri araştırılır. Mutadis- mutandis varsayımı geçerlidir. Makro ekonomide kullanılır, Refah teorisi genel denge analizidir.
c) Statik, Dinamik ve Karşılaştırmalı Statik Analiz;
c) Statik, Dinamik ve Karşılaştırmalı Statik Analiz;
Statik Analiz; Bir olayın veya modelin içerisinde yer alan değişkelerin belli bir andaki değerleri saptanarak bunlardan sonuç çıkarılmasıdır. Bir olayın bir anlık durumunu gösterir. Örnek; Bir firmanın belli bir zamandaki karı ile ilgili sonuç çıkarmak gibi.
Dinamik analiz; Bir olayın veya modelin içinde yer alan değişkenlerin zaman içindeki değişimi ve değerleri belirlenerek sonuç çıkarılmasıdır. Örnek; Bir malın fiyatının oluşumu incelemek için sonuç çıkarılmasıdır.
Karşılaştırmalı Statik Analiz; Yapılan birkaç statik analizden sonuç çıkarılmasıdır. Karşılaştırmalı statik analiz, dinamik ve statik analiz arasında bır aractır. Örnek; iki yılın Milli Gelirlerinin karşılaştırılması
İKTİSAT DERSİ SORULARI (1)
İKTİSAT DERSİ SORULARI (1)
1 -) Ekonomi biliminin temel varsayımı aşağıdakilerden hangisidir ?
1 -) Ekonomi biliminin temel varsayımı aşağıdakilerden hangisidir ?
A -) Ceteris Paribus B -) Mutadis Mutandis C -) Mutadis Paribus D -) Homo Economicus
YANIT D’dir. Bu varsayιma göre ekonomik birimler kendi çιkarlarιnι maksimize etmek için çaba göstermektedirler.
2 -) Bir kavramı belirleyen çok sayıda değişkenden bir tanesinin değişebileceği, diğer değişkenlerin sabit kalacağı varsayımına ne ad verilir?
A -) Homo economicus B -) Mutadis Mutandis C -) Ceteris Paribus D -) Laisez faire E -) Vice versa
YANIT C’dir.
3 -) Değeri fonksiyonel ilişkinin dışında belirlenen değikene ne ad verilir ?
A -) İçsel Değiken B -) Stok Değiken C -) Bağımlı Değiken D -) Dışsal Değiken E -) Bağımsız Değiken
YANIT E’dir. Değeri fonksiyonel ilişkinin dιşιnda belirlenen değişkene bağιmsιz değişken denir.
burada bağιmlι bağιmsιz deşkendir.
4 -) Mevcut durumu incelerken insan davranışı ve insanların piyasa endüstri, firma ve birey gibi nispeten küçük birimlerle ilişkili tercihlerini inceleyen iktisat bilimi aşağıdakilerden hangisidir ?
A -) Mkro iktisat B -) Mikro iktisat -) İktisadi sistemler D -) Betimleyici iktisat
YANIT A’dir.
5-) Aşağıdakilerden hangisi makro ekonominin ilgilendiği konulardan biri değildir ?
A -) Fiyatlar genel düzeyi B -) Firma arzı C -) Faiz oranı D -) Pra miktarı E -) İstihdam
YANIT B’dir. Firma arzι mikro ekonomonin ilgilendirdiği konular arasιndadιr.
6 -) İktisat faliyetlerinin temel amaci aşağıdaki sorunların hangisine çözüm bulmaktır?
A -) Gelir B -) Kitlik C -) İşsizlik D -) Üretim E -) Tüketim
YANIT B’dir.
7 -) Aşağıdakilerden hangisi ekonomik biliminin incelediği ana birimler arasında yer alır ?
A -) Üreticiler B -) Tüketiciler C -) Faktör sahipleri D -) Devlet
YANIT B’dir. Ekonomi bilmi üç ana birimi ele alιp inceler. Bunler, Üretiçiler, tüketiciler ve faktör sahipleridir.
8 -) Bir ekonomik model oluşturulmasında ilk aşama aşağıdakilerden hangisidir ?
8 -) Bir ekonomik model oluşturulmasında ilk aşama aşağıdakilerden hangisidir ?
A -) Varsayımların belirlenmesi B -) Hipotezlerin ortaya konması C – Özgörülerde bulunması D -) İlgili değişkenin tanımlanması E -) Modelin gözlemlerle sınanması
YANIT D’dir. Ekonomik model oluşturulurken ilk olarak ilgili değişken tanιmlanιr.
9 -) Bir toplumun farklı derecelerde karşı karşıya kaldığı temel iktisadi sorun aşağıdakilerden hangisidir ?
A -) Fiyatların artması B -) Kaynakların kit olması C -) Nüfusun artması D -) Üretimin dalgalanması E -) İşsizliğin varlığı
YANIT B’dir
10 -) Aşağıdakilerden hangisi iktisatın bir sosyal bilim olarak değerlendirmesine neden olur ?
A -) İnsan davranışlarını incelemesi B -) Laboratuar ortamının sahip olmaması C -) Elde edilen sonuçların kontrolü deneylere dayandırılması D -) İktisat ilkelerin gözlemlere dayanddırılması E -) Teknik ve sayısal yöntemler kullanmaya elverişli olması
A -) İktisat insan davranışlarını inceleyen sosyal bir bilimbir B -) Bir amaç değişkenini değerinin en yüksek düzeye çıkarılması maksimizasyon olarak adlandırılır C -) Diğer koşullar sabitken, malın fiyatı ile satın almak istenen miktarı arasında ters yönlü bir ilişki vardır D -) Krar alıcıların rasyonel davrandıkları, iktisadı düşünme tarzının temel ilkesidir. E -) İnsan ihtiyaçları sonsuz, buna karşılık kaynaklar kıtır.
YANIT C’dir
12 -) Aşağıdakilerden hangisi dayanıksız mal veya hizmet grubu içerisinde yer almaz?
A -) Şeker B -) Ekmek C -) Benzin D -) Mum E -) Buzdolabı
YANIT E’dir
13 -) çalışanların eğitim ve yetiştirim sonucu elde ettikleri bilgi birikimi ve yeteneklerini ne ad verilir ?
A -) Fizik sermaye B -) Beşeri sermaye C -) Maksimum sermaye D -) Minimum sermaye E -) Finansal sermaye
YANIT B’dir
14 -) Belirli bir seçimin sağladığı fayda bu seçime ilişkin maliyet aşıyorsa, sôz konusu seçim ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi duğrudur?
A -) Seçim irrasyoneldir B -) Seçim hatalıdır C -) Seçim rasyoneldir D -) Seçim geçersizdir E -) Seçim verimsizdir
